ڕەگەزپەرستی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
Épine (لێدوان | بەشدارییەکان) ←ئەمانەش ببینە: سپیشیزیزم |
دەربازدانی ٢ سەرچاوە و تاگکردنی ٠ بە مردوو) #IABot (v2.0 |
||
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:"Colored" drinking fountain from mid-20th century with african-american drinking.jpg|وێنۆک|شوێنی ئاوخۆری تایبەت بە ڕەشپێستەکان لە [[ئەمریکا]] کە بە ھۆی ڕەگەزپەرەستی لە سپیپێستەکان جیا کراببوەوە]]
'''ڕەگەزپەرستی''' بریتییە لە بیرۆکەی خۆبەزل زانی بەسەر ڕەگەز و نەژادێکی تردا کە زۆرجار دەبێتە ھۆی جیاکاری و ڕای پێشینەیی بەرامبەر بە خەڵکی بەھۆی ڕەگەز و نەژادێتیان. دەستەواژەی "ڕەگەزپەرستی" ناتوانرێت بەتەنھا پێناسەیەک شی بکرێتەوە.<ref name="Garner09">{{cite book | url=https://us.sagepub.com/en-us/nam/racisms/book245769 | title=Racisms: An Introduction | publisher=Sage | author=Garner, Steve | year=٢٠٠٩ | access-date=١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩ | archive-url=https://web.archive.org/web/20190401055935/https://us.sagepub.com/en-us/nam/racisms/book245769 | archive-date= ١ی نیسانی ٢٠١٩ | dead-url=yes }}</ref>
بیرۆکەی ڕەگەزپەرستی لەوەو سەرچاوە دەگرێت کە پێی وایە دەتوانرێت مرۆڤەکان دابەش و پۆلێن بکرێن بەسەر چەند کۆمەڵەیەک دا بەھۆی جیاوازی لە ھەڵسوکەوتە کۆمەڵایەتی، توانا خۆڕسکی و بیرۆکەی ڕیزبەندی کردنیان بەپێی پلە و پایەکانیان.<ref name="newman">{{cite book | last = Newman | first = D.M. | title = Sociology: exploring the architecture of everyday life | publisher = Sage | location = Los Angeles | year = ٢٠١٢ | edition = 9th | isbn = 978-1-4129-8729-5 | page = ٤٠٥ | quote = racism: Belief that humans are subdivided into distinct groups that are different in their social behavior and innate capacities and that can be ranked as superior or inferior.}}</ref> نموونە مێژووییەکانی ڕەگەزپەرستی ئاراستەکراو و رێکخراو، وەک: ھۆلۆکۆست، رێژمی ڕەگەزپەرستانەی باشوری ئەفریقا، کۆیلایەتی، جیاکاری کردن لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی [[ئەمریکا]] و کۆیلایەتی لە ئەمریکای لاتین. ڕەگەزپەرستی بەھەمان شێوە بەشێک و بنچینەیەک بوو لە شێوازی کۆمەڵگەیی بۆ چەندەھا وڵات و ئیمپراتۆری داگیرکەر.
ھێڵی ١٢:
* جوڵانەوە ڕەگەزپەرستییەکان دژی یابانییەکان لە ئەمریکا لە ماوەی جەنگی جیھانی دووەم دا.
* جوڵانەوەی دژە سامییەکان کە دژی جولەکەکان بەرپا ببوو لە ئەورووپا بە گشتی و ئەڵمانیای نازی بەتایبەتی.
* ڕەگەزپەرستی لە ئیمپراتۆری عوسمانی (تورکیای ئەمرۆدا) دژی تیرە مەسیحیەکان، کۆمەڵکوژییەکانی (ئەرمەنییەکان، کوردەکان، ئاشوورییەکان و یۆنانییەکان)<ref name="Garner09"/><ref name="Canadian Encyclo">{{cite web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/racism/ |title=Racism |website=The Canadian Encyclopedia |accessdate=21 February 2016 |year=٢٠١٣ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190608204710/https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/racism |archive-date= ٨ی حوزەیرانی ٢٠١٩ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web|title=Framework decision on combating racism and xenophobia|url=http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/combating_discrimination/l33178_en.htm|website=Council Framework Decision 2008/913/JHA of 28 November 2008|publisher=European Union|accessdate=3 February 2011}}</ref><ref>{{cite web|title=International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination |url=http://www2.ohchr.org/english/law/cerd.htm |website=UN Treaty Series |publisher=United Nations |accessdate=3 February 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/61DocT4xh?url=http://www2.ohchr.org/english/law/cerd.htm |archivedate=26 August 2011 |deadurl=yes |df=}}</ref> و تا ڕادەیەک بەرامبەر بە عەرەبیش لە کۆتاییەکانی سەدەی بیستەمەوە.
* ڕەگەزپەرستی دژی دانیشتوانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست لە ئەمریکا دوای ڕووداوەکانی ١١ ئەیلول.
| |||