ویکیپیدیا

ئای بی ئێم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
شائەمراز؛ چاکسازی بچووک
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری: گۆڕین
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:IBM logo.svg|200px|IBM logo|چەپ|وێنۆک|لۆگۆی ئای‌بی‌ئێم]]
کۆمپانیای '''ئای بی ئێم''' (بە [[ئینگلیزی]]: IBM، کورتکراوە‌ی: ('''''I'''nternational '''B'''usiness '''M'''achine'')) یەکێکە لە کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانیبەرھەمھێنانی [[کۆمپیوتەر]] و [[نەرمەکاڵای کۆمپیوتەر|نەرمەکاڵاکانی]].<ref>[http[://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%8A%E2%80%8C_%D8%A8%D9%8A%E2%80%8C_%D8%A5%D9%85:آي بي إم|ویکیپیدیای عەرەبی]]</ref>
 
== ناونان ==▼
 
▲==ناونان==
[[IBM]] کورتکراوە‌ی (International Business Machine)ە. نازناوی (Big Blue)ی ھەیە.
 
== کورتەیەکی مێژوویی ==
مێژووی دروستبوونی IBM دە‌گە‌ڕێتە‌وە‌دە‌گە‌ڕێتە‌وە بۆ ساڵی ١٨٩٦ کە [[ھیرمان ھوڵیرت]] کۆمپانیایەکی بۆ وە‌بە‌رھێنانی ئامێری ژمێرکاری پێک ھێنا.
ئەو ئامێرانە کاری ژماردنیان بەئەنجام دەگەیاند لە ڕێگای ئەو کارتە کونکراوانەی کە دراوەکان و زانیارییەکانی لەسەر بوون، ھەروەھا ئامێری دروست دەکرد کە لە سەرژمێری و دەنگداندا لە [[ئەمەریکائەمریکا]] بەکار دەچوون.
ساڵی ١٩٢٤ ناوی ئەم کۆمپانیایە گۆڕدرا و کرا بە IBM، ئەو کاتە زۆر لە کارەکانی کۆمپانیاکە تایبەتمەند کرابوون بۆ ئامێرە بەکارچووەکانی کە لە دامەزراوەکاندا لە ‌کارداکاردا بوون، کاری وەکوو [[تاقیکاری]]، [[ڕیزکردن]]، کونکردنە ناو کارتەکانی کە بۆ نواندن و ھەڵگرتنی [[دراوە]]کان بەکار دەھێنران و ھتد.
 
== بەرھەمەکانی ئای بی ئێم ==
لە سەرەتای پەنجاکاندا یەکەم کۆمپیوتەری بەرھەم ھێنا (٧٠١ و ١٤٠١) بە کەرەسەکانیەوە ([[بیرگە]] Drum memory، [[پەپکە]]ی موگناتیسی، [[چاپکەر]]).
لە زنجیرەی ئەو کۆمپیوتەرانەی بەرھەمی ھێنا، جۆری [[IBM ٣٠٥305 RAMAC]] بوو کە ھەڵگری یەکەم لێخوڕی [[پەپکە]] (دیسک) بوو، ئەم جۆرە لە ١٣ ی [[ئەیلوول]]ی ١٩٥٦ بەرھەم ھێنرا.
 
لە ساڵی ١٩٦٤ دا قۆناغی [[بژمێر]]ی گەورە [[System/٣٦٠]] ھاتە بازاڕەوە کە تاکوو ئەمڕۆ ئەندازیارییەکەی لە زنجیرە نوێیەکانیشدا دیارە (S/٣٧٠،370, S/٣٩٠، zSerie،zSerie, System ٢٩).▼
ھاوشانی ئەمە سیستەمی کارپێکردنی [[OS ٣٦٠]] پەرەپێ درا کە لە ‌پاشانداپاشاندا [[z/OS]]ـی لێ کەوتەوە.▼
لە ساڵی ١٩٧٩ دا سیستەمی System/٣ بۆ بژمێری ئاستنزم خستە ‌گەڕگەڕ کە تاکوو ساڵی ١٩٨٥ لە کاردا بوو.▼
ساڵی ١٩٧٥ یەکەم [[کۆمپیوتەری ھەڵگرتەنی]] portable ،, IBM ٥١٠٠ بەرھەم ھێنا کە [[کێش]]ەکەی ٢٥ کیلۆگرام بوو (بڕوانە وێنەکە)، تواناکەی بریتی بوو لە (١٦Kbyte [[RAM]]،, [[BASIC]]،, tape driver) و ھەروەھا "«[[پیشانگەر]]"» (monitor)ێکی بچووکی لەسەر بوو کە ١٦ X ٦٤ [[وێنەخاڵ]] بوو.▼
 
ئای بی ئێم لە نۆ جۆری جیاوازدا ئەم جۆرەی بەرھەم ھێنا. لەبەر گرانیی نرخەکەی کە لە ٩٠٠٠ [[دۆلار]]ی ئەمەریکیئەمریکی تێپەڕی دەکرد، سەرکەوتنی بەدەست نەھێنا.▼
▲لە ساڵی ١٩٦٤ دا قۆناغی [[بژمێر]]ی گەورە [[System/٣٦٠]] ھاتە بازاڕەوە کە تاکوو ئەمڕۆ ئەندازیارییەکەی لە زنجیرە نوێیەکانیشدا دیارە (S/٣٧٠، S/٣٩٠، zSerie، System ٢٩).
▲ھاوشانی ئەمە سیستەمی کارپێکردنی [[OS ٣٦٠]] پەرەپێ درا کە لە ‌پاشاندا [[z/OS]]ـی لێ کەوتەوە.
▲لە ساڵی ١٩٧٩ دا سیستەمی System/٣ بۆ بژمێری ئاستنزم خستە ‌گەڕ کە تاکوو ساڵی ١٩٨٥ لە کاردا بوو.
▲ساڵی ١٩٧٥ یەکەم [[کۆمپیوتەری ھەڵگرتەنی]] portable ، IBM ٥١٠٠ بەرھەم ھێنا کە [[کێش]]ەکەی ٢٥ کیلۆگرام بوو (بڕوانە وێنەکە)، تواناکەی بریتی بوو لە (١٦Kbyte [[RAM]]، [[BASIC]]، tape driver) و ھەروەھا "[[پیشانگەر]]" (monitor)ێکی بچووکی لەسەر بوو کە ١٦ X ٦٤ [[وێنەخاڵ]] بوو.
 
ئای بی ئێم لە ساڵی ١٩٧٩ ـەوە لە ھەوڵی بەرھەمھێنانی کۆمپیوتەر بوو کە ھەموو بەشەکانی پێکەوە بن و خەڵکی ئاسایی بتوانێت بەئاسانی بەکاری بھێنێت. ئەوەبوو IBM [[سیستەمی داتاماستەر]] داھێنا کە بە [[all-in-one]] desktop ناوبرا چوونکە ھەموو بەشەکانی پێکەوە ‌بوون،بوون، کێشەکەی ٤٣ کیلۆگرام بوو.▼
 
 
▲ئای بی ئێم لە نۆ جۆری جیاوازدا ئەم جۆرەی بەرھەم ھێنا. لەبەر گرانیی نرخەکەی کە لە ٩٠٠٠ [[دۆلار]]ی ئەمەریکی تێپەڕی دەکرد، سەرکەوتنی بەدەست نەھێنا.
 
▲ئای بی ئێم لە ساڵی ١٩٧٩ ـەوە لە ھەوڵی بەرھەمھێنانی کۆمپیوتەر بوو کە ھەموو بەشەکانی پێکەوە بن و خەڵکی ئاسایی بتوانێت بەئاسانی بەکاری بھێنێت. ئەوەبوو IBM [[سیستەمی داتاماستەر]] داھێنا کە بە [[all-in-one]] desktop ناوبرا چوونکە ھەموو بەشەکانی پێکەوە ‌بوون، کێشەکەی ٤٣ کیلۆگرام بوو.
ساڵی ١٩٨١ بۆ وەڵامی [[Apple II]] یەکەم کۆمپیوتەری کەسی [[IBM-PC]] بەرھەم ھێنا.
 
 
[[یەکەی چارەسەر]]ەکەی کۆمپانیای ئینتێڵ [[ئینتێل]] بوو، سیستەمی کارپێکردنەکەی مایکرۆسۆفت – دۆس بوو، کە تایبەت بۆ ئایبیئێم IBM PC-DOS مۆڵەت پێدراوبوو.
تایبەتمەندییەکانی ھێندە بەھێز نەبوون، لەبەر ئەوە کۆمپانیاکانی دروستکەری کۆمپیوتەر بەئاسانی توانییان کێبڕکێی لەگەڵ بکەن، ئای بی ئێم لەمەیاندا دۆڕا.
 
 
== ئای بی ئێم و سەرچاوە کراوە ==
 
لە ساڵەکانی ١٩٩٠ ئای بی ئێم پشتیوانیی تەواوی سەرچاوەی کراوەی کردووە، سیستەمی کارپێکردنی [[لینوکس]] لەسەر ڕاژەکارەکانی دامەزراوە.
ھەروھەا پشتیوانیی لە پرۆژەی [[ئێکلیپسە]] کرد زۆر بەفراوانی و لە پێناویدا تووشی کێشەی دادگا ھات لە ساڵێ ٢٠٠٣ دا.
 
 
== گۆڕانکاری لە بازرگانیدا ==
ئای بی ئێم وەکوو کاردانەوەیەک بەرامبەر گۆڕانکارییەکانی بازاڕی کۆمپیوتەر و داخوازیی کڕیارەکانی زیاتر بە بەرھەمھێنانی کۆمپیوتەری گەورە و [[ڕاژەکار]] ەوە خۆی تەرخان کرد.
 
ساڵی ٢٠٠٤ دەستی ھەڵگرت لە بەرھەمھێنانی کۆمپیوتەری کەسی، لە ١ ی [[مایس]]ی ٢٠٠٥ دا ئەو بەشەی کۆمپانیاکەی فرۆشت بە ١،٧٥١٬٧٥ ملیارمیلیارد دۆلار بە کۆمپانیای [[لێڤنۆ|Lenvo]] ی [[چین]]ی. پێشتریش بەشی [[پەپکەی ڕەق]]ی بە [[کۆمپانیای ھیتاشی]] فرۆشتبوو.
 
کۆتاییی ساڵی ٢٠٠٥ زیاتر لە ٣٢٩ ھەزار کارمەند لە ئای بی ئێم دەست بەکاربوون، لە ٧٠ وڵاتی جیاوازدا.
لە چارەکی یەکەمی ئەمساڵدا ئای بی ئێم قازانجی بە ڕێژەی ١٢٪ بەرز بۆتەوە و تێکڕا ٢٢ ملیارمیلیارد دۆلار دەستمایە و قازانجی بووە.
 
[[IBM]] بە یەکێک لە گەورەترین کۆمپیانیاکانی کارای [[تەکنەلۆژیا]]ی زانیارییەکان دەژمێردرێت (لە ‌ھەرھەر دوو بواری [[نەرمەکاڵا]] و [[ڕەقەکاڵا]] دا).
 
== سەرچاوەكانسەرچاوەکان ==
[http://www.zkurd.org/?Besh=witar&kar=asayi&jimare=561 زانستپەروەرانی کورد]
{{سەرچاوەکان}}
<references/>
 
== لەسەر [[وێب]] ==
[http://www.ibm.com/ ماڵپەڕی سەرەکی ئای بی ئێم]
 
[http://www.ibm.com/ibm/history/ لاپەڕەی ئەرشیفی ئای بی ئێم]
 
 
{{کۆمپانیا سەرەکییەکانی تەکنۆلۆژیای زانیاری}}
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/ئای_بی_ئێم»