|
[[File:Michelangelo,_Creation_of_Adam_03.jpg|thumb|درووستکردنی ئادەم، بە سکێچی [[مایکڵانجیلۆ]]]]
'''ئادەم''' (بە [[عیبری]]: אָדָם، بە [[عەرەبی]]: آدم) کەسایەتییەکە لەنێو [[بەسەرھاتەکانیبەسەرهاتەکانی درووستبوون]]، [[قورئان]] و [[کتێبی ئیقان|کتێبی ئیقاندا]]دا ناوی ھەیەهەیە. بەپێی [[ئەفسانەی ئەفراندن|ئەفسانەی ئەفراندنی]]ی [[ئایینە ئیبراھیمییەکانئیبراهیمییەکان]]، ئادەم یەکەمین مرۆڤە.
<br />
== ئادەم لە قورئاندا ==
بەپێی [[قورئان]] و باوەڕی [[موسوڵمان|موسوڵمانان]] بێت، سه‌ره‌تا [[خودا]] به [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشته]]كانی ڕاگه‌یاند كه‌وا ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له‌سه‌ر زه‌ویدا بهدی ده‌هێنێ و به‌ده‌سه‌ڵات و به‌تواناش ئه‌بن؛ هه‌روه‌ها كۆشش ئه‌كه‌ن و له خێروبێری ناو [[زه‌وی]] ده‌رئه‌هێنن و به هه‌موو شوێنێكی زه‌ویدا بڵاو ده‌بنه‌وه. خودا فریشته‌كانی بۆ [[خوداپه‌رستی]] له‌پێش ئاده‌م بهدی هێناوه و له [[گوناه|گووناه]] و [[تاوان]] و سه‌رپێچی پاراستوونی. هه‌روه‌ها به‌خشش و خۆشه‌ویستیی زۆری پێ به‌خشیون، پشتیوانی و ڕێنمونیشی بۆ فه‌رمانبه‌رىكردنی خۆی كردوون. به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خودا ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له هه‌ڵه و گوناهه نه‌پاراستووه، بۆیه فریشته‌كان ترسان له‌وه‌ی وه‌ك چۆن خۆیان ئاسمانیان به خواپه‌رستی و به‌زه‌یی و خاوێنی ئاوادان كردۆته‌وه، نه‌وه‌كانی ئاده‌م سه‌رپێچی و كه‌موكورتی بكه‌ن و نه‌توانن وه‌ك فریشته‌كان سه‌رزه‌وی به خوداپه‌رستی ئاوه‌دان بكه‌نه‌وه. دیسان بەپێی باوەڕی ئیسلام، فریشته‌كان وایان ئه‌زانی خۆیان له نه‌وه‌ی ئاده‌م باشترن، بۆیه له لای خودا پاكانه‌ی خۆیان كرد و به خودایان گووت: "چۆن كه‌سی تر دروست ئه‌كه‌ى له‌كاتێكدا ئێمه به‌دڵسۆزییه‌وه پاكی و بێگه‌ردیت بۆ دائه‌نێین و سوپاست ئه‌كه‌ین و ناوت به‌پیرۆز ڕائه‌گرین، كه‌چی ئه‌وانه‌ی سه‌ر زه‌وی به‌تاوانكردن سه‌رزه‌وی خراپ ئه‌كه‌ن و به‌هۆی سوود و قازانجی دنیاوه جیاوازی ئه‌كه‌وێته نێوانیان و ئه‌وكاته‌ش خوێنی زۆر ده‌ڕێژن و گیانی پاك و بێتاوان ئه‌كوژن؟!"
بەپێی [[قورئان]] و باوەڕی [[موسوڵمان]]ان بێت، سھرھتا [[خودا]] بھ [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتھ]]کانی ڕاگھیاند کھوا ئادھم و نھوھکانی لھسھر زھویدا بھدی دھھێنێ و بھدھسھڵات و بھتواناش ئھبن؛ ھھروھھا کۆشش ئھکھن و لھ خێروبێری ناو [[زھوی]] دھرئھھێنن و بھ ھھموو شوێنێکی زھویدا بڵاو دھبنھوھ. خودا فریشتھکانی بۆ [[خوداپھرستی]] لھپێش ئادھم بھدی ھێناوھ و لھ [[گوناھ|گووناھ]] و [[تاوان]] و سھرپێچی پاراستوونی. ھھروھھا بھخشش و خۆشھویستیی زۆری پێ بھخشیون، پشتیوانی و ڕێنمونیشی بۆ فھرمانبھریکردنی خۆی کردوون. بھڵام لھبھر ئھوھی خودا ئادھم و نھوھکانی لھ ھھڵھ و گوناھھ نھپاراستووھ، بۆیھ فریشتھکان ترسان لھوھی وھک چۆن خۆیان ئاسمانیان بھ خواپھرستی و بھزھیی و خاوێنی ئاوادان کردۆتھوھ، نھوھکانی ئادھم سھرپێچی و کھموکورتی بکھن و نھتوانن وھک فریشتھکان سھرزھوی بھ خوداپھرستی ئاوھدان بکھنھوھ.
دیسان بەپێی باوەڕی ئیسلام، فریشتھکان وایان ئھزانی خۆیان لھ نھوھی ئادھم باشترن، بۆیھ لھ لای خودا پاکانھی خۆیان کرد و بھ خودایان گووت: "چۆن کھسی تر دروست ئھکھی لھکاتێکدا ئێمھ بھدڵسۆزییھوھ پاکی و بێگھردیت بۆ دائھنێین و سوپاست ئھکھین و ناوت بھپیرۆز ڕائھگرین، کھچی ئھوانھی سھر زھوی بھتاوانکردن سھرزھوی خراپ ئھکھن و بھھۆی سوود و قازانجی دنیاوھ جیاوازی ئھکھوێتھ نێوانیان و ئھوکاتھش خوێنی زۆر دھڕێژن و گیانی پاک و بێتاوان ئھکوژن؟!"
=== پله‌وپایه‌ی ئاده‌م ===
=== پلھوپایھی ئادھم ===
لەقورئاندا، باوەڕ وەهایە کە خودا وه‌ڵامی فریشته‌كانی دایه‌وه‌و دڵ ئارامی كردنه‌وه‌و فریشته‌كانی تێگه‌یاند؛ كه خودا ڕێزێكی زۆری له نه‌وه‌ی ئاده‌م گرتووه و به‌ده‌ستی خۆی ئاده‌می دروست كردووه‌و له گیانی خۆی گیانی پێداكردووه. ڕاسته‌وخۆش ئاده‌می فێری [[ناو|ناوه]]كان و زانیارییه پێویستییه‌كان كردووه به‌جۆرێك هه‌تا ئاماده‌ییان هه‌بێ له ڕاستییه‌كان و سوننه‌ته‌كانی خودا و له یاساكانی ناو [[گه‌ردوون]] تێبگه‌ن، به‌مه‌ش ئه‌توانن له‌سه‌ر زه‌وی ده‌سه‌ڵات په‌یدابكه‌ن و زه‌وی نۆژه‌ن و ئاوه‌دان بكه‌نه‌وه. الله، یاخود خودای ئیسلام ویستی وابوو پیشانی فریشته‌كانی بدات كه ئه‌و دروستكراوه‌ی ئه‌وان له پله‌و پایه‌یان كه‌مده‌كرده‌وه له‌وان زاناتره‌و زانیاری له‌وان فراوانتره. خودا داوای لێكردن ناوی چه‌ند شتێكی دیاریكراوی بۆ بهێنن به‌ڵام [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتەكان]] ناوی ئه‌و شتانه‌یان نه‌زانی و بۆیان ده‌ركه‌وت خودا خاوه‌نی [[داناییه]] و هه‌رچی ئه‌و ویستی نه‌كردبێ ئه‌وان نایزانن، بۆیه یه‌كسه‌ر وتیان: "ئێمه پاكو بێگه‌ردی بۆ خودا دائه‌نێین و سه‌رپێچی ویستی خودا له هیچ شتێكدا ناكه‌ین." پاشان خودا فه‌رمانی به ئاده‌م كرد ئه‌ویش ناویی شته‌كانی هێنا، هه‌تا فریشته‌كان پله‌و پایه‌ی ئاده‌م بزانن و له‌سه‌ر ده‌ستی ئاده‌م فێری ناوه‌كان ببن.
لەقورئاندا، باوەڕ وەھایە کە خودا وھڵامی فریشتھکانی دایھوھو دڵ ئارامی کردنھوھو فریشتھکانی تێگھیاند؛ کھ خودا ڕێزێکی زۆری لھ نھوھی ئادھم گرتووھ و بھدھستی خۆی ئادھمی دروست کردووھو لھ گیانی خۆی گیانی پێداکردووھ. ڕاستھوخۆش ئادھمی فێری [[ناو]]ھکان و زانیارییھ پێویستییھکان کردووھ بھجۆرێک ھھتا ئامادھییان ھھبێ لھ ڕاستییھکان و سوننھتھکانی خودا و لھ یاساکانی ناو [[گھردوون]] تێبگھن، بھمھش ئھتوانن لھسھر زھوی دھسھڵات پھیدابکھن و زھوی نۆژھن و ئاوھدان بکھنھوھ.
اللھ، یاخود خودای ئیسلام ویستی وابوو پیشانی فریشتھکانی بدات کھ ئھو دروستکراوھی ئھوان لھ پلھو پایھیان کھمدھکردھوھ لھوان زاناترھو زانیاری لھوان فراوانترھ. خودا داوای لێکردن ناوی چھند شتێکی دیاریکراوی بۆ بھێنن بھڵام [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتەکان]] ناوی ئھو شتانھیان نھزانی و بۆیان دھرکھوت خودا خاوھنی [[داناییھ]] و ھھرچی ئھو ویستی نھکردبێ ئھوان نایزانن، بۆیھ یھکسھر وتیان: «ئێمھ پاکو بێگھردی بۆ خودا دائھنێین و سھرپێچی ویستی خودا لھ ھیچ شتێکدا ناکھین.»
پاشان خودا فھرمانی بھ ئادھم کرد ئھویش ناویی شتھکانی ھێنا، ھھتا فریشتھکان پلھو پایھی ئادھم بزانن و لھسھر دھستی ئادھم فێری ناوھکان ببن.
=== ڕێزگرتنی ئادھمئاده‌م ===
[[قورئان]] باس لەوە دەکات کھكه خوداخودا ئادھمیئاده‌می لھله قوڕێکیقوڕێكی رھشره‌ش لھله باشترین شێوھداشێوه‌دا دروست کردكرد و لھله گیانی خۆی فوی پیاداکردپیاداكرد و کردییھكردییه مرۆڤێکیمرۆڤێكی رێکوپێک،رێكوپێك، پاشان خوداخودا فھرمانیفه‌رمانی بھبه فریشتھکانفریشته‌كان کردكرد سوجدھیسوجده‌ی ڕێز بۆ ئادھمئاده‌م ببھن،ببه‌ن، بھمبه‌م شێوھیھشێوه‌یه خوداخودا ڕێزی زۆری لھله ئادھمئاده‌م و نھوھینه‌وه‌ی ئادھمئاده‌م گرت. قورئان بەم جۆرە باس لە ڕێزی خودا بۆ ئادەم دەکات:
* لھ باشترین شێوھدا ئادھمیزادی دروستکرد.
* لھ گیانی خۆی فوی پیادا کرد. ▼* فھرمانی بھ فریشتھکان کردووھ سوجدھی بۆ بھرن.
* زھویشی بۆ فھراھھم کردن و بھ دھسھڵاتی کردوون، تاوھکو ئاوھدانی بکھنھوھو بھخششھکانی خودا لھ خواپھرستیدا بھکاربھێنن.
لھبھرئھوھ ئھبێ نھوھی ئادھم زۆر سوپاسی ئھم نیعمھتانھ بکات، ئھویش بھ بھجێھێنانی مافی خودا و بھندایھتی بۆ کردنی.
* له باشترین شێوه‌دا ئاده‌میزادی دروستكرد.
=== سوجدھی فریشتھکان بۆ ئادھم و سھرپێچیکردنی ئیبلیس ===
▲* لھله گیانی خۆی فوی پیادا کردكرد.
[[قورئان]] باس لە وەدەکات کە لھبھرئھوھی فریشتھکان خۆیان بھ کھم گرت و خۆیان بھ گھورھ نھزانی؛ سھرکھوتنیان لھ تاقیکردنھوھکھی خودادا بھدھست ھێناو سوجدھی ڕێزیان بۆ ئادھم بردو بھ گھورھو بھڕێزیان دانا. بھڵام [[ئیبلیس]] خۆی بھ گھورھزانی و سھرپێچی فھرمانی خودای کرد و بوو بھ یھکێک لھ بێ بڕوایان. کاتێکیش خودا دھربارھی ھۆی سوجدھ نھبردنی پرسیاری لھ ئیبلیس کرد، ئیبلیس وتی: «بھڕھگھز من لھ ئادھم باشترم، منت لھ ئاگر دروستکردووھ بھڵام ئادھمت لھ قوڕ دروست کردووھ، ئاگریش لھ قوڕ پاکترو گھورھترھ.» بھو شێوھیھ ئیبلیس وای گومان برد کھ کھس لھو بھ تواناتر نییھ و وتی: «من لھ ئادھم باشترم»، لەباوەڕی [[ئیسلام]]یشدا ئەمە بھ ئاشکرا سھرپێچیکردنی خودایە و لەخۆبایبوونە.
* فه‌رمانی به فریشته‌كان كردووه سوجده‌ی بۆ به‌رن.
* زه‌ویشی بۆ فه‌راهه‌م كردن و به ده‌سه‌ڵاتی كردوون، تاوه‌كو ئاوه‌دانی بكه‌نه‌وه‌و به‌خششه‌كانی خودا له خواپه‌رستیدا به‌كاربهێنن.
له‌به‌رئه‌وه ئه‌بێ نه‌وه‌ی ئاده‌م زۆر سوپاسی ئه‌م نیعمه‌تانه بكات، ئه‌ویش به به‌جێهێنانی مافی خودا و به‌ندایه‌تی بۆ كردنی.
==== دھرکردنی ئیبلیس لھ بھھھشت ====
قورئان دەگێڕێتەوە کە دوای ئھوھی [[ئیبلیس]] خۆی لھوھ بھ گھورھتر زانی کھ فھرمانی خودا جێبھجێ بکات و تانھو تھشھری لھ دادگھری و [[زانست]]ی خودا دا، خوداش پاداشتی سھرپێچی کردنھکھی دایھوھ و لھ بھزھیی خۆی و لھ [[باخی عەدەن|بھھھشتی سھر زھوی]] دھریکرد. ئیبلیسیش داوای لھ خودا کرد کھ تا [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|رۆژی دوایی]] بیھێڵێتھوھ و ژیانی پێ بدات، خوداش قھبووڵی کرد. موسوڵمانان بڕوایان وایە کە ئامانجی ئیبلیس لھمھدا بریتی بوو لھ بھکارھێنانی وزھو تواناکانی لھسھر لێشێواندن و گومڕاکردنی ئادھمیزاد، بھمھش جھنگ دروست بوو لھ نێوان ئادھم و نھوھکانی لھ لایھک و ئیبلیس و نھوھکانیشی لھ لایھکی تر. خوداش ویستی وا بوو مرۆڤھکان تاقی بکاتھوھو ئادھمیزاد بھ ویستی خۆی ڕێگای خواویستیی و بھھھشت ھھڵبژێرێت نھک بھ زۆری خوای خودا. بھم شێوھیە موسوڵمانان وا باوەڕیانە کە دژایھتی نێوان ئیبلیس و ئادەم و نێوان نھوھکانیان دژایھتییھکی دێرینھ.
دیسان بەشێک لە باوەڕی ئیسلام و فێرکردنەکانی بەو جۆرەیە کە ئھبێ ئادھمیزاد ھۆشیار و وریا بێ لھو فێڵ و شێوازانھی ئیبلیس، کھ لھ رێیانھوھ ئھیھوێ تووشی سھرپێچییھکانی خودایان بکات.
=== سوجده‌ی فریشته‌كان بۆ ئاده‌م و سه‌رپێچیكردنی ئیبلیس ===
=== دروستکردنی حھوا ===
[[قورئان]] باس لە وەدەکات کە له‌به‌رئه‌وه‌ی فریشته‌كان خۆیان به كه‌م گرت و خۆیان به گه‌وره نه‌زانی؛ سه‌ركه‌وتنیان له تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی خودادا به‌ده‌ست هێناو سوجده‌ی ڕێزیان بۆ ئاده‌م بردو به گه‌وره‌و به‌ڕێزیان دانا. به‌ڵام [[ئیبلیس]] خۆی به گه‌وره‌زانی و سه‌رپێچی فه‌رمانی خودای كرد و بوو به یه‌كێك له بێ بڕوایان. كاتێكیش خودا ده‌رباره‌ی هۆی سوجده نه‌بردنی پرسیاری له ئیبلیس كرد، ئیبلیس وتی: "به‌ڕه‌گه‌ز من له ئاده‌م باشترم، منت له ئاگر دروستكردووه به‌ڵام ئاده‌مت له قوڕ دروست كردووه، ئاگریش له قوڕ پاكترو گه‌وره‌تره." به‌و شێوه‌یه ئیبلیس وای گومان برد كه كه‌س له‌و به تواناتر نییه و وتی: "من له ئاده‌م باشترم"، لەباوەڕی [[ئیسلام|ئیسلامیشدا]] ئەمە به ئاشكرا سه‌رپێچیکردنی خودایە و لەخۆبایبوونە.
{{سەرەکی|حەوا}}
لھ پاش ئھوھی خودا ئیبلیسی لھ [[بەھەشت]] دھرکرد، ئادھم بھ تھنھا مایھوھ، بۆیھ خودا ویستی وابوو ھھر لھ خۆی ھاوڕێیھکی لھو بھھھشتھدا بۆ دروست بکات، بھوشێوھیھ خودا خھوی لھ ئادھم خستوو لھ پھراسویھکی ئادھم حھوای دروست کرد تا ببێتھ مایھی ئارامی ئادھم و ھاوڕێیھتی یھکتر بکھن.
==== ده‌ركردنی ئیبلیس له به‌هه‌شت ====
قورئان دەگێڕێتەوە کە دوای ئه‌وه‌ی [[ئیبلیس]] خۆی له‌وه به گه‌وره‌تر زانی كه فه‌رمانی خودا جێبه‌جێ بكات و تانه‌و ته‌شه‌ری له دادگه‌ری و [[زانست|زانستی]] خودا دا، خوداش پاداشتی سه‌رپێچی كردنه‌كه‌ی دایه‌وه و له به‌زه‌یی خۆی و له [[باخی عەدەن|به‌هه‌شتی سه‌ر زه‌وی]] ده‌ریكرد. ئیبلیسیش داوای له خودا كرد كه تا [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|رۆژی دوایی]] بیهێڵێته‌وه و ژیانی پێ بدات، خوداش قه‌بووڵی كرد. موسوڵمانان بڕوایان وایە کە ئامانجی ئیبلیس له‌مه‌دا بریتی بوو له به‌كارهێنانی وزه‌و تواناكانی له‌سه‌ر لێشێواندن و گومڕاكردنی ئاده‌میزاد، به‌مه‌ش جه‌نگ دروست بوو له نێوان ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له لایه‌ك و ئیبلیس و نه‌وه‌كانیشی له لایه‌كی تر. خوداش ویستی وا بوو مرۆڤه‌كان تاقی بكاته‌وه‌و ئاده‌میزاد به ویستی خۆی ڕێگای خواویستیی و به‌هه‌شت هه‌ڵبژێرێت نه‌ك به زۆری خوای خودا. به‌م شێوه‌یە موسوڵمانان وا باوەڕیانە کە دژایه‌تی نێوان ئیبلیس و ئادەم و نێوان نه‌وه‌كانیان دژایه‌تییه‌كی دێرینه. دیسان بەشێک لە باوەڕی ئیسلام و فێرکردنەکانی بەو جۆرەیە کە ئه‌بێ ئاده‌میزاد هۆشیار و وریا بێ له‌و فێڵ و شێوازانه‌ی ئیبلیس، كه له رێیانه‌وه ئه‌یه‌وێ تووشی سه‌رپێچییه‌كانی خودایان بكات.
=== دروستكردنی حه‌وا ===
{{سەرەکی|حەوا}}له پاش ئه‌وه‌ی خودا ئیبلیسی له [[بەهەشت]] ده‌ركرد، ئاده‌م به ته‌نها مایه‌وه، بۆیه خودا ویستی وابوو هه‌ر له خۆی هاوڕێیه‌كی له‌و به‌هه‌شته‌دا بۆ دروست بكات، به‌وشێوه‌یه خودا خه‌وی له ئاده‌م خستوو له په‌راسویه‌كی ئاده‌م حه‌وای دروست كرد تا ببێته مایه‌ی ئارامی ئاده‌م و هاوڕێیه‌تی یه‌كتر بكه‌ن.
=== دەستکردن بەتاوان ===
بەپێی [[قورئان]]، خوداخودا ئادھمئاده‌م و خێزانھکھیخێزانه‌كه‌ی لھله بھھھشتێکیبه‌هه‌شتێكی خۆش لھسھرله‌سه‌ر زھویزه‌وی دانا و ھھمووهه‌موو خۆشیھکانیخۆشیه‌كانی ئھوئه‌و بھھھشتھیبه‌هه‌شته‌ی بۆ [[حھڵاڵحه‌ڵاڵ]] کردن،كردن، بھبه مھبھستیمه‌به‌ستی تاقیکردنھوھشیانتاقیكردنه‌وه‌شیان تھنھاته‌نها دارێکدارێك لھله دارھکانیداره‌كانی ئھوئه‌و بھھھشتھیبه‌هه‌شته‌ی لێ قھدھغھکردن،قه‌ده‌غه‌كردن، لێرھوھلێره‌وه یھکھمیه‌كه‌م روبھڕوبوونھوھیروبه‌ڕوبوونه‌وه‌ی نێوان ئادھمئاده‌م و ئیبلیس رویدا. ئیبلیس ئھوھیئه‌وه‌ی بھبه ھھلهه‌ل زانی و وھسوھسھیوه‌سوه‌سه‌ی خستھخسته دڵی ئادھمھوھئاده‌مه‌وه و وای تێگھیاندتێگه‌یاند کھكه ئھوئه‌و ھاوڕێیھتیهاوڕێیه‌تی و ئامۆژگاری بھبه ڕاستگۆیی دھکات،ده‌كات، کاتێکیشكاتێكیش بینیی ئادھمئاده‌م و حھواحه‌وا پشتی تێدھکھن،تێده‌كه‌ن، زیاتر لھله ھھڵخھڵھتاندنیانهه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنیان پێی داگرت، تا قایلی کردنكردن بھوھیبه‌وه‌ی بۆیھبۆیه خودا ناھێڵێناهێڵێ لھله بھریبه‌ری ئھوئه‌و درھختھدره‌خته بخۆن تا نھبنھنه‌بنه [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتھفریشتهو]] وبه بھهه‌تا ھھتاهه‌تایی ھھتاییله‌و لھوبه‌هه‌شته‌دا بھھھشتھدا نھمێننھوھ،نه‌مێننه‌وه، [[سوێند|سوێندیشی]]یشی بۆ خواردن کھكه نییھتینییه‌تی پاکھپاكه و مھبھستیمه‌به‌ستی ئامۆژگاری کردنیانھكردنیانه. بھڵامبه‌ڵام لھبھرئھوھیله‌به‌رئه‌وه‌ی ئادھمئاده‌م (سھرھڕایسه‌ره‌ڕای گھورھییگه‌وره‌یی پلھوپله‌و پایھیپایه‌ی لەلای خودا، بەپێی قورئان) ئادھمیزادھئاده‌میزاده و خوداخودا وھکوه‌ك فریشتھفریشته لھله ھھڵھهه‌ڵه و [[تاوان]] نھینه‌ی پاراستووھ،پاراستووه، بۆیھبۆیه ئادھمئاده‌م و [[حەوا]] لھله بیریان چوو کھكه [[ئیبلیس]] دوژمنیانھدوژمنیانه و کھوتنھكه‌وتنه داویھوھداویه‌وه و بھبه قسھیانقسه‌یان کردوكردو لھله فھرمانیفه‌رمانی خوداخودا دھرچوونده‌رچوون و یھکھمیه‌كه‌م کھسیكه‌سی تاوانکارتاوانكار بوون، خوداشخودا‌ش نیعمھتینیعمه‌تی خۆی لێسھندنھوھلێسه‌ندنه‌وه. لە[[ئیسلام|ئیسلامدا]]دا باوەڕ وایە کە خوداخودا دھروازھیده‌روازه‌ی [[تھوبھته‌وبه]] و پھشیمانپه‌شیمان بوونھوھیبوونه‌وه‌ی بۆ کردنھوھ،كردنه‌وه، ئھوانیشئه‌وانیش بھبه خێرایی تھوبھیانته‌وبه‌یان کردكرد و خوداشخودا‌ش پھشیمانپه‌شیمان بوونھوھیانیبوونه‌وه‌یانی لێ وھرگرتنوه‌رگرتن و لھله تاوانھکانیانتاوانه‌كانیان خۆش بوو.
=== لێبوردن لھله ئادھمئاده‌م و دھرھێنانیده‌رهێنانی لھله بھھھشتبه‌هه‌شت ===
پاش ئھوھیئه‌وه‌ی خوداخودا ئادھمیئاده‌می فێری چۆنیھتیچۆنیه‌تی [[تھوبھته‌وبه]]کردنكردن کردكرد و لێی خۆش بوو، لھوله‌و بھھھشتھبه‌هه‌شته خۆشھخۆشه دھریھێنانده‌ریهێنان و لھله زھویدازه‌ویدا داینان و خستنیھخستنیه تاقیکردنھوھیھکیتاقیكردنه‌وه‌یه‌كی تری درێژ تر، کھكه ھھلیهه‌لی زۆری تێدایھتێدایه بۆ پھشیمانیپه‌شیمانی و تھوبھکردنته‌وبه‌كردن و لێخۆش بوون و چاکسازیچاكسازی. ئھمئه‌م تاقیکردنھوھیھشتاقیكردنه‌وه‌یه‌ش کھكه ململانێی نێوان ئیبلیس و ئادھمیزادھئاده‌میزاده لھله سھرسه‌ر زھویزه‌وی بھردھوامبه‌رده‌وام ئھبێئه‌بێ ھھتاهه‌تا ئھوئه‌و کاتھیكاته‌ی زھویزه‌وی و ھھرچیهه‌رچی وا بھسھریھوھبه‌سه‌ریه‌وه بۆ خوداخودا دھمێنێتھوھ،ده‌مێنێته‌وه، ھھروھھاهه‌روه‌ها خوداش بۆی ڕوونکرنھوھڕوونكرنه‌وه کھكه رێنموونی و ھیدایھتیانهیدایه‌تیان بۆ رھوانھره‌وانه دھکات،ده‌كات، ھھرهه‌ر کھسێکیشكه‌سێكیش لھله نھوھینه‌وه‌ی ئادھمئاده‌م رێی ھیدایھتیهیدایه‌تی خوداخودا بگرێ، بەپێی باوەڕی [[ئیسلام]]، و لھله دوای ھھمووهه‌موو گوناھێکگوناهێك پھلھپه‌له لھله تھوبھته‌وبه بکات،بكات، ئھوھئه‌وه بھختیاریبه‌ختیاری دنیاو [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|دواڕۆژ]] ئھبێئه‌بێ و وھکوه‌ك ئادھمئاده‌م خوداخودا لێی خۆش ئھبێ،ئه‌بێ، لھله سزای سھختیسه‌ختی دواڕۆژیش رزگاری ئھبێئه‌بێ و ئھچێتھئه‌چێته بھھھشتیبه‌هه‌شتی ھھتاھھتاییھوھهه‌تاهه‌تاییه‌وه.
== سەرچاوەکان ==
*[http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] ▼
▲* [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام]
{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ئایین|ئیسلام|قورئان}}
| 