|
[[File:Michelangelo,_Creation_of_Adam_03.jpg|thumb|درووستکردنی ئادەم، بە سکێچی [[مایکڵانجیلۆ]]]]
'''ئادەم''' (بە [[عیبری]]: אָדָם، بە [[عەرەبی]]: آدم) کەسایەتییەکە لەنێو [[بەسەرهاتەکانیبەسەرھاتەکانی درووستبوون]]، [[قورئان]] و [[کتێبی ئیقان]]دا ناوی هەیەھەیە. بەپێی [[ئەفسانەی ئەفراندن]]ی [[ئایینە ئیبراهیمییەکانئیبراھیمییەکان]]، ئادەم یەکەمین مرۆڤە.
بەپێی [[قورئان]] و باوەڕی [[موسوڵمان]]ان بێت، سھرھتا [[خودا]] بھ [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتھ]]کانی ڕاگھیاند کھوا ئادھم و نھوھکانی لھسھر زھویدا بھدی دھھێنێ و بھدھسھڵات و بھتواناش ئھبن؛ ھھروھھا کۆشش ئھکھن و لھ خێروبێری ناو [[زھوی]] دھرئھھێنن و بھ ھھموو شوێنێکی زھویدا بڵاو دھبنھوھ. خودا فریشتھکانی بۆ [[خوداپھرستی]] لھپێش ئادھم بھدی ھێناوھ و لھ [[گوناھ|گووناھ]] و [[تاوان]] و سھرپێچی پاراستوونی. ھھروھھا بھخشش و خۆشھویستیی زۆری پێ بھخشیون، پشتیوانی و ڕێنمونیشی بۆ فھرمانبھریکردنی خۆی کردوون. بھڵام لھبھر ئھوھی خودا ئادھم و نھوھکانی لھ ھھڵھ و گوناھھ نھپاراستووھ، بۆیھ فریشتھکان ترسان لھوھی وھک چۆن خۆیان ئاسمانیان بھ خواپھرستی و بھزھیی و خاوێنی ئاوادان کردۆتھوھ، نھوھکانی ئادھم سھرپێچی و کھموکورتی بکھن و نھتوانن وھک فریشتھکان سھرزھوی بھ خوداپھرستی ئاوھدان بکھنھوھ.
دیسان بەپێی باوەڕی ئیسلام، فریشته‌كانفریشتھکان وایان ئه‌زانیئھزانی خۆیان له‌لھ نه‌وه‌ینھوھی ئاده‌مئادھم باشترن، بۆیه‌بۆیھ له‌لھ لای خودا پاكانه‌یپاکانھی خۆیان كردکرد و به‌بھ خودایان گووت: "چۆن كه‌سیکھسی تر دروست ئه‌كه‌ىئھکھی له‌كاتێكدالھکاتێکدا ئێمه‌ئێمھ به‌دڵسۆزییه‌وه‌بھدڵسۆزییھوھ پاكیپاکی و بێگه‌ردیتبێگھردیت بۆ دائه‌نێیندائھنێین و سوپاست ئه‌كه‌ینئھکھین و ناوت به‌پیرۆزبھپیرۆز ڕائه‌گرین،ڕائھگرین، كه‌چیکھچی ئه‌وانه‌یئھوانھی سه‌رسھر زه‌ویزھوی به‌تاوانكردنبھتاوانکردن سه‌رزه‌ویسھرزھوی خراپ ئه‌كه‌نئھکھن و به‌هۆیبھھۆی سوود و قازانجی دنیاوه‌دنیاوھ جیاوازی ئه‌كه‌وێته‌ئھکھوێتھ نێوانیان و ئه‌وكاته‌شئھوکاتھش خوێنی زۆر ده‌ڕێژندھڕێژن و گیانی پاكپاک و بێتاوان ئه‌كوژن؟ئھکوژن؟!" ▼
=== پلھوپایھی ئادھم ===
لەقورئاندا، باوەڕ وەھایە کە خودا وھڵامی فریشتھکانی دایھوھو دڵ ئارامی کردنھوھو فریشتھکانی تێگھیاند؛ کھ خودا ڕێزێکی زۆری لھ نھوھی ئادھم گرتووھ و بھدھستی خۆی ئادھمی دروست کردووھو لھ گیانی خۆی گیانی پێداکردووھ. ڕاستھوخۆش ئادھمی فێری [[ناو]]ھکان و زانیارییھ پێویستییھکان کردووھ بھجۆرێک ھھتا ئامادھییان ھھبێ لھ ڕاستییھکان و سوننھتھکانی خودا و لھ یاساکانی ناو [[گھردوون]] تێبگھن، بھمھش ئھتوانن لھسھر زھوی دھسھڵات پھیدابکھن و زھوی نۆژھن و ئاوھدان بکھنھوھ.
اللھ، یاخود خودای ئیسلام ویستی وابوو پیشانی فریشتھکانی بدات کھ ئھو دروستکراوھی ئھوان لھ پلھو پایھیان کھمدھکردھوھ لھوان زاناترھو زانیاری لھوان فراوانترھ. خودا داوای لێکردن ناوی چھند شتێکی دیاریکراوی بۆ بھێنن بھڵام [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتەکان]] ناوی ئھو شتانھیان نھزانی و بۆیان دھرکھوت خودا خاوھنی [[داناییھ]] و ھھرچی ئھو ویستی نھکردبێ ئھوان نایزانن، بۆیھ یھکسھر وتیان: «ئێمھ پاکو بێگھردی بۆ خودا دائھنێین و سھرپێچی ویستی خودا لھ ھیچ شتێکدا ناکھین.»
پاشان خودا فھرمانی بھ ئادھم کرد ئھویش ناویی شتھکانی ھێنا، ھھتا فریشتھکان پلھو پایھی ئادھم بزانن و لھسھر دھستی ئادھم فێری ناوھکان ببن.
=== ڕێزگرتنی ئاده‌مئادھم === ▼[[قورئان]] باس لەوە دەکات كه‌کھ خودا‌خودا ئاده‌میئادھمی له‌لھ قوڕێكیقوڕێکی ره‌شرھش له‌لھ باشترین شێوه‌داشێوھدا دروست كردکرد و له‌لھ گیانی خۆی فوی پیاداكردپیاداکرد و كردییه‌کردییھ مرۆڤێكیمرۆڤێکی رێكوپێك،رێکوپێک، پاشان خودا‌خودا فه‌رمانیفھرمانی به‌بھ فریشته‌كانفریشتھکان كردکرد سوجده‌یسوجدھی ڕێز بۆ ئاده‌مئادھم ببه‌ن،ببھن، به‌مبھم شێوه‌یه‌شێوھیھ خودا‌خودا ڕێزی زۆری له‌لھ ئاده‌مئادھم و نه‌وه‌ینھوھی ئاده‌مئادھم گرت. قورئان بەم جۆرە باس لە ڕێزی خودا بۆ ئادەم دەکات: ▼بەپێی [[قورئان]] و باوەڕی [[موسوڵمان]]ان بێت، سه‌ره‌تا [[خودا]] به [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشته]]كانی ڕاگه‌یاند كه‌وا ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له‌سه‌ر زه‌ویدا بهدی ده‌هێنێ و به‌ده‌سه‌ڵات و به‌تواناش ئه‌بن؛ هه‌روه‌ها كۆشش ئه‌كه‌ن و له خێروبێری ناو [[زه‌وی]] ده‌رئه‌هێنن و به هه‌موو شوێنێكی زه‌ویدا بڵاو ده‌بنه‌وه. خودا فریشته‌كانی بۆ [[خوداپه‌رستی]] له‌پێش ئاده‌م بهدی هێناوه و له [[گوناه|گووناه]] و [[تاوان]] و سه‌رپێچی پاراستوونی. هه‌روه‌ها به‌خشش و خۆشه‌ویستیی زۆری پێ به‌خشیون، پشتیوانی و ڕێنمونیشی بۆ فه‌رمانبه‌رىكردنی خۆی كردوون. به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خودا ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له هه‌ڵه و گوناهه نه‌پاراستووه، بۆیه فریشته‌كان ترسان له‌وه‌ی وه‌ك چۆن خۆیان ئاسمانیان به خواپه‌رستی و به‌زه‌یی و خاوێنی ئاوادان كردۆته‌وه، نه‌وه‌كانی ئاده‌م سه‌رپێچی و كه‌موكورتی بكه‌ن و نه‌توانن وه‌ك فریشته‌كان سه‌رزه‌وی به خوداپه‌رستی ئاوه‌دان بكه‌نه‌وه.
* لھ باشترین شێوھدا ئادھمیزادی دروستکرد.
▲دیسان بەپێی باوەڕی ئیسلام، فریشته‌كان وایان ئه‌زانی خۆیان له نه‌وه‌ی ئاده‌م باشترن، بۆیه له لای خودا پاكانه‌ی خۆیان كرد و به خودایان گووت: "چۆن كه‌سی تر دروست ئه‌كه‌ى له‌كاتێكدا ئێمه به‌دڵسۆزییه‌وه پاكی و بێگه‌ردیت بۆ دائه‌نێین و سوپاست ئه‌كه‌ین و ناوت به‌پیرۆز ڕائه‌گرین، كه‌چی ئه‌وانه‌ی سه‌ر زه‌وی به‌تاوانكردن سه‌رزه‌وی خراپ ئه‌كه‌ن و به‌هۆی سوود و قازانجی دنیاوه جیاوازی ئه‌كه‌وێته نێوانیان و ئه‌وكاته‌ش خوێنی زۆر ده‌ڕێژن و گیانی پاك و بێتاوان ئه‌كوژن؟!"
* له لھ گیانی خۆی فوی پیادا كردکرد. ▼* فھرمانی بھ فریشتھکان کردووھ سوجدھی بۆ بھرن.
* زھویشی بۆ فھراھھم کردن و بھ دھسھڵاتی کردوون، تاوھکو ئاوھدانی بکھنھوھو بھخششھکانی خودا لھ خواپھرستیدا بھکاربھێنن.
لھبھرئھوھ ئھبێ نھوھی ئادھم زۆر سوپاسی ئھم نیعمھتانھ بکات، ئھویش بھ بھجێھێنانی مافی خودا و بھندایھتی بۆ کردنی.
=== سوجدھی فریشتھکان بۆ ئادھم و سھرپێچیکردنی ئیبلیس ===
===پله‌وپایه‌ی ئاده‌م===
[[قورئان]] باس لە وەدەکات کە لھبھرئھوھی فریشتھکان خۆیان بھ کھم گرت و خۆیان بھ گھورھ نھزانی؛ سھرکھوتنیان لھ تاقیکردنھوھکھی خودادا بھدھست ھێناو سوجدھی ڕێزیان بۆ ئادھم بردو بھ گھورھو بھڕێزیان دانا. بھڵام [[ئیبلیس]] خۆی بھ گھورھزانی و سھرپێچی فھرمانی خودای کرد و بوو بھ یھکێک لھ بێ بڕوایان. کاتێکیش خودا دھربارھی ھۆی سوجدھ نھبردنی پرسیاری لھ ئیبلیس کرد، ئیبلیس وتی: «بھڕھگھز من لھ ئادھم باشترم، منت لھ ئاگر دروستکردووھ بھڵام ئادھمت لھ قوڕ دروست کردووھ، ئاگریش لھ قوڕ پاکترو گھورھترھ.» بھو شێوھیھ ئیبلیس وای گومان برد کھ کھس لھو بھ تواناتر نییھ و وتی: «من لھ ئادھم باشترم»، لەباوەڕی [[ئیسلام]]یشدا ئەمە بھ ئاشکرا سھرپێچیکردنی خودایە و لەخۆبایبوونە.
==== دھرکردنی ئیبلیس لھ بھھھشت ====
لەقورئاندا، باوەڕ وەهایە کە خودا وه‌ڵامی فریشته‌كانی دایه‌وه‌و دڵ ئارامی كردنه‌وه‌و فریشته‌كانی تێگه‌یاند؛ كه خودا ڕێزێكی زۆری له نه‌وه‌ی ئاده‌م گرتووه و به‌ده‌ستی خۆی ئاده‌می دروست كردووه‌و له گیانی خۆی گیانی پێداكردووه. ڕاسته‌وخۆش ئاده‌می فێری [[ناو]]ه‌كان و زانیارییه پێویستییه‌كان كردووه به‌جۆرێك هه‌تا ئاماده‌ییان هه‌بێ له ڕاستییه‌كان و سوننه‌ته‌كانی خودا و له یاساكانی ناو [[گه‌ردوون]] تێبگه‌ن، به‌مه‌ش ئه‌توانن له‌سه‌ر زه‌وی ده‌سه‌ڵات په‌یدابكه‌ن و زه‌وی نۆژه‌ن و ئاوه‌دان بكه‌نه‌وه.
قورئان دەگێڕێتەوە کە دوای ئه‌وه‌یئھوھی [[ئیبلیس]] خۆی له‌وه‌لھوھ به‌بھ گه‌وره‌ترگھورھتر زانی كه‌کھ فه‌رمانیفھرمانی خودا‌خودا جێبه‌جێجێبھجێ بكاتبکات و تانه‌وتانھو ته‌شه‌ریتھشھری له‌لھ دادگه‌ریدادگھری و [[زانست]]ی خودا‌خودا دا، خوداشخوداش پاداشتی سه‌رپێچیسھرپێچی كردنه‌كه‌یکردنھکھی دایه‌وه‌دایھوھ و له‌لھ به‌زه‌ییبھزھیی خۆی و له‌لھ [[باخی عەدەن| به‌هه‌شتیبھھھشتی سه‌رسھر زه‌ویزھوی]] ده‌ریكرددھریکرد. ئیبلیسیش داوای له‌لھ خودا‌خودا كردکرد كه‌کھ تا [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|رۆژی دوایی]] بیهێڵێته‌وه‌بیھێڵێتھوھ و ژیانی پێ بدات، خوداشخوداش قه‌بووڵیقھبووڵی كردکرد. موسوڵمانان بڕوایان وایە کە ئامانجی ئیبلیس له‌مه‌دالھمھدا بریتی بوو له‌لھ به‌كارهێنانیبھکارھێنانی وزه‌ووزھو تواناكانیتواناکانی له‌سه‌رلھسھر لێشێواندن و گومڕاكردنیگومڕاکردنی ئاده‌میزاد،ئادھمیزاد، به‌مه‌شبھمھش جه‌نگجھنگ دروست بوو له‌لھ نێوان ئاده‌مئادھم و نه‌وه‌كانینھوھکانی له‌لھ لایه‌كلایھک و ئیبلیس و نه‌وه‌كانیشینھوھکانیشی له‌لھ لایه‌كیلایھکی تر. خوداشخوداش ویستی وا بوو مرۆڤه‌كانمرۆڤھکان تاقی بكاته‌وه‌وبکاتھوھو ئاده‌میزادئادھمیزاد به‌بھ ویستی خۆی ڕێگای خواویستیی و به‌هه‌شتبھھھشت هه‌ڵبژێرێتھھڵبژێرێت نه‌كنھک به‌بھ زۆری خوای خودا. به‌مبھم شێوه‌یەشێوھیە موسوڵمانان وا باوەڕیانە کە دژایه‌تیدژایھتی نێوان ئیبلیس و ئادەم و نێوان نه‌وه‌كانیاننھوھکانیان دژایه‌تییه‌كیدژایھتییھکی دێرینه‌دێرینھ. ▼الله، یاخود خودای ئیسلام ویستی وابوو پیشانی فریشته‌كانی بدات كه ئه‌و دروستكراوه‌ی ئه‌وان له پله‌و پایه‌یان كه‌مده‌كرده‌وه له‌وان زاناتره‌و زانیاری له‌وان فراوانتره. خودا داوای لێكردن ناوی چه‌ند شتێكی دیاریكراوی بۆ بهێنن به‌ڵام [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتەكان]] ناوی ئه‌و شتانه‌یان نه‌زانی و بۆیان ده‌ركه‌وت خودا خاوه‌نی [[داناییه]] و هه‌رچی ئه‌و ویستی نه‌كردبێ ئه‌وان نایزانن، بۆیه یه‌كسه‌ر وتیان: "ئێمه پاكو بێگه‌ردی بۆ خودا دائه‌نێین و سه‌رپێچی ویستی خودا له هیچ شتێكدا ناكه‌ین."
دیسان بەشێک لە باوەڕی ئیسلام و فێرکردنەکانی بەو جۆرەیە کە ئه‌بێئھبێ ئاده‌میزادئادھمیزاد هۆشیارھۆشیار و وریا بێ له‌ولھو فێڵ و شێوازانه‌یشێوازانھی ئیبلیس، كه‌کھ له‌لھ رێیانه‌وه‌رێیانھوھ ئه‌یه‌وێئھیھوێ تووشی سه‌رپێچییه‌كانیسھرپێچییھکانی خودا‌یانخودایان بكاتبکات. ▼پاشان خودا فه‌رمانی به ئاده‌م كرد ئه‌ویش ناویی شته‌كانی هێنا، هه‌تا فریشته‌كان پله‌و پایه‌ی ئاده‌م بزانن و له‌سه‌ر ده‌ستی ئاده‌م فێری ناوه‌كان ببن.
=== دروستکردنی حھوا ===
▲[[قورئان]] باس لەوە دەکات كه خودا ئاده‌می له قوڕێكی ره‌ش له باشترین شێوه‌دا دروست كرد و له گیانی خۆی فوی پیاداكرد و كردییه مرۆڤێكی رێكوپێك، پاشان خودا فه‌رمانی به فریشته‌كان كرد سوجده‌ی ڕێز بۆ ئاده‌م ببه‌ن، به‌م شێوه‌یه خودا ڕێزی زۆری له ئاده‌م و نه‌وه‌ی ئاده‌م گرت. قورئان بەم جۆرە باس لە ڕێزی خودا بۆ ئادەم دەکات:
*له باشترین شێوه‌دا ئاده‌میزادی دروستكرد.
▲*له گیانی خۆی فوی پیادا كرد.
*فه‌رمانی به فریشته‌كان كردووه سوجده‌ی بۆ به‌رن.
*زه‌ویشی بۆ فه‌راهه‌م كردن و به ده‌سه‌ڵاتی كردوون، تاوه‌كو ئاوه‌دانی بكه‌نه‌وه‌و به‌خششه‌كانی خودا له خواپه‌رستیدا به‌كاربهێنن.
له‌به‌رئه‌وه ئه‌بێ نه‌وه‌ی ئاده‌م زۆر سوپاسی ئه‌م نیعمه‌تانه بكات، ئه‌ویش به به‌جێهێنانی مافی خودا و به‌ندایه‌تی بۆ كردنی.
===سوجده‌ی فریشته‌كان بۆ ئاده‌م و سه‌رپێچیكردنی ئیبلیس===
[[قورئان]] باس لە وەدەکات کە له‌به‌رئه‌وه‌ی فریشته‌كان خۆیان به كه‌م گرت و خۆیان به گه‌وره نه‌زانی؛ سه‌ركه‌وتنیان له تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی خودادا به‌ده‌ست هێناو سوجده‌ی ڕێزیان بۆ ئاده‌م بردو به گه‌وره‌و به‌ڕێزیان دانا. به‌ڵام [[ئیبلیس]] خۆی به گه‌وره‌زانی و سه‌رپێچی فه‌رمانی خودای كرد و بوو به یه‌كێك له بێ بڕوایان. كاتێكیش خودا ده‌رباره‌ی هۆی سوجده نه‌بردنی پرسیاری له ئیبلیس كرد، ئیبلیس وتی: "به‌ڕه‌گه‌ز من له ئاده‌م باشترم، منت له ئاگر دروستكردووه به‌ڵام ئاده‌مت له قوڕ دروست كردووه، ئاگریش له قوڕ پاكترو گه‌وره‌تره." به‌و شێوه‌یه ئیبلیس وای گومان برد كه كه‌س له‌و به تواناتر نییه و وتی: "من له ئاده‌م باشترم"، لەباوەڕی [[ئیسلام]]یشدا ئەمە به ئاشكرا سه‌رپێچیکردنی خودایە و لەخۆبایبوونە.
====ده‌ركردنی ئیبلیس له به‌هه‌شت====
▲قورئان دەگێڕێتەوە کە دوای ئه‌وه‌ی [[ئیبلیس]] خۆی له‌وه به گه‌وره‌تر زانی كه فه‌رمانی خودا جێبه‌جێ بكات و تانه‌و ته‌شه‌ری له دادگه‌ری و [[زانست]]ی خودا دا، خوداش پاداشتی سه‌رپێچی كردنه‌كه‌ی دایه‌وه و له به‌زه‌یی خۆی و له [[باخی عەدەن|به‌هه‌شتی سه‌ر زه‌وی]] ده‌ریكرد. ئیبلیسیش داوای له خودا كرد كه تا [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|رۆژی دوایی]] بیهێڵێته‌وه و ژیانی پێ بدات، خوداش قه‌بووڵی كرد. موسوڵمانان بڕوایان وایە کە ئامانجی ئیبلیس له‌مه‌دا بریتی بوو له به‌كارهێنانی وزه‌و تواناكانی له‌سه‌ر لێشێواندن و گومڕاكردنی ئاده‌میزاد، به‌مه‌ش جه‌نگ دروست بوو له نێوان ئاده‌م و نه‌وه‌كانی له لایه‌ك و ئیبلیس و نه‌وه‌كانیشی له لایه‌كی تر. خوداش ویستی وا بوو مرۆڤه‌كان تاقی بكاته‌وه‌و ئاده‌میزاد به ویستی خۆی ڕێگای خواویستیی و به‌هه‌شت هه‌ڵبژێرێت نه‌ك به زۆری خوای خودا. به‌م شێوه‌یە موسوڵمانان وا باوەڕیانە کە دژایه‌تی نێوان ئیبلیس و ئادەم و نێوان نه‌وه‌كانیان دژایه‌تییه‌كی دێرینه.
▲دیسان بەشێک لە باوەڕی ئیسلام و فێرکردنەکانی بەو جۆرەیە کە ئه‌بێ ئاده‌میزاد هۆشیار و وریا بێ له‌و فێڵ و شێوازانه‌ی ئیبلیس، كه له رێیانه‌وه ئه‌یه‌وێ تووشی سه‌رپێچییه‌كانی خودایان بكات.
===دروستكردنی حه‌وا ===
{{سەرەکی|حەوا}}
له‌لھ پاش ئه‌وه‌یئھوھی خودا‌خودا ئیبلیسی له‌لھ [[بەهەشتبەھەشت]] ده‌ركرد،دھرکرد، ئاده‌مئادھم به‌بھ ته‌نهاتھنھا مایه‌وه،مایھوھ، بۆیه‌بۆیھ خودا‌خودا ویستی وابوو هه‌رھھر له‌لھ خۆی هاوڕێیه‌كیھاوڕێیھکی له‌ولھو به‌هه‌شته‌دابھھھشتھدا بۆ دروست بكات،بکات، به‌وشێوه‌یه‌بھوشێوھیھ خودا‌خودا خه‌ویخھوی له‌لھ ئاده‌مئادھم خستوو له‌لھ په‌راسویه‌كیپھراسویھکی ئاده‌مئادھم حه‌وایحھوای دروست كردکرد تا ببێته‌ببێتھ مایه‌یمایھی ئارامی ئاده‌مئادھم و هاوڕێیه‌تیھاوڕێیھتی یه‌كتریھکتر بكه‌نبکھن.
=== دەستکردن بەتاوان ===
بەپێی [[قورئان]]، خودا‌خودا ئاده‌مئادھم و خێزانه‌كه‌یخێزانھکھی له‌لھ به‌هه‌شتێكیبھھھشتێکی خۆش له‌سه‌رلھسھر زه‌ویزھوی دانا و هه‌مووھھموو خۆشیه‌كانیخۆشیھکانی ئه‌وئھو به‌هه‌شته‌یبھھھشتھی بۆ [[حه‌ڵاڵحھڵاڵ]] كردن،کردن، به‌بھ مه‌به‌ستیمھبھستی تاقیكردنه‌وه‌شیانتاقیکردنھوھشیان ته‌نهاتھنھا دارێكدارێک له‌لھ داره‌كانیدارھکانی ئه‌وئھو به‌هه‌شته‌یبھھھشتھی لێ قه‌ده‌غه‌كردن،قھدھغھکردن، لێره‌وه‌لێرھوھ یه‌كه‌میھکھم روبه‌ڕوبوونه‌وه‌یروبھڕوبوونھوھی نێوان ئاده‌مئادھم و ئیبلیس رویدا. ئیبلیس ئه‌وه‌یئھوھی به‌بھ هه‌لھھل زانی و وه‌سوه‌سه‌یوھسوھسھی خسته‌خستھ دڵی ئاده‌مه‌وه‌ئادھمھوھ و وای تێگه‌یاندتێگھیاند كه‌کھ ئه‌وئھو هاوڕێیه‌تیھاوڕێیھتی و ئامۆژگاری به‌بھ ڕاستگۆیی ده‌كات،دھکات، كاتێكیشکاتێکیش بینیی ئاده‌مئادھم و حه‌واحھوا پشتی تێده‌كه‌ن،تێدھکھن، زیاتر له‌لھ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنیانھھڵخھڵھتاندنیان پێی داگرت، تا قایلی كردنکردن به‌وه‌یبھوھی بۆیه‌بۆیھ خودا ناهێڵێ‌ناھێڵێ له‌لھ به‌ریبھری ئه‌وئھو دره‌ختهدرھختھ بخۆن تا نه‌بنه‌نھبنھ [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتهفریشتھ]] و به‌بھ هه‌تاھھتا هه‌تاییھھتایی له‌ولھو به‌هه‌شته‌دابھھھشتھدا نه‌مێننه‌وه،نھمێننھوھ، [[سوێند]]یشی بۆ خواردن كه‌کھ نییه‌تینییھتی پاكه‌پاکھ و مه‌به‌ستیمھبھستی ئامۆژگاری كردنیانه‌کردنیانھ. به‌ڵامبھڵام له‌به‌رئه‌وه‌یلھبھرئھوھی ئاده‌مئادھم (سه‌ره‌ڕایسھرھڕای گه‌وره‌ییگھورھیی پله‌وپلھو پایه‌یپایھی لەلای خودا، بەپێی قورئان) ئاده‌میزاده‌ئادھمیزادھ و خودا‌خودا وه‌كوھک فریشتهفریشتھ له‌لھ هه‌ڵه‌ھھڵھ و [[تاوان]] نه‌ینھی پاراستووه،پاراستووھ، بۆیه‌بۆیھ ئاده‌مئادھم و [[حەوا]] له‌لھ بیریان چوو كه‌کھ [[ئیبلیس]] دوژمنیانه‌دوژمنیانھ و كه‌وتنه‌کھوتنھ داویه‌وه‌داویھوھ و به‌بھ قسه‌یانقسھیان كردوکردو له‌لھ فه‌رمانیفھرمانی خودا‌خودا ده‌رچووندھرچوون و یه‌كه‌میھکھم كه‌سیکھسی تاوانكارتاوانکار بوون، خوداشخوداش نیعمه‌تینیعمھتی خۆی لێسه‌ندنه‌وه‌لێسھندنھوھ. لە[[ئیسلام]]دا باوەڕ وایە کە خودا‌خودا ده‌روازه‌یدھروازھی [[ته‌وبه‌تھوبھ]] و په‌شیمانپھشیمان بوونه‌وه‌یبوونھوھی بۆ كردنه‌وه،کردنھوھ، ئه‌وانیشئھوانیش به‌بھ خێرایی ته‌وبه‌یانتھوبھیان كردکرد و خوداشخوداش په‌شیمانپھشیمان بوونه‌وه‌یانیبوونھوھیانی لێ وه‌رگرتنوھرگرتن و له‌لھ تاوانه‌كانیانتاوانھکانیان خۆش بوو.
=== لێبوردن له‌لھ ئاده‌مئادھم و ده‌رهێنانیدھرھێنانی له‌لھ به‌هه‌شتبھھھشت ===
پاش ئه‌وه‌یئھوھی خودا‌خودا ئاده‌میئادھمی فێری چۆنیه‌تیچۆنیھتی [[ته‌وبه‌تھوبھ]]كردنکردن كردکرد و لێی خۆش بوو، له‌ولھو به‌هه‌شته‌بھھھشتھ خۆشه‌خۆشھ ده‌ریهێناندھریھێنان و له‌لھ زه‌ویدازھویدا داینان و خستنیه‌خستنیھ تاقیكردنه‌وه‌یه‌كیتاقیکردنھوھیھکی تری درێژ تر، كه‌کھ هه‌لیھھلی زۆری تێدایه‌تێدایھ بۆ په‌شیمانیپھشیمانی و ته‌وبه‌كردنتھوبھکردن و لێخۆش بوون و چاكسازیچاکسازی. ئه‌مئھم تاقیكردنه‌وه‌یه‌شتاقیکردنھوھیھش كه‌کھ ململانێی نێوان ئیبلیس و ئاده‌میزاده‌ئادھمیزادھ له‌لھ سه‌رسھر زه‌ویزھوی به‌رده‌وامبھردھوام ئه‌بێئھبێ هه‌تاھھتا ئه‌وئھو كاته‌یکاتھی زه‌ویزھوی و هه‌رچیھھرچی وا به‌سه‌ریه‌وه‌بھسھریھوھ بۆ خودا‌خودا ده‌مێنێته‌وه،دھمێنێتھوھ، هه‌روه‌هاھھروھھا خوداش بۆی ڕوونكرنه‌وه‌ڕوونکرنھوھ كه‌کھ رێنموونی و هیدایه‌تیانھیدایھتیان بۆ ره‌وانه‌رھوانھ ده‌كات،دھکات، هه‌رھھر كه‌سێكیشکھسێکیش له‌لھ نه‌وه‌ینھوھی ئاده‌مئادھم رێی هیدایه‌تیھیدایھتی خودا‌خودا بگرێ، بەپێی باوەڕی [[ئیسلام]]، و له‌لھ دوای هه‌مووھھموو گوناهێكگوناھێک په‌له‌پھلھ له‌لھ ته‌وبه‌تھوبھ بكات،بکات، ئه‌وه‌ئھوھ به‌ختیاریبھختیاری دنیاو [[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|دواڕۆژ]] ئه‌بێئھبێ و وه‌كوھک ئاده‌مئادھم خودا‌خودا لێی خۆش ئه‌بێ،ئھبێ، له‌لھ سزای سه‌ختیسھختی دواڕۆژیش رزگاری ئه‌بێئھبێ و ئه‌چێته‌ئھچێتھ به‌هه‌شتیبھھھشتی هه‌تاهه‌تاییه‌وه‌ھھتاھھتاییھوھ.
*[http://www.dangiislam.org دەنگی ئیسلام] ▼
▲*[http://www.dangiislam.org / دەنگی ئیسلام]
{{پێغەمبەران}}
{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ئایین|ئیسلام|قورئان}}
| 