|
<br />
[[File:Turbofan3_Unlabelled.gif|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Turbofan3_Unlabelled.gif|ڕاست|وێنۆک|370x370پیکسڵ|زيندوو كردنەوەى مەكينەى تۆربوفان]]
'''مەكينەى تۆربينى پەروانە''' يان '''پەروانە''' جۆرێكە لە مەكينەى خێرا كە هەوا بەكاردێنێت (Turbofan) بەشێوەيەكى فراوان بۆ پالپێوەنانى فرۆكە. وشەى
'''تۆربوفان''' يان '''فانجەت''' جۆرێكى [هەناسە دانى] مەكينەى فڕۆكەى جێتەئەوە بەفراوانى بەكار دەهێنرێ لە ڕەواندنى فڕۆكە. وشەى " تۆربۆفان" كە لە" پانكە " و " مەكينەى تۆربين ": بەشى تۆربينى ئاماژە بە مەكينەى تۆربين گاز كە وزەى ميكانيكى لە سۆزشەوە بەدەست دەهێنێت، وە پانكەى رۆيشتنى هه وا كە وزەى ميكانيكى بەكار دەهێنێت له تۆربينى گازى كه هەوا خێرا دەكات بۆپشته وه
بەم جۆرە، هەموو هەوا وەردە لە لەلايەن تێبەوجێتێك تێ دەپەڕێت بەناو پەرەكەكە (بەناو ژوورى سۆزش)، لەيێك تێبەوفان هەندێك لە ئەوە لاڕێى هەوا پەرەكەكە.ێك تێبەوفان بەم جۆرە دەتوانێت بيرى بێت هەروەك تێبەوجێتێك بێت بەكار بهێنێت بۆ هەوادارێكى دوكتەد بهاژوات، لەگەڵ هەردووكى ئەمانە بەشدارى كردن بۆ پاڵ پێوەنانەكە.<br />
كە بەشێكە لە تۆربينەكان يان پەروانە, بەشى تۆربينى ئاماژە بە مەكينەى تۆربينى گاز دەكات وزەى ميكانيكى لە سوتانەوە بەدەست دێنێت, وە پانكە, پانكەى رۆيشتنى هه وا كە وزەى ميكانيكى بەكاردەهێنێت له تۆربينى گازى كه هەوا خێرا دەكات بۆپشته وه بەم جۆرە،
هەموو ئەو هەوايەى كەدەگوازرێتەوە لەلايەن مەكينەى خێرا تێپەردەبێت بەناو پەرەكان(بەناو ژوورى سۆزش) . لەپاشان دەتوانين وادابنێين كە مەكينەى تۆربينى هەروەك مەكينەى خێرا بەكاردێت بۆ پالپێوەنانى پانكەى سۆنده, كە هەردووكيان بەشدارى دەكەم لە پاڵ پێوەنانەكە.<br />
=== ڕێژەى تێپەر ===
(BPR)ڕێژەى لاڕ لەمەكينەى تۆربينى ڕێژەيەكە لەنێوان ڕێژەى ڕۆيشتنى گشتيى بوارى لاڕ بۆ ڕێژەى ڕۆيشتنى چوونە ناو ناوكەكە. ١٠:١ ڕێژەى لاڕى، بۆ نموونە، ڕێگا كە ١٠ كگم هەوا ، كە لەگەل تێكرايى ڕێژەى كەبەيەكەوە ڕێژەى فشارى (BPR) مەكينەى تۆربۆفان عادەتەن وا دەناسرێت بەگوێرەى گشتى وە پلەى گەرميى دەروازەى پەرەكە وە ڕێژەى فشارى هەوادار هۆكارى داڕژتنى وەرگرتراوە لە پێكهاتەكانى پانكەى تۆربينى بە پێى ئەوەى كە (BPR) گرنگن. سەرەراى بەتوانايى بلندى بۆ پالپێوەنان تايبەتمەنديى بەتوانايى گشتى زۆرى دەداتێ بۆ تۆربينەكان.ئەوە رێيان پێدەدات بۆ دەرچوون لەگەل مەكينەى تۆربينى لەسەر پلاندانان كە ئاڕاستەى كەم ) SFC( كردنەوە بەكارهێنانى سووتەمەنى دياريكراو نيشان دەدەن (BPR) لەگەڵ زياد كردنى (BPR) هەروەها دەتوانرێت دووبارە بكرێتەوە بۆ پێكهاتەكانى پانكە بەرزكەرەوە كە رۆيشتنى هەواى پانكە دوورە لە مەكينە وە ناڕواتە ناو ناوكى مەكينە..
ڕێژەى لاڕ (ب. پ.ر) لەمەكينەى تۆربۆفان ڕێژەيەكە لەنێوان ڕێژەى ڕۆيشتنى گشتيى لاڕ بۆ ڕێژەى ڕۆيشتنى گشتى چوونە ناوچه قه كه. [ ٦ ]ێك ١٠:١ ڕێژەى لاڕى، بۆ نموونە، ڕێگا كە ١٠ كگم هەوا تێ دەپەڕێت بەناو جۆگەى لاڕ بۆ هەر ١ كگم هەوا بەناو ناوكەكە.
( ب. پ. رBPR) ى بڵند كەمبەرز بەكارهێنانى سووتەمەنى دەستەبەركەمتر دەكاتدەستەبەردەكات بۆ هەمان ئاراستەپاڵ پێوەنان. ▼
مەكينەى تۆربۆفان عادەتەن وا دەناسرێت بەگوێرەى (ب. پ. ر)، كە لەگەل تێكرايى ڕێژەى فشار ، پلەى گەرميى دەروازەى پەرەكە و ڕێژەى فشارى هەوادار هۆكارى داڕژتنى گرنگن. سەرەراى ئەوەش (ب. پ. ر) دووبارە دەكرێتەوە بۆ تۆربۆپرۆپ دامەزراندنى هەوادار.
ئەگەر هەموو تواناى گاز لە تۆربينى گازى بگۆڕدرێت بۆ وزەى جووڵەيى لە لووتێكى پاڵپێوەنان، فڕۆكەكە زياتر دەگونجێت بۆ خێراييى سەرووى خێرايى دەنگى بڵند.
هەروەها توربۆفانس لەسەر پلان كە ئاڕاستەى كەم كردنەوەى بەكارهێنانى سووتەمەنيى دياريكراو نيشان دەدەن (ئێس ئێف سى) لەگەڵ زياد كردنى (ب. پ. ر). هەروەها دەتوانێت (ب. پ. ر) دووبارە بكرێتەوە بۆ دامەزراندنى پانكەى بەرزكەرەوە كە رۆيشتنى هەوا دوور لە مەكينەيە ناڕوات لە ناوكى مەكينە
ئەگەر هەموو بگوازرێنەوە بۆ بارستەيێكى گەورەى جوداى هەوا لەگەڵ وزەى جووڵەيى كەم، فڕۆكە زياتر دەگونجێت بۆ خێرايى سفر (دەسووڕێتەوە).
▲(ب. پ. ر)ى بڵند كەم بەكارهێنانى سووتەمەنى دەستەبەر دەكات بۆ هەمان ئاراستە.
بۆ خێرايى لەناوەڕاست، تواناى گاز دابەشدەكرێت لەنێوان بوارى هەواى جودا و ڕۆيشتنى گازيى تۆربينى بەناو سۆندەى تايبەت بە ڕێژەيێك كە دەگونجێت لەگەڵ كاركردنى فڕۆكە .
ئەگەر هەموو تواناى گاز تۆربينى گاز بگۆڕدرێت بۆ وزەى جووڵەيى لە سۆندە ، فڕۆكە زياتر دەگونجێت بۆ خێراييى سەرووى خێرايى دەنگى بڵند. ئەگەر ئەوە هەموو بگوازرێنەوە بۆ بارستەيێكى گەورەى جوداى هەوا لەگەڵ وزەى جووڵەييى خواروو، فڕۆكەكە زياتر دەگونجێت بۆ خێرايى سفر (دەسووڕێتەوە). بۆئەو خێرايەى كە لەناوەڕاستى
تواناىهەروەها گازسەيرى هاوبەشەباشترين لەنێوان رۆيشتنى هەواو پەرەى گازى بە ڕێژەيێك كەبۆ كار كردنى فڕۆكە پێويسته. دوور لەبكەين لەنێوان ڕۆيشتنى بارستەبارستەى گشتى و خێرايى هەروەها دەبينرێن لەگەڵ پەروانە و ڕۆتۆڕى هەليكۆپتەر لەلايەن بەراورد كردنى ديسك بار كردنى توانا.
بۆ نموونە كە هەمان كێشى هەليكۆپتەر دەتوانرێتدەتوانێت پشتگيرىپشتگير بكرێت لەلايەن مەكينەيێكى تواناى بڵند و ڕۆتۆڕى تيرەى بازنەى بچووك يان،، چونكە سووتەمەنى كەمتر سووتەمەنى،بەدەست خوارووتردەهێنرێت،وە تواناى مەكينە مەكينەى كەمتر و ڕۆتۆڕى گەورەتر لەگەڵ خێراييىخێرايى خوارووترنزمتر بەناو ڕۆتۆڕەكە.
=== توانايى ===
لەوەتەى تواناييىتوانايى پالپێوەنان ڕەواندن كارى خێرايى هەوايە بە ڕێژەى چواردەور گرتنى هەوا، پەروانەپانكە زۆر كاران بۆ خێراييى خواروو، فڕۆكەى جێتى پاك بۆ خێراييى بڵند، و هەوادارىپانكەى دوكتەدسۆنديى لە ناوەڕاستن.مەكينەى تۆربينى بەم جۆرە كاراترين مەكينەيە لە مەوداى خێرايى لە نزيكەى (٥٠٠ بۆ ١،٠٠٠)كم لە كاتژمێرێك (٣١٠ بۆ ٦٢٠ ميل لە كاتژمێرێك)،ئەو خێرايەيە كە لە زۆربەى فڕۆكەى بازرگانى بەكاردێت. مەكينەى تۆربينى قەراغێكى بەتوانايى دەهێلێتەوە بەسەر فڕۆكەى جێتى پاك بە خێرايەك سەرووى خێرايى دەنگە بە نزيكەيى (١.٦ماخ) (١،٩٦٠.١ كيلۆمەتر لە كاتژمێرێك؛ ١،٢١٧.٩ ميل لە كاتژمێرێك.).
لە مەكينەى خولانەوەى سفرى (خێرايى مەكينەى تۆربينى) گازەكان خێراتر دەكرێن كە پلەى گەرميان بڵندە و فشار يان بڵندە لەرێگەى فراوان سۆندەى پاڵپێوەنان و هەموو وزەى پاڵپێوەنانەكە بەرهەم دەهێنێت. كۆمپرێسەرەكە هەموو تواناى ميكانيكى دەمژێت كە بەرهەمى هێنا لەلايەن تۆربينكە.
توربۆفانس بەم جۆرە كاراترين مەكينەيە لە مەوداى خێرايى لە نزيكەى ٥٠٠ بۆ ١،٠٠٠ كيلۆمەتر لە كاتژمێرێك (٣١٠ بۆ ٦٢٠ ميل لە كاتژمێرێك)،ئەو خێرايەيە كە لە زۆربەى فڕۆكەى بازرگانى بەكاردێت. توربۆفانس قەراغێكى بەتوانايى دەهێلێتەوە بەسەر فڕۆكەى جێتى پاك بە خێرايەك سەرووى خێرايى دەنگە. تا بە نزيكەيى مۆك ١.٦ (١،٩٦٠.١ كيلۆمەتر لە كاتژمێرێك؛ ١،٢١٧.٩ ميل لە كاتژمێرێك.).
لە داڕژتنى لاڕى ,تۆربينى زيادە وا كاردەكەن كەپال بە پانكەى هەوا دەدەن كە هەوا خێرا دەكات بۆپشتەوەى كە لەپێشەوەى مەكينەكە.لە داڕژتنێكى تێپەڕينى بەرز، پانكە و لووتى سۆندە زۆربەى پاڵپێوەنانەكە بەرهەم دەهێنن. توربۆفان پەيوەندى هەيە بە تۆربين لە بنەما چونكە هەردووكيان هەندێك تواناى گازى تۆربين گازى دەگوازنەوە,بە بەكار هێنانى ئامێرى زيادە. بەجێ هێشتنى كەمترين بەشى گەرمى تا بگۆڕێت بۆ وزەى جووڵەيى. توربۆفان قۆناغێكى ناوەندى تۆربينە خێراكانە, كە هەموو پاڵ پێوەنانەكانيان لە گازى گزوزەوە وەر دەگرێت.(بە شێوەيەكى نموونەيى ١٠٪ يان كەمتر).
لە سفر-تێپەڕينێك مەكينەى(تۆربۆجێت) پلەى گەرميى بڵند و گازى گزوزى فشارى بڵند خێرا دەكرێت لەلايەن فراوان بوون بەناو لووتێكى پاڵ دەنێت و هەموو پاڵ پێوەنانەكە بەرهەم دەهێنێت. كۆمپرێسەرەكە هەموو تواناى ميكانيكى دەمژێت كە بەرهەمى هێنا لەلايەن پەرەكە.
لە داڕژتنى لاڕى تۆربينى زيادە وا كاردەكەن كەپال بە پەرەى هەوا دەدەن كە هەوا خێرا دەكات بۆپشتەوەى كە لەپێشەوەى مەكينەكە. لە داڕژتنێكى تێپەڕينى-بەرز، هەوادارى دوكتەد و لووت زۆربەى پاڵ پێوەنانەكە بەرهەم دەهێنن. توربۆفانس لەنزيكەوە پەيوەنديدارە بۆ تێبەوپرۆپس لە بنەما چونكە هەردووك گواستنەوە هەندێك لە پەرەكەى گازى تواناى گاز
توربۆفانس پەيوەنديەكى نزيكى بە تۆبينەكانى ديكە لە بنەما چونكە هەردووكيان هەندێك تواناى گازى دەگوازنەوە لە ،بە بەكار هێنانى ئامێرى زيادە، بەجێ هێشتنى كەمترين لووتى گەرم تا بگۆڕێت بۆ وزەى جووڵەيى. توربۆفان قۆناغێكى ناوەندى نوێنەرايەتى دەكات لەنێوان توربۆجێت، كە هەموو پاڵ پێوەنانيان لە گازى گزوزەوە وەر دەگرێت.
=== پالپێوەنان ===
لەو كاتەى مەكينەى تۆربۆجێت هەموو دەرهاتى مەكينە بەكار دەهێنێت بۆ بەرهەم هێنانى وزەى پاڵ پێوەنانپاڵپێوەنان لە شێوەى گاز خێراييى-بەرزه ،هەواى تۆربۆفان لاڕێى خێراييى-نزمى سارد بەرهەم دەهێنێت لەنێوان (٣٠٪ و ٧٠٪وە٧٠٪) وە بەگشتى پاڵ پێوەنانى تەواو بەرهەمى هێنا لەلايەن سيستەمێكى تۆربۆفان
زۆربەى ئەو هەوايەى كە دەڕوات بەناو تۆربۆفانى بەرز ئەو ڕۆيشتنەيە كه خێرايى كەمە : هەتا ئەو كاتەى كۆى كردەوە لەگەڵ گزوزى مەكينەى خێرايى زۆر بڵندتر ، خێرايى گزوزى ناوەراست تارادەيەكى زۆر خوارووترە لە تۆربۆجێتى پاك.
ژاوەژاوى مەكينەى تۆربۆجێت بەوەباوە كە خێراييىخێرايى گزوزى بڵندە، بۆيە مەكينەى تۆربۆفان بێدەنگتره لە فڕۆكەى جێت هەمان پاڵ پێوەنان، و ژاوەژاوى فڕۆكەى جێت چيتر سەرچاوەى باو نيە.ژاوەژاوى مەكينەى تۆربۆفان بڵاو دەبێتەوە لەڕێى دەروازەك كه بەڕێى لووتى يەكەم و جۆگەى لاڕ. سەرچاوەى ژاوەژاوى ديكە وه كوەك پانكەن ،و كۆمپرێسەر و تۆربۆفانتۆرباين.
ژاوەژاوى پانكە ژاوەژاوێكى بەئاوازبە پشت دەبەستێت بە خێرايى خولانەوەيى پانكە:
رۆيشتنى هەوايى.
بۆنموونە بۆ پارێزگاريكردن لە هەمان چوونە ژوورەوە) وەكە هەمان پاڵ پێوەنانى پوختە (واتە هەمان پاڵ پێوەنانەپێوەنانى دياريكراو). ڕۆيشتنى لاڕ دەتوانێت تەنها زياد بكرێت ئەگەر پلەى گەرمى دەروازەى پەرەكە زۆر بڵند نيە تا قەرەبوو بكاتەوە بۆ بچووكترين ڕۆيشتنى سەرەكى. لە وانەيە لە ئايندە رێگە بدات بە گەشەپێدانى تەكنەلۆجيا ساردكردنەوە [ساردبوونەوەى/مادەكان] بە پلەى گەرميه ك بڵندتر بۆ دەروازەى پەرەكە ، كە پێويستە بەهۆى پلەى گەرمى بەرز لە هەوا ساردكەرەوە، كەئەنجامە بەهۆى زۆر بوونى ڕێژەى فشارى بە تێكرايى.
<br />
پانكه ى تۆربۆفان پالپێوه نانى بەرز ئاراسته ى دياريكراوى هەيە، كە بەرەو پێشبردنى تا ڕادەيەك ڕێژەى فشارى بڵنده، بەم جۆرە،خێرايى بڵند (تێكەڵ يان سارد) . پێويسته رۆيشتنى هەوايى سەرەكى گەورە بێت بە گوێرەى پێويست تا تواناى ناوكى پێويست بدات تا هەوادارەكە بهاژوات. دەتوانرێت ڕێژەى لاڕ بەدەست بهێنرێت لەلايەن بەرز كردنەوەى پلەى گەرمى چونەژوورەوەى تۆربينى بەرز. بۆ روونكردنەوەى يەك لايەن لە لايەنە جياوازەكانى تۆربۆفان لەتۆربۆجێت، لەوانەيە ئەوان بردراورد بكرێن، هەروەك لە هەڵسەنگاندنى [دووبارە كارپێكردن]، لە هەمان رۆيشتنى هەوايى. ▼
▲پانكه ىپانكەى تۆربۆفان پالپێوه نانىپالپێوەنانى بەرز ئاراسته ىئاراستەى دياريكراوى هەيە، كە بەرەو پێشبردنى تا ڕادەيەك ڕێژەى فشارى بڵنده، بەم جۆرە،خێرايى بڵند (تێكەڵ يان سارد) . پێويسته رۆيشتنى هەوايى سەرەكى گەورە بێت بە گوێرەى پێويست تا تواناى ناوكى پێويست بدات تا هەوادارەكە بهاژوات. دەتوانرێت ڕێژەى لاڕ بەدەست بهێنرێت لەلايەن بەرز كردنەوەى پلەى گەرمى چونەژوورەوەىچونە ژوورەوەى تۆربينى بەرز. بۆ روونكردنەوەى يەك لايەن لە لايەنەچۆنيەتى جياوازەكانىتێكەلاوبونى تۆربۆفانمەكينەى لەتۆربۆجێت،تۆربينى لەوانەيەلەمەكينە ئەوانتۆربۆجێت، لەوانەيە بردراورد بكرێن،بكرێت هەروەك لە هەڵسەنگاندنى [دووبارە كارپێكردن]، لە هەمان رۆيشتنى هەوايى .لە هەمان رۆيشتنى هەوايى (بۆ پاهێنانە ناوێكى باو بهێڵێتەوە) وەكە هەمان پاڵ پێوەنانە پوختە (واتە هەمان پاڵ پێوەنانە دياريكراو).
بۆنموونە بۆ پارێزگاريكردن لە هەمان چوونە ژوورەوە) وەكە هەمان پاڵ پێوەنانى پوختە (واتە هەمان پاڵ پێوەنانە دياريكراو). ڕۆيشتنى لاڕ دەتوانێت تەنها زياد بكرێت ئەگەر پلەى گەرمى دەروازەى پەرەكە زۆر بڵند نيە تا قەرەبوو بكاتەوە بۆ بچووكترين ڕۆيشتنى سەرەكى. لە وانەيە لە ئايندە رێگە بدات بە گەشەپێدانى تەكنەلۆجيا ساردكردنەوە [ساردبوونەوەى/مادەكان] بە پلەى گەرميه ك بڵندتر بۆ دەروازەى پەرەكە ، كە پێويستە بەهۆى پلەى گەرمى بەرز لە هەوا ساردكەرەوە، كەئەنجامە بەهۆى زۆر بوونى ڕێژەى فشارى بە تێكرايى.
| 