گونجاندن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گونجاندن بە شێوەیەکی سەرەکی ڕیکارێکە نەک شێوەیەکی جەستەیی یان بەشێکی جەستە.<ref>{{harvnb|Price|1980}}</ref> بۆ نموونە مشەخۆرێکی ناوەکیی دەکرێت زیاتر جیاوازی دیاردەکە ڕوونبکاتەوە، ئەم بوونەوەرە دەکرێت بنیادێکی جەستەیی زۆر سادەی ھەبێت بەڵام بەڕادەیەکی زۆر خۆی گونجاندووە لەگەڵ ژینگەکەی چواردەوری دا. بۆیە لەمەوە دەردەکەوێت کە گونجاندن تەنھا لە خەسڵەتە بینراوەکان دا خۆی نابینێتەوە بەڵکو گونجاندنەکان لە تەواوی سووڕی ژیانی زیندەوەرەکەدا ڕوودەدەن. وەک دەستەواژەیەکی درووست و کرداری تر و جیاوازی نێوان گونجاندن و خەسڵەتی گونجاندن ئەوا گونجاندن دەربڕینێکە بۆ کۆتا ئەنجام (بەرھەم) ی زیندەوەرەکە بەکاردێت لە ڕێی دەرکەوتنی ھەموو ئەو خەسڵەتانەی ھاتوونەتە کایەوە بە درێژای دیاردەکە و بۆ ڕێکاری پەرەسەندن بەکاردێت، لە کاتێک دا دەستەواژەی «خەسڵەتی گونجاندن» بۆ بەش یان ئەرکێکی جەستەیی تایبەت بەکاردێت.<ref>{{harvnb|Bowler|2003|p=10}}</ref><ref>{{harvnb|Patterson|1999|p=1}}</ref><ref>{{harvnb|Williams|1966|p=5}}: "Evolutionary adaptation is a phenomenon of pervasive importance in biology."</ref>

 

# گونجاندن ڕێکارێکی پەرەسەندنە کە زیندەوەرێک توانای ژیانکردنی باشتر دەبێت لە نیشتتنگە یان ژینەگەی خۆی دا.<ref name="Salzburger">{{cite journal|last1=Salzburger|url=http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1471-2148-5-17.pdf|pmid=15723698|pmc=554777|doi=10.1186/1471-2148-5-17|number=17|pages=17|volume=5|journal=[[BMC Evolutionary Biology]]|title=Out of Tanganyika: Genesis, explosive speciation, key-innovations and phylogeography of the haplochromine cichlid fishes|first1=Walter|date=February 21, 2005|authorlink4=Axel Meyer|first4=Axel|last4=Meyer|first3=Erik|last3=Verheyen|first2=Tanja|last2=Mack|accessdate=2015-08-15}}</ref><ref name="Kornfield">{{cite journal|last1=Kornfield|first1=Irv|last2=Smith|first2=Peter F.|date=November 2000|title=African Cichlid Fishes: Model Systems for Evolutionary Biology|journal=[[Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics |Annual Review of Ecology and Systematics]]|volume=31|pages=163–196|doi=10.1146/annurev.ecolsys.31.1.163}}</ref>

# توانای گونجاوی بریتییە لە بارێک کە زیندەوەرەکە بتوانێ خۆی بگونجێنێت، بە واتایەکەی دی توانای زیندەوەرێک بۆ ژیان و زاوزێ کردن لە چەند نیشتتنگە و ژینگەیەک دا.<ref>{{harvnb|Margulis|Fester|1991}}</ref>