شۆڕشی زانستی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب زیادکردنی بەستەر بۆ یۆنانی کۆن
تاگ: بەستەردەری خێرا
ب زیادکردنی بەستەر بۆ چارڵز داروین
تاگ: بەستەردەری خێرا
ھێڵی ١١٥:
کیمیازانەکان لێکۆلینەوە و پێداچونەوەیان کرد بۆ ڕەوشەکانی ئاوێتە کردنی مادەکیمیایەکان  و دەستکەوتنی ھەموو مادە تێکەڵەکان کە ناسراون. ئانتوان لازاویە بە باوکی کیمیایی نوێ ناسراوە.، چونکە ئەو بوو پەی برد بەوەی کە ھەندێک تێکەڵە تەنھا لەیەک جۆر مادەی کیمیایی دروست کراون. ئەم مادەیەش بە توخمی کیمیایی ناسراوە. تێکەڵەکانی دیکەش لە دوو یاخود چەند توخمێک پێکھاتوون. لازاویە باس لەوەکرد کە ئەگەر بێت و ھەموو ئەم توخمانە دەستەبەندی بکرێن وەک لیستێک بنوسرێنەوە، زۆر بە سوود دەبێت بۆ زیاتر تێگەیشتن لە کیمیا. ئەو نزیکەی ٢٠ توخمی دۆزیەوە. ئەمڕۆ زانایان نزیکەی سەت توخم دەناسن. (تا ئێستا گەشتۆتە ١١٨ توخم، کە ٩٤ یان بە شێوەی سروشتی ھەن و ئەوانی تریش وەکو دەستکرد لە تاقیگەکاندا دروست کراون).                                             
 
زیندەوەرزانی زانستێکی دیکەیە کە لەسەرەتای شۆڕشی زانستیەوە تاکو ئێستا پێشکەوتنی گەوەری بە خۆیەوە بینیەوە. زانستێکە لێکۆڵینەوە دەکات لەمەڕ بونەوەرە زیندووەکانی، وەکو ڕوەک، مێرو گیانلەبەران. [[چارڵز داروین]] کەلەسەدەی نۆزدەیەم دەژیا بۆبەرەو پێش بردنی ئەم زانستە کارێکی زۆری کرد. ئەو بە کەشتیەک بە ناوی بیگڵ سەفەرێکی چەند ساڵەی ئەنجام دا. زانیاری زۆری لەبارەی گیانلەبەران و ڕووەکەکان کۆکردەوە کە لە سەفەرەکەیدا بەرچاوی کەوتبوون.                         
 
لەوانەیە ئەو شتەی ئەوی وا بەناوبانگ کرد لەبەرئەوەبوو کە وتبوی پێش ھەزاران ساڵ لەمەبەر مرۆڤەکان لە جۆرە گیانلەبەرێکەوە سەریانھەڵدا کە ھاوشێوەی مرۆڤ بوونە. کە ئەم نەزەریە جاروجەنجاڵکی زۆری نایەوە...بەڵام خودی داروین و زانایانی تریش بەڵگەی زۆریان لە مەڕ ڕاستی ئەم بابەتە خستە ڕوو.