ئەشکەوتی شانەدەر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب زیادکردنی بەستەر بۆ زاگرۆس
تاگ: بەستەردەری خێرا
No edit summary
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ھێڵی ٧:
ئە‌م ئە‌شکە‌وتە کە لە باکووری رؤژئاوای کێوە‌کانی [[زاگرۆس]]، لە کوردستانی عێراق ھە‌لکە‌وتوە، خاوە‌ن کێمە‌لیک ئاسە‌واری کۆنینە‌ناسی زۆر پاراو لە چاخی [[کۆن بە‌ردی]] ناوە‌ندی ھە‌تا دواییە‌کانی نوێ بە‌ردیە. ئە‌م ئە‌شکە‌وتە دەکەوێتە [[قەزای مێرگەسۆر]] و سەر بە [[پارێزگای ھەولێر]]ە. ٢٢٠٠ پێ بەرزە لە ئاستی ڕووی [[زەریا]]وە، دەکەوێتە سەر بەرزایی لوتکەی چیای برادۆست و مێژووی ئەم ئەشکەوتە دەگەرێتەوە بۆ سەردەمی بەردینی کۆن بۆ ٨٠٠٠٠ ساڵ بەر لە زایین و بە کۆنترین و گەورەترین ئەشکەوت دادەنرێت لە [[عێراق]]دا. لە بەرزایی (١٨ م) و درێژایی (٤٠ م) و پانایی (٢٧ م) کە فراوان دەبێت بۆ ناوەوە تا دەگاتە نزیکایی (٦٠ م). لەساڵی [[١٩٥١]] تا [[١٩٦١]] ھەڵکۆڵینی سەرەتایی تێدا کراوە لە لایەن زانا (ڕالف سولیکی) بە پاڵپشتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی شوێنەوار لەو کاتەدا، ئەم ھەڵکۆڵینەش تەواو نەکراوە و لە ئەنجامی ئەم ھەڵکۆلینەش چوار چین دۆزراوەتەوە.
 
دیتنە‌وە‌ی کومە‌لیککۆمە‌لیک ئیسکلیتی مرؤفە‌کانی نیئاندرتال لە توی موستری ئە‌م ئە‌شکە‌وتە، وە‌ک خالیکی گرینگ رە‌چاودە‌کری لە لیکولینە‌وە‌کانی چاخی کؤن بە‌ردی زاگرؤس و رؤژھە‌لاتی ناوە‌راست. ئە‌م دؤزرانە‌وە‌یە رە‌نگ دانە‌وە‌یە‌کی زؤری بوو: تا ئە‌و رادە‌یە کە نیوی شانە‌دە‌ر بؤ کؤنینە‌ناسە‌کان و تە‌نانە‌ت بؤ خە‌لکی ئاسایی وە‌بیر ھینە‌رە‌وە‌ی نیئاندرتالە‌کان بووە و ھە‌یە. بە‌لام دە‌سکە‌وتە‌کانی شانە‌دە‌ر تە‌نیا تایبە‌ت نیە بە ئاسە‌وارە‌کانی چاخی کؤن بە‌ردی. بلاوبونە‌وە‌ی کتیبی«گؤرستانی سە‌رە‌تای نؤی بە‌ردی شانە‌دە‌ر» لە لایە‌ن سولکی و ھاوکارانی نیشان دە‌ری ئە‌و راستیە‌یە کە ئاسە‌وارە کؤنینە‌ناسیە‌کانی دوای چاخی کؤن بە‌ردیش، زؤر شتی بو گوتن پییە. ئە‌م کتیبە بریتیە لە دە‌سکە‌وتی لیکولینە‌وە‌یلیکۆلینە‌وە‌ی ئاسە‌وارە‌کانی گؤرستانی تؤی (ب١)ی سە‌ردە‌می سە‌رە‌تای نؤی بە‌ردی کە لە دوایین روژە‌کانی کؤتایی وە‌رزی ھە‌لقە‌ندنی زانستی (١٩٦٠) لە ئە‌شکە‌وتی شانە‌دە‌ر دؤزرایە‌وە.
 
گؤرستانی ناو براو لە قولایی یە‌ک میتری لە بنی ئە‌شکە‌وتە‌کە بە دریژایی و پانایی٦×٦میتر لە لای سە‌رە‌وە‌ی ئە‌شکە‌وتە‌کە دیتراوە‌تە‌وە کە لە ئە‌نجامی ئە‌م ھە‌لقە‌ندنە‌دا ٢٦ گؤر بریتی لە جە‌ستە‌ی٣٥ مرؤف و پیشکە‌شی زؤر بو مردوە‌کان دؤزراوە‌تە‌وە.