|
[[پەڕگە:ClubbingCF.JPG|وێنۆک|422x422پیکسڵ]]
سیستیک فایبرۆسس نه‌خۆشیاکینه‌خۆشیه‌کی بۆماوه‌یییه که کاریگاریکاریگه‌ری به‌زۆری ده‌کاته سه‌ر سیه‌که‌نسیه‌کان به‌لامبه‌ڵام هه‌روه‌ها کهارکار ده‌که‌ته‌ده‌کهاته سه‌ر په‌نکریاس و جگه‌ر و گورچیله،ده‌گورچیله، ده بێته هۆی گرانی هه‌ناسه‌دهانهه‌ناسه‌دان و ده‌ردانی لینجه ماده‌مادده به هۆی ژه‌هراوی بونی سیه‌کان، نی شانه‌کانینیشانه‌کانی تر وه‌ک ژه‌هراویبونی که‌لێنه‌کان و گاشه‌یگه‌شه‌ی نابه‌جێ و کوته‌ک لێهاتنی په‌نجه‌کانی ده‌س و قاچ و پیسایی چه‌ور هه‌روه‌ها نه‌زۆکی له پیاوانا,پیاواندا، توندی نیسهانه‌کاننیشانه‌کان به پێی که‌س ده‌گۆڕێ. ▼
▲سیستیک فایبرۆسس نه‌خۆشیاکی بۆماوه‌یییه که کاریگاری به‌زۆری ده‌کاته سه‌ر سیه‌که‌ن به‌لام هه‌روه‌ها کهار ده‌که‌ته سه‌ر په‌نکریاس و جگه‌ر و گورچیله،ده بێته هۆی گرانی هه‌ناسه‌دهان و ده‌ردانی لینجه ماده به هۆی ژه‌هراوی بونی سیه‌کان، نی شانه‌کانی تر وه‌ک ژه‌هراویبونی که‌لێنه‌کان و گاشه‌ی نابه‌جێ و کوته‌ک لێهاتنی په‌نجه‌کانی ده‌س و قاچ و پیسایی چه‌ور هه‌روه‌ها نه‌زۆکی له پیاوانا, توندی نیسهانه‌کان به پێی که‌س ده‌گۆڕێ.
هیچ چاره‌سه‌رێ بۆ سیستیک فیبرۆسیس تا ئێستا نه‌دۆزراوه‌ته‌وه, ته‌نها چاره‌سه‌ر دانی ئانتی بایۆتیکه که هه‌ندێ جار له رێگایڕێگای حه‌ب یاخود له ڕێگای هه‌لمژینه‌وه ده‌درێ.
== '''نیشانه‌کان''' ==
نیشانه سه‌ره‌کیه‌کانی سیستیک فیبرۆسیس بریتین له تام سوێری پێست، گه‌شه‌ی نارێک، نارێکی زیاد بونی کێش سه‌ره‌رایسه‌ره‌ڕای خواردنی ئاسایی، کۆبونه‌وه‌ی لینجه ماده،مادده، ژه‌هاویژه‌هراوی بونی سیاکان،سیه‌کان، کۆکه و گراننیگرانی هه‌ناسه‌دان وهه‌روه‌ها ئاگه‌ریئه‌گه‌ری نه‌زۆکی له پیاواندا,پیاواندا، هه‌ندێک نیشانه‌کان له منالیه‌وه‌مناڵیه‌وه ده‌ره‌که‌وێ وه‌ک قه‌بزی.
لهله‌گه‌ڵ گه‌ڵ گاوره‌بونداگه‌وره‌بوندا مناڵه‌کانی توشبوو به سیستیک فابرۆسس وه‌رزش ده‌که‌ن بۆ ده‌ردانی ئه‌و لینجه مادانه‌ی که له بۆریچکه‌کانی سیه‌کانیاندا هه‌یه، روکه‌شه‌رووکه‌شه خانه‌کانیان پرۆتینێک دروست ده‌که‌ن که ده‌بێته هۆی دروست بونی لینجه ماده‌یمادده‌ی زۆر، نارێکی گه‌شه له مناڵاند وه‌ک کێشی که‌م و باڵای کورت تر له چاو هاوته‌مه‌نیاندا، ئو گه‌شه نارێکه زۆهرزۆر هۆکاری هه‌یه وه‌ک ژه‌هراوی بونی سیه‌کان که وا ده‌کا بریبڕی ئۆکسجینی پێویست ناچێنه‌چێ بۆ به‌شه‌کانی له‌ش ،له‌ش، لاوازی له هه‌لمژینی خۆراکی پێویست له کۆ ئه‌ندامی هه‌رسهه‌رسدا.
=== هه‌لگره‌کان ===
۱ له ۲٥ دانیشتوانی باکوری ئه‌وروپا هه‌ڵگری بۆماوه‌مادده‌ی سیستیک فایبرۆسسن. ئه‌م نه‌خۆشیه ته‌نها ده‌ره‌که‌وێده‌رده‌که‌وێ کاتێ دوو هه‌ڵگر منداڵیان ده‌بێ(وه هه‌ر منالێکیه‌ن چانسی توشبونیان %۲٥ه،۲٥ه)، واته بۆ توش بون به سیستیک فایبرۆسس پێویسته که‌سه‌که هه‌لگری دوو بۆماوه مادده‌ی به‌زیو بێت، هه‌رچه‌نده ته‌نها ۱ له ۳۰۰۰ پێست سپی ئه‌م نه‌خۆشیه‌یان هه‌یه، ۹۰۰ بۆماوه مادده‌ی جیاواز دۆزراوه‌ته‌وه که ده بێته هۆی بۆ توش بونبوون به سیستیک فایبرۆسسفایبرۆس.
== ناسینه‌وه ==
[[پەڕگە:CFTR gene on chromosome 7.svg|وێنۆک|266x266پیکسڵ|شوێنی بۆماوه‌مادده‌ی CFTR له سه‌ر کرۆمۆسۆمی ۷]]
سیستیک فایبرۆسس ده‌توانرێ ده‌ستنیشان بکرێ به چه‌ن شێوه‌یاکیشێوه‌یه‌کی جیاواز، وه‌ک ئه‌و تاقیکردنه‌وانه‌ی که بۆ وه‌چه‌ی تازه له دایکبوو ده‌کرێ، تاقیکردنه‌وه‌ی ئاڕه‌قی که‌سه‌که یاخود تاقیکردنه‌وه‌ی بۆماوه‌یی،به‌بۆماوه‌یی، به پێی تاقیکردنه‌وه‌یه‌ک که له سالی ۲۰۰٦ کرا ده‌رکه‌وت %۱۰ی که‌یسه‌کانی سیستیک فایبرۆسس ده‌دۆزرێناوه‌ده‌دۆزرانه‌وه له‌کاتی ئه‌و تاقیکردنه‌وانه‌ی که بۆ وه‌چه‌ی تازه له دایکبوو ده‌کرێ، له‌گه‌ل ئه‌وه‌شدا پێویسته تهاقیکردنه‌وه‌یتاقیکردنه‌وه‌ی ئاره‌ق بکرێ بۆ دڵنیابون. ▼
▲سیستیک فایبرۆسس ده‌توانرێ ده‌ستنیشان بکرێ به چه‌ن شێوه‌یاکی جیاواز، وه‌ک ئه‌و تاقیکردنه‌وانه‌ی که بۆ وه‌چه‌ی تازه له دایکبوو ده‌کرێ، تاقیکردنه‌وه‌ی ئاڕه‌قی که‌سه‌که یاخود تاقیکردنه‌وه‌ی بۆماوه‌یی،به پێی تاقیکردنه‌وه‌یه‌ک که له سالی ۲۰۰٦ کرا ده‌رکه‌وت %۱۰ی که‌یسه‌کانی سیستیک فایبرۆسس ده‌دۆزرێناوه له‌کاتی ئه‌و تاقیکردنه‌وانه‌ی که بۆ وه‌چه‌ی تازه له دایکبوو ده‌کرێ، له‌گه‌ل ئه‌وه‌شدا پێویسته تهاقیکردنه‌وه‌ی ئاره‌ق بکرێ بۆ دڵنیابون.
== ده‌سبه‌سه‌ردا گرتن ==
هه‌ر چه‌نده تهاتا ئێستا هیچ چاره‌سه‌رێ بۆ سیستیک فایبرۆسس نه‌دۆزراوه‌ته‌وه، ژیان له‌گه‌ل ئه‌م نه‌خۆشیه‌ده ئاسانتر بووه وه‌ک له ۷۰ ساڵ پێش ئێستا، له کاتێکدا کا مناڵی ساوا پێش ۷۰ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ته‌مه‌نی نه ده‌گایشته ۱ ساڵ، مناڵی توشبوو له‌م رۆژه‌دا به ئاسانی تا ته‌مه‌نی پێگه‌یشتن ده‌ژین، به هۆی ئه‌و چاره‌سه‌رانه که یارمه‌تیده‌رن بۆ ژیانی نه‌خۆشه‌کان، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا وه‌رزش کردن و خواردنی ته‌ندروست یارمه‌تیده‌رن بۆ ئه‌و نه‌خۆشانه، ئه‌و چاره‌سه‌رانه که له‌م سه‌رده‌مه‌دا هه‌ن ماوه‌ی کارکردنی کۆئه‌ندامه‌کان درێژده‌کاته‌وه وا له ئه‌ندامه‌کان ده‌کات که بۆ ماوه‌یه‌کی زیاتر بتوانن وه‌ک ئه‌ندامی که‌سی ئاسایی کار بکه‌ن.
ئه‌و اره‌سه‌رانه‌چاره‌سه‌رانه تیشکۆ دۆخه‌نه سه‌ر که‌م کردنه‌وه‌ی ئه‌و زیانانه‌ی که به سیه‌کان گه‌یشتون به‌هۆی لینجه مادده ده‌ر دراوه‌کانه‌وه پێیان گایشتووه‌گه‌یشتووه.
=== چاندن ===
زۆر جار چاندنی سیه‌کان ده‌بێته پێویستی به‌هۆی بێهێزیبێ هێزی سیه‌کان و به‌رگه نه‌گرتنیان بۆ وه‌رزش دوای تێپه‌ر بونی کات، هه‌رچه‌نده چاندنی یه‌ک سی ده‌کرێ له نه‌خۆشیه جیاوازه‌کانی سیه‌کاندا به‌ڵام نه‌خۆشه‌کانی سیستیک فایبرۆسس پێویستیان به‌وه‌یه که هه‌ردوهه‌ردوو سیه‌کانیان بۆ بچێنرێته‌وه چونکه ئه‌و به‌کتریایانه‌ی له سیه‌که‌یاندا هه‌یه توانای گواستنه‌وه‌ی بۆ سیه نوێکه هه‌یه. له‌گه‌ل ئه‌وه‌شدا ڕه‌نگه چاندنی په‌نکریاس و جگه‌ر بکرێ بۆ خۆ لێدورخستنه‌وه له نه‌خۆشیه‌کانی جگه‌ر و شه‌کره.<br />
<br />
| 