عەبدولعەزیز (سوڵتان): جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

|وێنەی ئیمزاواژوو =

|دایک =

|شوێنی لە دایکبوون =

|شوێنی مردن =

خەلافەتی گرتە دەست دوای وەفاتی عەبدول مەجیدی برای، لەم سەردەمەدا شۆڕشی کریت هەڵگیرساھەڵگیرسا و کوژێنرایەوە، و کەنالی سوویس کرایەوە و یاسای بازرگانی دەریایی دەرچوو.

بە هیمەتەوەھیمەتەوە دەستی کرد بە چاکسازی لە وڵاتدا، مەجلیسی ڕاوێژی لەسەر شێوازی فەڕەنسی دروستکرد و یەکەم سکەی ئاسنین لە دەوڵەتدا دامەزرا لە [[ئیستەنبوڵ]] و پۆستە هێنرایەھێنرایە دەوڵەتەوە و خوێندنگەی ناوەندی نوی دامەزرێنران، یەکەم سوڵتانی عوسمانی بوو سەردانی وڵاتەکانی [[ئەورووپا]] بکات، سەرددانی [[ئاڵمانیا]] و [[فەڕەنسا]] و [[بەریتانیا]]ی کرد، و زۆر کاریگەر بوو بە پێشکەوتنی زانست و کارووبار لەو وڵاتانە.

چاکسازی لە سوپادا کرد چەندین ڕێکخستن و یاسای نویی هێنایەھێنایە سووپاوە و زۆر لە گەورە بەرپرسەکانی دەوڵەتی موحاکەمە کرد، وهێزەوھێزە دەریاییەکان گرنگییەکی زۆریان پێدرا، ئەم چاکسازییە خیرایانەی ڕوویاندا بە دڵی دەوڵەتە ئەورووپیەکان نەبوو کە چاوەڕێی رووخانی ئەم تاکە دەوڵەتە ئیسلامییەیان ئەکرد.

یەکێک لەو ویلایەتانەی سوڵتان سەردانی کرد [[میسر]] بوو بە هاوڕێیەتیھاوڕێیەتی [[موڕادی پێنجەم]] و [[عەبدول حەمیدی دووەم]]، لەم سەردەمەدا پرۆژەی دامەزراندنی کەناڵی سویس دامەزرا.

خەلیفە چاوتێبڕینی ئەورووپای ئەبینی لە دەوڵەتی عوسمانییدا و ئاگاداری پیلانگێڕانیان بوو لەسەر دەوڵەت، کە دژایەتی عوسمانییەکانیان ئەکرد بە هەڵگیرسانیھەڵگیرسانی شەڕی تائیفی وهەرێمایەتیوھەرێمایەتی بە تایبەت لە [[بەلقان]]، و سەردانی سەفیری ڕووسی زیادی کرد بۆ [[ئیستەنبوڵ]] و هەردووھەردوو لا وتوێژیان لە بارەی ڕێکەوتنێکەوە دەکرد بۆ وەستان لە ڕووی وڵاتەکانی ئەورووپادا، ئەمەش بە دڵی دەوڵەتەکانی [[ئەورووپا]] نەبوو هەڵمەتێکیانھەڵمەتێکیان دەست پێکرد لە دژی و دەستیان کرد بە هەڵبەستانیھەڵبەستانی درۆ و بوختان بۆی کە ووتیان سوڵتان خەریکی پارە بەفیڕۆدانە و ئەوەی یارمەتی دان بۆ ئەوە سەردانی سوڵتان بوو بۆ ویلایەت و وڵاتەکان و هەروەهاھەروەھا سەرۆکی مەجلیسی ڕاوێژ لەوەدا یارمەتی دان سوڵتانی لابرد و پاشان کوشتیان لە ڕووداوێکی نهێنینھێنی ئامێزدا.

== سەرچاوەکان ==

* سایتی ئیسلام ئۆن لاین

* مێژووی دەوڵەتی عوسمانی – محەمەدمحەممەد فەرید بەگ

* دەوڵەتی عوسمانی - عەلی سەڵابی