تاودانی زەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''تاودانی زەوی''' (بە ئینگلیزی: Gravity of Earth)، هێماکەی بریتیە لە پیتی g، بریتیە لەو تودانەی لە لایەن زەویەوە دەدرێتە ئەو تەنانەی بارستاییان هەیە وە.<ref>Boynton, Richard (2001). "''Precise Measurement of Mass''" (PDF). ''Sawe Paper No. 3147''. Arlington, Texas: S.A.W.E., Inc. Retrieved 2007-01-21.</ref> <ref>Hofmann-Wellenhof, B.; Moritz, H. (2006). ''Physical Geodesy'' (2nd ed.). Springer. ISBN&nbsp;<bdi>978-3-211-33544-4</bdi>. § 2.1: “The total force acting on a body at rest on the earth’s surface is the resultant of gravitational force and the centrifugal force of the earth’s rotation and is called gravity.”</ref> تاودانی زەوی هێندێکی ئاڕاستەدارە و ئاڕاستەکەی بەردەوام ڕوەو چەقی زەویە. یەکەکەی لە سیستەمی نێودوڵەتی یەکە بریتیە لە (<math>m/s^2</math> یا <math>m.s^{-2}</math>).

 

لە سەر ئاستی دەریا بڕی تاودانی زەوی یەکسانە بە . ئەم بڕە لەگۆڕاندایە و هەرچەند لە ئاستی دەریا بەرز ببیتەوە ئەم بڕە کەم دەکات.<ref>Taylor, Barry N.; Thompson, Ambler, eds. (March 2008). The international system of units (SI) (pdf) (Report). National Institute of Standards and Technology. p.&nbsp;52. NIST special publication 330, 2008 edition.</ref> بەهەمان شێوە گەر گەر تەنێک بەرەو چەقی زەوی بچیت بەرەبەرە بڕی تاودانی زاوی لە سەری کەم دەکات و لە چەقی زەوی دا بڕەکە یەکسان دەبێ بە سفر.

<math>{\displaystyle F=mg}</math>

ئەم یاسایە یەکسانە بە [[یاساکانی جووڵەی نیوتن|یاسای دووەمی نیوتن]] کە تیایدا هێز یەکسانە بە بارستایی جاران تاودان.

==هێڵی پانی==

بە هۆی ئەوەی کە زەوی هێلکەییە، بڕی تاودانی زەوی جیاوازە. هەڵبەت ئەم جیاوازیە زۆر کەمە و جیاوازیەکەی دەگاتە ٠,٣ ٪.

==بەرزبوونەوە==

بە هۆی بەرزبوونەوە و دورکەوتنەوە لە ئاستی زەوی ئەم بڕە کەم دەکات. بۆ نمونە بەرزبوونەوە بۆ ٩٠٠٠ مەتر، کێشی تەنەکان بە بڕی ٢٩٪ دادەبەزێ.