سوننە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

* ئەشاعیرە (الأشاعرة)؛ لە خوێندنگەکانی سوننەیە کە ڕووبەڕووی موعتەزیلە بوویەوە بە بەکارھێنانی مەنتیق و زانستی ووتە لە بەرگریکردن لە دەقەکان و ڕوونکردنەوەیان، و ناونراون بە ئەشعەری لەبەر ئەبوحەسەن ئەشعەری کە ئیشی کرد لە بەرەنگاری موعتەزیلە بە بەکارھێنانی بەڵگەی[[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگە]]ی عەقڵی و ئاماژەی مەنتقی لە ھەوڵیدا بۆ سەلماندنی بیروباوەڕی پێشینە، ھەروەھا ئەبونەسوڕ ماتریدی کە ئەشاعیرە و ماتریدیەکان ئەگەڕێنەوە بۆیان، و زۆر لە پێشەواکان شوێنیان کەوتوون، وەک؛ بیھقی و نەوەوی و غەزالی و عیز کوڕی عەبدول سەلام و سیووتی و قوڕتوبی و ئیبن عەساکر و زوبەیدی و زۆری تر.