کەرت: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب here |
|||
ھێڵی ٢:
[[پەڕگە:کسر.gif|=NUmbers|وێنۆک|<math>\frac14=\frac28=\frac3{12}=\frac{4}{16}</math>]]
'''کەرت''' یان '''پارژمار'''<ref>[http://ku.wiktionary.org/w/index.php?title=parjimar&variant=ku ویکیفەرھەنگ، فەرھەنگا ئازاد: پارژمار]</ref> [[ژمارە|ژمارەیەکە]] کە دەتوانێ ببێ بە نوێنەری "پاژێک لە [[ژمارەی تەواو|گشتێک]]".
یەکەمین کەرتەکان ھەڵگەڕاوەی [[ژمارەی تەواو|تامژمارەکان]] بوون: ھەندێک ھێما کە نوێنەری یەکێک لە دوان، یەکێک لە سێیان، یەکێک لە چوار، و ھتد بوون. گەشەیەک کە گەلەک دواتر پێیدرا و ئەمڕۆکەش ھەر بەکارچوونی ھەیە، بریتی بوو لە نیشاندانی کەرتەکان بەھۆی دوو ژمارەوە، وەکوو ½، ⅝، ¾، و ھتد؛ بەو ژمارەیەی دەکەوێتە بان ھێڵەکەوە دەوترێ '''کەرتژمار''' (بە ئینگلیزی: numerator) یان '''سەری کەرت''' یان '''سەربەش'''، و بەو ژمارەیەش کە دەکەوێتە ژێر ھێڵەکەوە دەوترێ '''کەرتناو''' (بە ئینگلیزی: denominator) یان '''ژێری کەرت''' یان '''ژێربەش'''.
کەرتژمار نوێنەری ژمارەیەک پاژی یەکسانە و کەرتناو دەڵێت چەند دانە لەو پاژانە تێکڕا گشتێک پێکدێنن. بۆ نموونە کەرتی ٣/٤ بگرنە بەرچاو، کەرتژمار ٣یە و ئەوەمان پێدەڵێ کە کەرتەکە نوێنەری ٣ پاژی یەکسانە، ھەروەھا کەرتناو، کە ٤ە، ئەوەمان پێدەڵی کە ٤ پاژ پێکەوە گشتێک دروست دەکەن.
ھێڵی ٢٠:
{{reflist}}
{{تووڵی دەروازە|ماتماتیک}}
[[پۆل:ژمارەکان]]
| |||