ئێلیکترۆن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[پەڕگە:Virtual pairs near electron.png|left|thumb|alt=A sphere with a minus sign at lower left symbolizes the electron, while pairs of spheres with plus and minus signs show the virtual particles|A schematic depiction of virtual electron–positron pairs appearing at random near an electron (at lower left)]]

ئەم وردیلە ھیچ پرتکێکی لێ نابێتەوە. کەوابوو ئێلێکترۆن بۆ خۆی [[بنوردیلە]]یە.<br />ڕێژەی کێشی یەک ئێلێکترۆن نزیک بە ۱/۱۸۳۶ کێشی پرۆتۆنە. ''دژە وردیلەی'' ئێلێکترۆن، [[پۆزیترۆن]]ە. پۆزیترۆن بریتییە لە ئێلێکترۆنێک بە باری (+). لە کاتی پێکدادانی ئێلێکترۆن و پۆزیترۆندا، لەوانەیە ھەر دوو وردیلە تیابچن و جووتێک (یان زۆرتر) فۆتۆنی [[تیشکی گاما]] بەرھەم بھێنن.

 

ناوی ئێلێکترۆن، یەکەم جار لە ساڵی ۱۸۳۸ لەلایەن [[جۆزێف جۆن تۆمسۆن]]ەوە بۆ ئەم وردیلە مەنفییە ھەڵبژێردرا.

ئێلێکترۆن لە زۆربەی دیاردەکانی فیزیکی وەک [[کارەبا]]، [[مەگنەتیک]] و ڕاگوێزانی گەرمادا، دەوری سەرەکی دەگێڕێ. ئێلێکترۆنێکی گەڕۆک، بە دەور خۆیدا [[مەیدانی مەگنەتیکی]] بەدی دێنێت و لە لایەن مەیدانە مەگنەتیکییەکانی ترەوە لاڕێ دەبێ. کاتێ کە ئێلێکترۆنێک دەور ھەڵدەگرێ، دەتوانێ بە شێوەی فۆتۆن وزە وەربگرێ یان دەربدات. ئێلێکترۆنەکان وێڕای ناوکی ئەتۆم کە لە [[پرۆتۆن|پرۆتۆنەکان]] و [[نیوترۆن|نیوترۆنەکان]] پێک ھاتووە، ئەتۆم پێک دێنن. ھەرچەن ئێلێکترۆنەکان تەنیا ٪۰٫۰۶ کێشی ئەتۆم پێک دێنن، بەڵام ھێزی ڕاکێشی نێوان ئێلێکترۆن و پرۆتۆەکان دەبێتە ھۆی ڕاگیربوونیان لە ناو ئەتۆمدا. <br />