نیمچەدوورگەی ئیبیریا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
No edit summary
ھێڵی ٨:
لە دوای ڕوخانی دەوڵەتی ڕۆمانی لەسەر دەستی ھێرشە یەک لە دوای یەکەکانی ھۆزە جێرمانیەکان (بەڕابەڕە)، لە نیمچە دوورگەی ئیبیریاوە ھەندێک لە ھۆزەکانی وەک ڤانداڵ ھاتنە ناوچەکەوە، پاشان قوتە ڕۆژئاواییەکان ھاتنە ناویەوە کەفەرمانڕەوایی ھەموو دوورگەکەیان ئەکرد، ھەتاکو گەیشتنی [[موسڵمان|موسڵمانان]] لە سەدەی ھەشتی زاینیدا، دوای ناکۆکی لەگەڵ ڕۆمە بیزەنتیەکان.
===ئیبریای ئیسلامی===
موسڵمانان دوورگەکەیان فەتح کرد بە سەرکردایەتی تاریقی کوڕی زیاد لە ساڵی ٧١١ز، و ناوچەکەیان کرد بە بەشێک لە دەوڵەتی ئیسلامی لەو کاتانە بە [[ئەندەلوس]] ئەناسرا (واتە؛ زەوی فاندالز)، و [[عەبدول ڕەحمان داخل]] بە دامەزرێنەری [[خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس|دەوڵەتی ئەندەلوس]] دادەنرێت لە ساڵی ٧٥٠ک، کە ئەم دەوڵەتە دادەنرێت بە درێژبوونەوی [[دەوڵەتی ئەمەوی]] دوای ئەوەی [[دەوڵەتیدەوڵەتى عەبباسیعەبباسى|عەباسیەکان]] دەستیان بەسەرا گرت لە ڕۆژھەڵاتەوە ساڵی ١٣٢ک. [[ئیسلام]] ٨٠٠ ساڵ لەم ناوچەیەدا بەردەوام بوو وەک دەوڵەتێکی [[موسڵمان]].
[[پەڕگە:Spanish reconquista.gif|thumb|250px|فەتحی ئیسپانیا]]
ئەندەلوس دابەش دەبوو بۆ چەند دەوڵەتێکی بچوک و ناکۆک دوای ڕوخانی دەوڵەتی ئەمەوی ساڵی ٣٩٩ک، دیارترینی ئەو دەوڵەتە بچوکانە بەنو عیباد بوو لە ئەشبیلیە و بەنی ھود بوو لە سەرقستە و بەنو ئەفتەس بوو لە بەتلیۆس و بەنی زی لنون بزز لە تەڵیتڵە، بەمەش مەمالیکی ئیسپانی کاسۆلیکی فراوان بوو لەسەر حسابی ئەوان تا توانیان دەست بگرن بەسەر تەڵیتلە، ئەمەش وای کرد کە پاشاکانی مورابیتون کە لە باکوری ئەفریقیا دوڵەتێکی بەھێزیان دانابوو بڕۆن بۆ فریاکەوتنی موسڵمانان لە نیمچە دوورگەکە و ئیسپانیای کاسۆلیکیان تێک شکاند لە داستانی زەلاقەدا. بەڵام مەوحیدون زۆر نەمانەوە تا تێکشکان لە شەڕی عیقاب دا لە ساڵی ١٢١٢ز.
ھێڵی ١٧:
 
==دابەشبوونى سیاسی==
{| align="center" class="wikitable" border="1"
! ناوچە
! ڕووبەرەکەی
! ڕێژەی ناوچەکە لە نیمچە دوورگەکە
|-
| align="center"|[[ئیسپانیا]]
| align="center"|٥٠٤,٠٣٠ کم چوارگۆشەكم²
| align="center"|٨٥%
|-
| align="center"|[[پورتوگال]]
| align="center"|٩٢,٣٤٥ کم چوارگۆشەكم²
| align="center"|١٤.٩%
|-
| align="center"|ئەندۆرا
| align="center"|٤٦٨ كم²
| align="center"|٠.٠٨%
|-
| align="center"|ھەرێمی جەبەل تاریق
| align="center"|٦.٥ كم²
| align="center"|٠.٠٠١%
|-
| align="center"|سەردینیای بەرز یان فەرەنسی
| align="center"|٥٣٩.٦٧ كم²
| align="center"|٠.٠٩%
|- bgcolor="#EFEFEF"
| align="center"|کۆی هەمووی
| المجموع
| align="center"|٥٨٢ ٨٦٠ كم²
| align="center"|١٠٠%
|}