زەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''زەوی''' (ھەروەھا: '''زەوین'''، '''زەمین'''، '''ئەرد''') ناوی ئەو [[گەڕەستێرەهەسارە]]یەیە کە ئێمەی لە سەرە. زەوی لە [[خولگە]]یەکی بڕگە ناتەواو بە دەوری [[خۆر]] دەخولێتەوە و سێیەمین گەڕەستێرەیهەسارەی نزیک بە خۆرە. زەوی پێکھاتووە لە سلیکۆن و ئۆکسژین و چەند مادەیەکی کانزایی تر و زۆربەی ڕووەکەی بە ئاو داپۆشراوە کە شوێنی ژیانی حەوت ملیار مرۆڤ و ملۆنان زیندەوەری ترە. زەوی [[مانگ]]ێکی ھەیە کە بڕوا وایە لە زەریای ھێمنەوە جیا بووبێتەوە{{ژێدەر پێویستە}}کە قەبارەکەی یەک لەسەر چل و نۆ ئەوەندەی زەوییە و لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا بە دەوری خۆیدا دەخولێتەوە و لەماوەی ٣٦٥ ڕۆژدا خولێک بە دەوری خۆردا دەسوڕێتەوە؛ ئەڵبەت سووڕانەوەی ھەموو ھەسارەکانی دەوریشی لە ماوەیەکی جیاوازدا دەسوڕێنەوە لەبەر دووری و نزیکییان لە خۆرەوە چونکە تا نزیکتر بێت دەبێت زووتر بخولێتەوە چونکە ھێزی کێشکردنی خۆر ڕایدەکێشێت بۆ خۆی و بڕوا وایە تامانی ٤.٥ ملیار سال بەر لە ئێستا درووست بووبێت و زەوی لە پێنج چین پێکھاتووە. بە بۆنەی ئەو مەرجانەی لە کاکێشانی ڕێگای شیریدا ھەن کە پێکھاتووە لە ٢٠٠ ملیار ئەستێرە کە ٦٠٠٠ ملیاریان ئەگەری بوونی ژیانیان لەسەرە.