مەولەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری: گۆڕین
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 130.193.249.182 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی Kushared
ھێڵی ١:
{{ژێدەری شکاو}}
{{سەبارەت بە|مەولەوی تاوەگۆزی، شاعیری کورد|شاعیری فارس|مەولانای ڕۆمی}}sha3iry gawray kwrd mawlawy , sh3rakany hawramy nwiwa
{{زانیاریدانی نووسەر
| ناو =مەولەوی <br/> Mewlewî Tawegozî
| وێنە =Statue of Kurdish poet Mawlawi in Sulaymaniyah, Kurdistan, Iraq.JPG
Line ٣٧ ⟶ ٣٨:
'''سەید عەبدولڕەحیمی كوڕی سەعید تاوەگۆزی''' (١٨٠٦-١٨٨٢) ناسراو بە '''مەولەوی''' یان '''مەولەویی کورد''' شاعیری ناوداری [[کورد]] و سۆفیی تەریقەتی [[نەقشبەندی]] بوو کە بە شێوەزاری [[ھەورامی]] ھۆنڕاوەی داناوە و لە شیعری ئەوین و دڵداری دا زۆر بەناوبانگە. لە ھۆنڕاوەکانیدا خۆی بە '''مەعدووم''' ناساندووە.
 
== ژیان [[zhian]]==
[[پەڕگە:Aramgah-e Mowlawi Kord dar Rustay-e Sarshate, nazdiki-ye shahr-e Halabjeh.jpg|260px|وێنۆک|مەرقەی مەولەوی لە [[سەرشاتە]] سەر بە[[پارێزگای هەڵەبجە]]، نزیک بە [[زمکان|ڕووباری زمکان]] و [[سیروان]]]].
لە ساڵی ١٨٠٦(١٢٢١ی کۆچی) لە گوندی [[سەرشاتەی سەروو]]ی ناوچەی [[تاوگۆزی]]-بەشی عێراق لە دایک بووە. لە سەرەتادا لە حوجرەکەی باوکی لە دێی بێژاوە لە نزیکی [[هەلەبجە]] دەست دەکات بە خوێندن و دواتریش بۆ درێژە پێدان بە خوێندنەکەی ڕوو لە خوێندنگە بەناوبانگەکانی ناوچەی [[ئەردەڵان]] و [[بابان]] دەکات. مەولەوی بەشی زۆری تەمەنی بە ھەژاری بەسەربردووە، ئەو کاتەی لە سەرەتای خوێندندا بووە باوکی مردووە، ناچار بۆ بەخێوکردنی خوشک و براکانی وازی لە خوێندن ھێناوە بۆ ماوەیەک و پاشان گەڕاوەتەوە سەر خوێندنەکەی. لە [[سلێمانی]] لای مەلا عەبدولڕەحمانی نۆدشیدا کەموفتی [[سلێمانی]] و مامۆستای مزگەوتی مەڵکەندی بووە خوێندنی تەواو کردووە و ئیجازەی دەرس وتنەوەی وەرگرتووە. دیسان گەڕاوەتەوە بۆ گوندەکانی دەوروبەری [[ھەڵەبجە]] و دواتریش لە سەرشاتە خۆی بە مەلایەتی و نووسینەوە خەریک کردووە. عەنبەرخاتوونی ھاوسەری حەوت ساڵ بەر لە خۆی مردووە. ئەمەش کارەساتێکی گەورە بووە و کاریگەری زۆری کردۆتە سەر شێعرەکانی مەولەوی. مەولەوی لە دوا ساڵەکانی ژیانیدا کوێر بووە و ئەمەش کاری زۆر کردۆتەسەر دەروونی و لە چەند پارچە شێعردا دەردەکەوێت. ھەروەھا کارەساتێکی دیکەش کە بەسەر مەولەویدا ھاتووە، سووتانی کتێبخانەکەی بووە و گومانیش لەوەدا نیە کە بەشێک لە کار و بەرھەمەکانی تێیدا سووتاوە. مەولەوی لەساڵی ١٨٨٢(١٣٠٠ کۆچی) کۆچی دوایی ئەکا و لە گۆڕستانی ئەسحابە لە [[سەرشاتەی سەروو]] نێژراوە.<br />
Line ٤٣ ⟶ ٤٤:
'''مەولەوی''' لەگەڵ هەرجۆرە خەڵکێکا بە گوێرەی عەقڵی ئەوانە جوڵاوەتەوە.جارێکیان لە مزگەوتی شێخ عەبدۆلقادری موهاجر لە [[سلێمانی]] خەریک ئەبێ خۆی ئامادە ئەکا بۆ نوێژی مەغریب فەرەنجی یەکی درێژی لەبەرا ئەبێ،کابرایەک بانگی ئەکا:کورە کابرا فەرەنجی یەکەت نوێژی پێ وە نیە فڕێی دە، ئەویش گورج فڕێی ئەداو نوێژ دائەبەستێ...کە لە نوێژ ئەبنەوە یەکێک لێی ئەپرسێ ئەوە لە راستی دا فەرەنجی یەکەت نوێژی پێوە نەبوو وا فڕێت دا؟ مەولەوی ئەڵێ: نەوەڵڵا پاک و نوێژی بوو،بەڵام تا من کابرام حاڵی ئەکرد کە نوێژی یە، نەک جەماعەتی مەغریب بەڵکوو هی عیشایشم ئەچوو... وتم چاتر ئەوە فڕێی دەم و لە کورتی بی بڕمەوە.
 
== ھۆنراوەکانی honrawakany ==
،مەولەوی، جگە لە کوردی، زمانی عەرەبی و فارسیشی باش زانیوە و بە ھەردووکیان شیعری نووسیوە. دیوانەکەی کە بە شێوەزاری [[ھەورامی]]یە پلەیەکی بەرزی لەنێو شیعر و ئەدەبی کوردیدا ھەیە.
Line ١١٧ ⟶ ١١٨:
پشتم چەمیوە و ئەمەش ھەوڵی ئەوەم ئەداتێ دانەوم و لەدەروازەی بچوکی ھەستییەوە بپەڕێمەوە بۆ جیھانی دوایی، ئەم شاعیرە پایە بەرزەی گەلەکەمان ساڵەکانی کۆتایی ژیانی بەم ھەموو خەم و پەژارانەوە تێپەڕاندووە، مەرگی عەنبەر خاتوون و لەدەستدانی بینایی و ئازاری پیری، ئاشکرایە کوێربونیشی ھۆکاریک بووە بۆ مردنی، چونکە لەو سەرووبەندەدا بۆسەرەخۆشی لەئاشنایەکی ڕۆیشتووە بۆ گوندی [[پریس]]، لەگەڕانەوەدا کە لە گوندی [[ھانە سوورە]] نزیکبووەتەوە بە جڵەوگیری وڵاخەکەی وتووە: من چاوم نابینێ بەڵام دارتوویەک لەسەر ڕێگەماندایە لقێکی ڵاری ھەیە و ڕێگەکەی گرتووە، کە گەیشتینە ئەو شوێنە پێم بڵێ باسەردانەوێنم، قەدەری خودا وابووە ھاورێکەی لەبیری چووە ئگاداریبکاتەوە، سنگی داویەتی بەدارەکەدا و بەپشتا لەسەر وڵاخەکەی کەوتووەتەخوارەوە وپشتی شکاوە.
 
=== چاپەکانی دیوانی مەولەوی chapakany diwany mawlawy ===
* دیوانی مەولەوی - ساغکردنەوەی [[سدێق بۆرەکەیی]] - چاپخانەی حیدری - چاپی یەکەم - بەھاری ١٩٨٠ - تاران
* دیوانی مەولەوی - لەسەر بناغەی تێکۆشانی مەلا عەبدولکەریمی مودەڕڕیس - پێداچوونەوە و ڕێکوپێککردن و زیادکردنی شیعرە چاپ نەکراوەکانی بەدەستی [[حەسەن گۆران]] و [[موحەممەد حیجازی]] - دەزگای ڕۆشنبیریی گۆران - چاپی یەکەم - ٢٠٠٤ - سنە - ISBN:964-06-2777-1
Line ١٢٤ ⟶ ١٢٥:
٭ دیوانی مەولەوی - ساغ کردنەوەی مامۆستا حەمەعەلی قەرەداغی- لە دوو بەرگ‌دا
 
=== بەرهەمەکان barhamakan ===
* [[دیوانی مەولەوی]].
* [[ئەلفەزیڵە]] (اَلْفَضِیلَة): ٢٠٣١ شیعری بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]].<ref name="t0001">عەبدولرەحیم مەولەوی تاوگۆزی، ''دیوانی مەولەوی'' (ڵاپەڕەی ١٨)، کۆکردنەوە و لێکۆڵینەوەی مەلا عەبدولکەریمی مودەڕڕیس، سنە، بڵاوکردنەوە کوردستان، ١٣٨٩ هەتاوی.</ref>