یارسان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''یارسان''' بە '''ئەھلی حەق''' یان '''کاکەیی''' دەوترێت گروپێکی تایبەتن کە ھەڵگری بیروباوەڕی ئاینی جیاوازن، لە گەلێک شوێنی [[کوردستان]]داکوردستاندا بڵاون بە تایبەت لە [[کرماشان]] و [[گەرمیان]]. [[کاکەیی]] دانیشتووی [[کەرکووک]] و لێواری زێی نێوان [[ھەولێر]]-[[ مووسڵ]] و [[شەبەک]] شەبەك
ئەمانە ھەموو بە بنەچەکی ھۆز و زمان و بیروباوەڕی ئاینی دەگەنەوە یەکتر.

شوێنەکانی نیشتەجێ بوونی ئەھلی حەق (یارسان) لە کوردستاندا، لە کۆنەوە تا ئەم سەردەمە ھەندێک گۆڕانکاری بە خۆوە دیوە. بەڵام ئەوەی کە ھەمووان لە سەری پیداگری دەکەن ئەوەیە کە لە سەرەتادا ئایینی یارسان لە ناوچەکانی [[ھەورامان]] و [[شارەزوور]] و [[لوڕستان]] بڵاوبووتەوە و گەشەی کردووە، جا دواتر گەیشتووتە ناوچەکانی تری [[کوردستان]] و [[ئێران]].<ref name="t1">[http:////www.kurdzhin.net/forum.php/viewtopic.php?id=97427 میژوو و فەلسەفەی یارسان]</ref>

بە بۆچوونی ھەندێک لە مێژووناسان، ناوی یارسان کورتکراوەی "یارسولتان"ە<ref>[http://www.alaeadin.blogfa.com/post-20.aspx بابایادگار، چشمە آناھیتا: دیار یارسان]</ref> و مەبەست لێی [[سوڵتان سەھاک]]ەسەھاکە (بە [[فارسی]]: سلطان اسحاق)، ھەرچەند بوونی ئاینی یارسان دەگەرێتەوە بۆ سەردەمی میتراییەکان (٤٠٠٠ - ٥٠٠٠ ھەزار ساڵ لەمەوبەر) بەڵام سوڵتان سەھاک بە داڕێژەرەوەی ئاینەکە دادەنرێت.<ref>ئێستا مەزارەکەی لە گوندی شێخانە لە ھەورامان.</ref> کە رێبەرێکی دیاری ئەم بیروباوەڕەیە لە کوردستاندا. یاخود یارستان بە واتای شوێنی یار یا موردانی ئەھلی حەق.

کۆنترین ناودارانی یارسان [[بابا تاھیری ھەمەدانی]] (٩٣٧ – ١٠١٠)ز لای یارسانەکان پیرۆزە و ھەندێک لە نوسراەوەکانی لە [[سەرەنجام]] کە بەدی دەکرێت کە نووسراوی ھەرە پیرۆزی یارسانە.<ref name="t2">[http://////www.el7ad.com/smf/index.php?topic=20063.0;wap2 الدیانات القدیمة فی کوردستان / دیانة الکاکائیة]</ref>

تا زندە کەرین ئاینی یاران (کەسانێک دەست کاریان کردوە بۆ مەبەستی سیاسی وتوویان: تا زندە کەرین ئاینی '''<span lang="ckb" dir="rtl">ئێران</span>'''