ئەبووعەلا مەعەری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''ئەبووعەلا مەعەری''' ({{بە عەرەبی|أبو العلاء المعري}}) ناوی ئەحمەدی كوڕیکوڕی عبداللهعبداللە ی كوڕیکوڕی سولەیمان القەزاعی التنوخی المعریە، شاعیر و فەیلەسوف و ئەدیبێكیئەدیبێکی عەرەبی سەردەمی عەباسیەكانعەباسیەکان بووە. ساڵی 973٩٧٣ لە سوریا لەدایكلەدایک بووە، باپیرەی یەكەمیەکەم دادوەری شاری موعرەت نوعمان بووە و هەندێكھەندێک لە بنەماڵەكەیبنەماڵەکەی بە شاعیر ناوبانگیان دەركردووەدەرکردووە.

دوای ئەوە دووچاری نەخۆشی جیدری بۆتەوە لەتەمەنی چوار ساڵیدا هەردووھەردوو چاوی لەدەستداوە و کوێر بووە. لەتەمەنی 12١٢ ساڵیدا دەستی كردووەکردووە بە شیعر نووسین. المعری خوێندنی لە سوریا تەواوكردووەتەواوکردووە و زانستی زمانەوانی و ئەدەب و فیقهفیقە و شیعر و ڕاڤەی قورئانی پیرۆز و فەرمودەكانیفەرمودەکانی پێغەمبەری مەزنمانی خوێندووە. ساڵی 1007١٠٠٧ بەمەبەستی بڵاوكردنەوەیبڵاوکردنەوەی شیعر و فەلسەفە و بیرۆكەیبیرۆکەی ئازاد ڕۆشتووە بو بەغدا و قوتابیەكیقوتابیەکی یەكجاریەکجار زۆری هەبووەھەبووە و دەربارەی شیعر و نەحو و هۆشمەندیھۆشمەندی وانەی بۆ وتونەتەوە و چاوی كەوتووەکەوتووە بە زاناكانیزاناکانی بەغدا. ساڵی 1009١٠٠٩ گەڕاوەتەوە بۆ موعرەت نوعمان و لەماڵەوە گۆشەگیربووە و خەریكیخەریکی نووسین و خوێندنەوە بووە.

المعری پێی وابووە ئایین بەگشتی ئەفسانەیە و لەلایەن ڕابردۆەكانەوەڕابردۆەکانەوە دروستكراوەدروستکراوە و ڕەخنەی لە فەریزەی حەج گرتووە و بە گەشتی بتپەرستان وەسفی كردووەکردووە و دژ بەماچ كردنیکردنی الحجر الاسود بووە و ژمارەیەكژمارەیەک لە زانایانی موسڵمانان وەكووەکو ابن كەسیرکەسیر بە زەندیق و كافرکافر ناویان بردووە.

ابو العلا‌و المعری دەستبەرداری دنیا بووە و خۆی لە چێژەكانیچێژەکانی دنیا بەدوور گرتووە و بۆ ماوەی 45٤٥ ساڵ گۆشتی حەیوان و برنج و ماست و هێلكەھێلکە و هەنگوینیھەنگوینی نەخواردووە و تەنهاتەنھا جل و بەركیبەرکی ڕەق و زبری لەبەر كردووەکردووە تاكوتاکو لەساڵی 1058١٠٥٨ لەتەمەنی 86٨٦ ساڵیدا كۆچیکۆچی دوایی كردووەکردووە لەناو ماڵەكەیماڵەکەی خۆیدا لە مەعرەت نوعمان نێژراوە.

[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%8A وەرگێڕانی لە ویكیپیدیایویکیپیدیای عەرەبیەوە؛ کانوونی دووھەمی 2015]