کوردیی باشووری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ب ناوی نوێ
ھێڵی ١٦:
}}
 
'''کوردیی باشووری '''یەکێک لە [[شێوەزارزار]]ە سەرەکییەکانی [[زمانی کوردی]]یە<ref>[http://www.kurdishacademy.org/?q=ku-ar/node/215 زاراوەکانی زمانی کوردی - ئاکادمیی زمانی کوردی]</ref> و لە ھەرێمەکانی [[کرماشان]]، [[ئیلام]] و [[لوڕستان]] قسەی پێدەکرێت. بەھەڵە ئەم شێوەزارەزارە ناوی [[کەڵھوڕی]] وەخۆ گرتووە، بەڵام کەڵھوڕی خۆی لکێکە لە لکەکانی کوردیی باشووری. ئەم شێوزارە زۆر نزیکە لە شێوەزارەکانی [[ھەورامیشێوەزار]]ێکی وکوردیی [[سۆرانی]]باشوورییە. و یەکێک لە لکە مەزنەکانی ئەم شێوەزارە [[لەکی]]یە.
 
==نموونەیەک له ڕستەی ئەدەبی ==
==نموونه‌یەک له ڕه‌سته‌ی ئه‌ده‌بی ==
ئەو چێشتەگ چۊ زانست له دیرووک توومار
ﺋەﻭ ﭼێﺸﺘەﮒ ﭼۊ ﺯﺍﻧﺴﺖ ﻟﻪ ﺩﯾﺮﻭﻭﮎ ﺗﻮﻭﻣﺎﺭ
کریاێه ڕا و ئەنیشەێ ڕچەشکنەیل فەڵسەفه له
ﮐﺮﯾﺎێﻪ ڕﺍ ﻭ ﺋەﻧﯿﺸەێ ڕﭼەﺷﮑﻨەﯾﻞ ﻓەڵﺴەﻓﻪ ﻟﻪ
سەدان ساڵ وەرجه زاین بۊیه. فەڵسەفه وەرجه
ﺳەﺩﺍﻥ ﺳﺎڵ ﻭەﺭﺟﻪ ﺯﺍﯾﻦ ﺑۊﯾﻪ. ﻓەڵﺴەﻓﻪ ﻭەﺭﺟﻪ
سﯚقرات، چاودێر زانستەیل سرووشتی بۊیه و
ﺳﯚﻗﺮﺍﺕ، ﭼﺎﻭﺩێﺮ ﺯﺍﻧﺴﺘەﯾﻞ ﺳﺮﻭﻭﺷﺘﯽ ﺑۊﯾﻪ ﻭ
کارێگەو کردار، باوەڕ، دین و ئاین خەڵک
ﮐﺎﺭێﮕەﻭ ﮐﺮﺩﺍﺭ، ﺑﺎﻭەڕ، ﺩﯾﻦ ﻭ ﺋﺎﯾﻦ ﺧەڵﮏ
نێاشتێیه. وه سەر ئێ بێ باێەخییەوه له
ﻧێﺎﺷﺘێﯿﻪ . ﻭﻩ ﺳەﺭ ﺋێ ﺑێ ﺑﺎێەﺧﯽﯾەﻭﻩ ﻟﻪ
سەرەتاێ دامەزریان کوومەڵگایل شاری و ژیار
ﺳەﺭەﺗﺎێ ﺩﺍﻣەﺯﺭﯾﺎﻥ ﮐﻮﻭﻣەڵﮕﺎﯾﻞ ﺷﺎﺭﯼ ﻭ ﮊﯾﺎﺭ
بەشەری زۊنه، تەنانەت وەرجه وه دی هاتن دینەیل
ﺑەﺷەﺭﯼ ﺯۊﻧﻪ، ﺗەﻧﺎﻧەﺕ ﻭەﺭﺟﻪ ﻭﻩ ﺩﯼ ﻫﺎﺗﻦ ﺩﯾﻨەﯾﻞ
گەورا، بەشەر پەێ وه قۊلی و گرانی خێ
ﮔەﻭﺭﺍ، ﺑەﺷەﺭ ﭘەێ ﻭﻩ ﻗۊﻟﯽ ﻭ ﮔﺮﺍﻧﯽ ﺧێ
‏(ئەخڵاق ‏) و فەرهەنگ و ئەدەبیات واوەسە و
‏( ﺋەﺧڵﺎﻕ ‏) ﻭ ﻓەﺭﻫەﻧﮓ ﻭ ﺋەﺩەﺑﯿﺎﺕ ﻭﺍﻭەﺳە ﻭ
پەێوەندارێ بردۊد و ئاگا بۊ له ڕەوڵ گران ئێ
ﭘەێﻮەﻧﺪﺍﺭێ ﺑﺮﺩۊﺩ ﻭ ﺋﺎﮔﺎ ﺑۊ ﻟﻪ ڕەﻭڵ ﮔﺮﺍﻥ ﺋێ
فاکتﯚرە له ژیان خوەێ. وەێ جووره تۊەنیم
ﻓﺎﮐﺘﯚﺭە ﻟﻪ ﮊﯾﺎﻥ ﺧﻮەێ . ﻭەێ ﺟﻮﻭﺭﻩ ﺗۊەﻧﯿﻢ
بۊشیم، پەند پێشەنان وەرجە دەسەبەنی ئەڕا
ﺑۊﺷﯿﻢ، ﭘەﻧﺪ ﭘێﺸەﻧﺎﻥ ﻭەﺭﺟە ﺩەﺳەﺑەﻧﯽ ﺋەڕﺍ
زانستەیل و تەنانەت بۊن فیلسووفەیل، بۊە و
ﺯﺍﻧﺴﺘەﯾﻞ ﻭ ﺗەﻧﺎﻧەﺕ ﺑۊﻥ ﻓﯿﻠﺴﻮﻭﻓەﯾﻞ، ﺑۊە ﻭ
ژیاێە. بەشەر خاوەن ژیار تۊەنسێیه خاس و گەن
ﮊﯾﺎێە. ﺑەﺷەﺭ ﺧﺎﻭەﻥ ﮊﯾﺎﺭ ﺗۊەﻧﺴێﯿﻪ ﺧﺎﺱ ﻭ ﮔەﻥ
له یەکەو بکەێد و له رۊ ئەزموون و خاوەنداری له
ﻟﻪ ﯾەﮐەﻭ ﺑﮑەێﺪ ﻭ ﻟﻪ ﺭۊ ﺋەﺯﻣﻮﻭﻥ ﻭ ﺧﺎﻭەﻧﺪﺍﺭﯼ ﻟﻪ
ئﯚستووره و مەتەڵەیل زۊنه، واتە و دەستەواژەێ
ﺋﯚﺳﺘﻮﻭﺭﻩ ﻭ ﻣەﺗەڵەﯾﻞ ﺯۊﻧﻪ، ﻭﺍﺗە ﻭ ﺩەﺳﺘەﻭﺍﮊەێ
ئەخڵاقی بسازێد. وە پاێەێ پەخشانەیل دیرووکی
ﺋەﺧڵﺎﻗﯽ ﺑﺴﺎﺯێﺪ . ﻭە ﭘﺎێەێ ﭘەﺧﺸﺎﻧەﯾﻞ ﺩﯾﺮﻭﻭﮐﯽ
ئەڕا یەکم جار ئەرەستوو دەس کردە کوو کردن
ﺋەڕﺍ ﯾەﮐﻢ ﺟﺎﺭ ﺋەﺭەﺳﺘﻮﻭ ﺩەﺱ ﮐﺮﺩە ﮐﻮﻭ ﮐﺮﺩﻥ
واتەێ پێشەنان، گ هۊچ لاپەڕەێگ لە لێ وە دەس
ﻭﺍﺗەێ ﭘێﺸەﻧﺎﻥ، ﮒ ﻫۊﭺ ﻻﭘەڕەێﮓ ﻟە ﻟێ ﻭە ﺩەﺱ
کەس نەڕەسیە. ئوو هەرسەێ فرە له فیلسووفەیل
ﮐەﺱ ﻧەڕەﺳﯿە. ﺋﻮﻭ ﻫەﺭﺳەێ ﻓﺮە ﻟﻪ ﻓﯿﻠﺴﻮﻭﻓەﯾﻞ
و هەڵوهسوانەیل ئەو سەردەمە چۊ: ئەفڵاتۊن،
ﻭ ﻫەڵﻮﻩﺳﻮﺍﻧەﯾﻞ ﺋەﻭ ﺳەﺭﺩەﻣە ﭼۊ : ﺋەﻓڵﺎﺗۊﻥ،
ئاپﯚلﯚنیووس، ئۆرپیدس و … له ناو کارهیلێان چۊ
ﺋﺎﭘﯚﻟﯚﻧﯿﻮﻭﺱ، ﺋﯚﺭﭘﯿﺪﺱ ﻭ ... ﻟﻪ ﻧﺎﻭ ﮐﺎﺭﻫﯿﻠێﺎﻥ ﭼۊ
بەشێگ لە ئەدەبیات، لەێ واتەیلە بردیانە کار،
ﺑەﺷێﮓ ﻟە ﺋەﺩەﺑﯿﺎﺕ، ﻟەێ ﻭﺍﺗەﯾﻠە ﺑﺮﺩﯾﺎﻧە ﮐﺎﺭ،
هۊچکامێان کارێگ تایوهت لەسەر ئێ گەپە
ﻫۊﭼﮑﺎﻣێﺎﻥ ﮐﺎﺭێﮓ ﺗﺎﯾﻮﻩﺕ ﻟەﺳەﺭ ﺋێ ﮔەﭘە
نەکردن
ﻧەﮐﺮﺩﻥ
 
== ئەلفوبێ ==
شێوەزاریزاری کوردی باشووری لە بڵاڤۆکەکانیدا ئەلفوبێی ئارامی بەکار دێنێ و بزوێنێکیپیتێگی لە ئەلفوبێی سۆرانسۆرانی زیاترە کە «ۊ» یە و دەنگی وی ئەدا.
 
== بەراوردی کوردیی باشووری لەگەڵ شێوەزارەکانیزارەکانی دیکەی زمانی کوردی ==
{| class="prettytable"
|- style="background:#D5E0FF"
ھێڵی ١٠٧:
{{زمانی کوردی}}
{{کۆلکە}}
 
 
 
[[پۆل:زمانی کوردی]]