دەوڵەتی ئەمەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

موعاویە دوای خۆی کوڕەکەی [[یەزید کوڕی معاویە|یەزیدی]] دەستنیشان کرد وەک خەلیفە لە ساڵی ٥٦ی کۆچیدا<ref>{{Cite book|url=https://ia600206.us.archive.org/27/items/FP158116/08_158119-2.pdf|title=البدایە و النهایە|last=ابن کثیر|first=|publisher=مکتب المعارف|year=1992|isbn=|location=بەیروت|pages=مجلدی 8: پەڕەی 79 - 80}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|url=http://ia600300.us.archive.org/18/items/waq110790/04_110793.pdf|title=مێژووی ئیسلامی|last=شاکر|first=مەحموود|publisher=مەکتەبی ئیسلامی|year=2000|isbn=|location=|pages=بەشی 4 خەلافەتی ئەمەوی: پەڕەی 107 - 108}}</ref> بەڵام لە دوای باوکی وەک خەلیفە تەواو ناسرا لە ساڵی٦٠ی کۆچیدا<ref name=":0" />. لەم سەردەمەشدا پێشکەوتنی دەوڵەتی ئیسلامی بەردەوام بوو، و ھەوڵیدا بۆ یەکخستنی دەوڵەت و ڕووداوی کەربەلای بەناوبانگ ڕوویدا، کە حەفیدی پێغەمبەری ئیسلام [[محەمەد]] (حسەینی کوڕی عەلی و خێزانەکەی و ھاوەڵەکانی) شەھید کران لەو ڕووداوەدا دوای ئەوەی حسەین ھاتبوو بۆ ڕووبەڕونەوەی یەزید{{ژێدەر پێویستە}}، و ئەوانەی خیانەتیان لە حسەین کرد ئەوانە بوون کە بەڵێنی سەرکەوتنیان پێدابوو لە [[کووفە]]، دوای ئەو ڕووداوە موسڵمانی عێراقیش موبایەعەیان دا بە یەزید، شۆڕش و یاخیبوونەکان زۆر بوون، و یەزید دوای یاخببوەکان کەوت لە [[عێراق]] بۆ یەکخستنی ئاڵای [[ئیسلام]] وبەھێزکردنی یەکەم دەوڵەتی ئیسلامی کە دەوڵەتی ئەمەوی بوو.