ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە |
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە |
|
"تاوگۆزی" ناوی ھۆز[عەشیرەت]ێکی گەورەی [کورد]ەە، لەهەردوویەکێکیشە لە هۆزەکانی ئێلی جاف، لە هەردوو کوردستانی ڕۆژهەڵات وباشوورو باشوور
لەناوچەکەی خۆیانناوچەکەیان کەپێی دەگوترێدەوترێت "ناوچەی تاوگۆزی" نیشتەجێن لەبەری ڕۆژھەڵاتیەوە دەکەوێتە سەر سنووری ھەردوو ڕۆژهەڵات و باشووری کوردستان، لە ڕۆهەڵات دەکەوێتە بەر هەردوو شارستانی [جوانڕۆ] بەخشی کڵاش - شەروێنە، و [تازاوەیسەلاسی سەلاسباوەجانی] بەخشی ناوەندیی تازاوە لە [پارێزگای کرماشان]، ھاوسنوورەدراوسێیە لەگەڵ ھۆزەکانی [[باوەجانی]] و [[قوبادی]] و [[ئیمامی]] و [[کڵاشی]] و گوندی [[مزران]].هەرچی لەباشووریشەلە باشووریشە ناوچەکەیان دەکەوێتە سنووری شاری[ناحیەی بەمۆ] لە قەزای [دەربەندیخان]ی سەربەپارێزگایسەر بە پارێزگای [سلێمانی] وپارێزگای[ھەڵەبجە]و [ناحیەی بەمۆ]وەسیروان لە[ پارێزگای هەڵەبجە[ھەڵەبجە] و، لەگەڵ ھۆزەکانی [[شەمێرانی]] و [[باوایی]] و [[شەرەفبەیانی]] و [[نەورۆڵی]] و [[ھارونی]] و [[گڵێجاڵی]] ھاوسنوورن. شایانی باسە شاعیری بەناوبانگی کورد [[مەولەوی]] لەم ھۆزەیە، و گۆڕەکەی لە گوندی سەرشاتەیە لە ناوچەکەیان لە باشووری [[کوردستان]]. ھۆزی تاوگۆزی خاوەنی نزیکەی ۳٥ گوندە، نزیکەی ٢٠ گوند لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ۱٥ گوندیش لە باشووری کوردستان، ئەمەش ناوی گوندەکان: لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان: ١- ملەڕەش ٢- قەڵاجێ ٣- دۆڵی گوێزی ٤- لاپیرسا ٥- بڕی مەلا عەلی ٦- دۆڵەتا ٧- بانی لوان ئەو حەوت گوندەی سەرەوە دەکەونە دەڤەری: (تاوگۆزی تاوگۆز). ٨- بەشی ناوخاس ٩- ئالیخانی ١٠- ھۆزی ستە ١١- ھەماجگە (ئاوایی بەشی حەمەجان). ١٢- ملەکەوە ١٣- پوینە (ئاوایی دەسێردی لە کوێستانکوێستان، ناکەوێتە دۆڵی دەرە بەڵام نزیکە). ئەو شەش گوندەی سەرەوەش (لە ھەشتەمەوە تا سازەھەمشازدەیەم) دەکەونە ناوچەی دۆڵی دەرە. ١٤- گەزەنە (ئاوایی بەشی ئەلیوەیس). ١٥- دڕێمی ١٦- بانینار (ئاوایی بەشی مەحموود). ١٧- ئەشکێ (ئاوایی ھۆزی کوێخا). ١٨- بناوەچ (ئاوایی دەسێردی لە گەرمەسێر). ١٩- خازنۆک (ئاوایی ڕەجەوی). ٢٠- شێخ سێڵە (ئاوایی شێخ سێڵە گەورەدێیە، زۆربەی دانیشتووەکانی لە دەسێردی و ھۆزی کوێخا و دڕێمی پێک دێن). ئەم حەوت گوندەش (لە چواردەوە تا بیست دەکەونە گەرمەسێر). لە باشووری کوردستان: ٢١- [[گمە]] ٢٢- پشتە ٢٣- قەڵپ ٢٤- مۆرتکە ٢٥- بانی بۆڵان ٢٦- زارێن ٢٧- کانی ژەنان ٢٨- سەرشاتەی خواروو ٢٩- سەرشاتەی سەروو ٣٠- پشتقەڵا ٣١- گورگەچیا (ئەم گوندە دەکەوێتە دەڤەری شارەزوور) ۳۲-بێمارۆک ۳۳-بەشی عەلی ۳٤-گەڕاو ۳٥-دێ سوتک یان دێ سوتاو(ئەوگوندەیە کەکتێبخانەکەی مەولەوی تێدا سوتا).
لەمەڕ جوگرافیای سروشتیەوە دەوڵەمەندەو خاوەنی سەرجەم ڕەگەزەگانی جوگرافیایە وەک چیاو زنجیرەچیاو گردو شاخ و دۆڵ ودەشت و کانی و دەریاچەو ڕووبارو دورگەو ڕووەک و گژوگیای سروشتیە، چیای بێزەل وسورمەرو زنجیرە چیاکانی زەواڵی وخۆشک وبەمۆ بەسنوری ڕۆژهەڵاتی دەڤەرەکەداو هتد..وەلوتکەچیاکانی سورمەر و دووبرا دەکەونە ئەم ناوچەیەوە.ڕووبارەکانی زمکان وسیروان بەناو تاوگۆزیدا تێپەڕدەبن و هەرلەناوچەی تاوگۆزیدا یەک دەگرن لە[دورگەی ملەهاڵە] کەپێشتر پێی وتراوە (شەتەکە) کەناوی هەردوو گوندی سەرشاتەکان لەوناوەوە وەرگیراوە بۆپێکهێنانی دەریاچەی دەربەندیخان
ئەگەرچی گوندەکانی ناوچەی تاوگۆزی بە شێوەیەکی بەرچاو ئاوەدانن و تاوگۆزییەکان زۆرێکیان گوندنشینن، بەڵام ژمارەیەکی زۆریشیان بە شار و شارۆچکەکانی کوردستاندا بڵاون و نیشتەجێن، لە ڕۆژهەڵات زۆربەی تاوگۆزییەکانی دانیشتووی شارەکانی: کرماشان، جوانڕۆ و تازاوەی سەلاس، لە باشووریش لە شارەکانی: هەڵەبجە، سلێمانی، دەربەندیخان، سیروان، هەڵەبجەی تازە و بە شێوەیەکی فراوان لە زەڕایەن کە زۆربەی دانیشتووانی ئەو شارۆچکەیە تاوگۆزین.
وەخاوەنی چەندین هاوینەهەوارە وەک بێمارۆک وپشتقەڵا وهتد....
لەمەڕ جوگرافیای سروشتیەوە دەوڵەمەندە و خاوەنی سەرجەم ڕەگەزەگانی جوگرافیایە وەک چیا، زنجیرەچیا، گرد، چەم و دۆڵ، دەشت، کانی و دەریاچە، ڕووبار، دورگە و ڕووەک و گژوگیای سروشتی
چیای بێزەل و سورمەر و زنجیرەچیاکانی زەواڵی و خۆشک و بەمۆ بەسنوری ڕۆژهەڵاتی دەڤەرەکەدا و هتد..و لوتکەچیاکانی سورمەر و دووبرا دەکەونە ئەم ناوچەیەوە
ڕووبارەکانی زمکان، کاسمان و سیروان بە ناوچەی تاوگۆزیدا تێپەڕ دەبن و هەر لە ناوچەی تاوگۆزیدا یەک دەگرن لە[دورگەی ملەهاڵە] کەپێشتر پێی وتراوە (شەتەکە) کەناوی هەردوو گوندی سەرشاتەکان لەو ناوەوە وەرگیراوە بۆ پێکهێنانی دەریاچەی دەربەندیخان.
هەروەها خاوەنی چەندین هاوینەهەوارە وەک: هاوینەهەواری پوینە، هووکانی و تاریکە، لە ڕۆژهەڵات، لە باشووری: بێمارۆک، پشتقەڵا و..هتد.
|
