ویکیپیدیا

پاوانی ئاست-سەر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
ب r2.7.1) (بۆت زیادکردن: ne:ईन्टरनेट TLD
ب بۆت چاکسازی: nah:Matlatzalan axcayotl; دەستکاریی جوانکاری
ھێڵی ١:
'''پاوانی ئاست-سەر''' (top-level domain یان TLD) زاراوەیەکە بۆ ئاماژە بە ھەریەک لە [[ناوی پاوان|پاوانەکانی]] ھەڵکەوتوو لە بانترین ئاست لە ئاستەکانی زنجیرەپلیکانەی [[سیستەمی ناوی پاوان|سیستەمی ناوی پاوانی]] [[ئینتەرنێت]]. پاوانە ئاست-سەرەکان لە [[ناوچەی ڕیشەی DNS]]دا جێگیر دەکرێن و دێنە دامەزراندن. ئەوان لە دوایین بەشی ناوی ھەموو پاوانەکانی ئاستەکانی خوارتردا دەردەکەون. بۆ نموونە، لە ناوی پاوانی www.example.com -دا، com ناوی پاوانی ئاست-سەرە. بەگشتی، دوایین مۆرک لە یەک [[ناوی پاوانی بەتەواوی شیاوکراو]] (fully qualified domain name) ناوی پاوانێکی ئاست-سەرە. بەڕێوەبەریی کاروباری زۆربەی پاوانە ئاست-سەرەکان سپێردراوەتە ژمارەیەک ڕێکخراوەی بەرپرس. ئەم کارەش لەلایەن [[بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکان|بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکانەوە]]- [[ئایکان]] [[ICANN]] کراوە، کە بۆخۆی بەسەر بنکەی [[دەسەڵاتداری ژمارە پێسپێردراوەکانی ئینتەرنێت|دەسەڵاتداری ژمارە پێسپێردراوەکانی ئینتەرنێتدا]] ڕادەگا.
 
لە بنەڕەتدا، پاوانە ئاست-سەرەکان لە سێ گرۆی سەرەکیدا ڕێک خرابوون، ''وڵاتەکان (Countries)''، ''پۆلەکان (Categories)''، و ''فرەڕێکخراوەکان (Multiorganizations)''. جگە لەو سێ گرۆیە، گرۆیەکی زیادەش بەشێوەی ''کاتی'' درووس کرا کە تەنھا لە یەکەمین پاوانی DNS، واتە پاوانی ئارپا (arpa)، پێک دەھات. بڕیار وابوو arpa پاوانێکی کاتی بێ و بۆ ڕاگواستنی ناوەکان لە ARPANET -ەوە بۆ سیستەمی ناوی پاوانی تازە-دامەزراو کەڵکی لێ وەربگیرێ.
 
ئەگەرچی چەند ھەڵاوێرێکمان ھەیە (وەکوو <span dir=ltr>.uk</span>)، بەڵام بەگشتی، ''وڵاتەکان'' لە سیستەمی ناوی پاواندا بە کۆدی دوو-پیتیی ISO -یانەوە دیاری دەکرێن. ئەم گرۆیە زیاتر بە [[پاوانی ئاست-سەری تایبەتی وڵات|پاوانە ئاست-سەرەکانی تایبەتی وڵات]] دەناسرێن. لە ٢٠٠٩-وە، وڵاتانێک بە ئەلفوبێ یان سیستەمی نووسینی نالاتینییەوە، لەجیاتیی بەکارھێنانی ناوی پاوانی [[ئەسکی]] لە سیستەمی ناوی پاواندا، دەتوانن داواکاری [[ناوی پاوانی ناونەتەوەییکراو]] (Internationalized Domain Name) بن، کە لە بەرنامە کۆمپیوتەرییەکانی بەکارھێنەراندا بە زمانی زکماکیی ئەوان نیشان دەدرێ.
ھێڵی ١٠:
 
لە ئاکامدا، ئەمڕۆکە [[ئایانا]] پاوانە ئاست-سەرەکانی کردۆتە ئەم چەند گرۆیەی خوارەوە:
* پاوانە ئاست-سەرەکانی تایبەتی وڵاتان
* پاوانە ئاست-سەرە نێونەتەوەییکراوەکانی تایبەتی وڵاتان
* پاوانە ئاست-سەرە گشتییەکان
* پاوانی ئاست-سەری ژێرخان
 
 
== جۆرەکانی پاوانی ئاست-سەر ==
دوو جۆرمان هەیە،ھەیە، یەکەمیان هێمایەھێمایە بۆ ناوی وڵاتان (ccTLD) و هەرێمەھەرێمە سەربەخۆکان، دووەمیان بە جۆری گشتی (gTLD) ناوبراوە بۆ ناوی گشتی<ref>[http://www.dotku.org/Ku/?p=75 جۆرەکانی ناوی دۆمەین]</ref>.
 
=== پاوانی ئاست-سەری وڵاتان ===
لە دوو پیت پێکهاتووە،پێکھاتووە، بەپێی لیستەی پێوانەیی (ISO 3166٣١٦٦-1١) کە ناوی هەمووھەموو وڵاتان و هەرێمەھەرێمە سەربەخۆ و دانپیانراوەکانی جیهانیجیھانی لەخۆ گرتوە.
بۆ نموونە دوو پیتی (iq) بۆ وڵاتی ئێراق، (ir) بۆ وڵاتی ئێران، و هەروەهاھەروەھا. وڵاتانی ئەوروپاش دوو پیتی (eu) یان بە دەست هێناوە،ھێناوە، کە لەسەر داخوازی پەرلەمانی ئەوروپا دامەزراوەی [[بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکان|بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکانەوە]]- [[ئایکان]] [[ICANN]] هاتەھاتە وەڵام.
لە ١٥/١١/٢٠١١ بە دواوە [[بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکان|بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکانەوە]]- [[ئایکان]] [[ICANN]] ڕێگەی دا کە ئەم ناوانە لەگەڵ ناونیشانی پاوان بە تەواوەتی بکرێن بە یونیکۆد، ئەوسا هەرھەر وڵاتە و هێماھێما و ناونیشانەکە بە زمانی خۆی دەنووسێت<ref>[http://www.dotku.org/Ku/?p=85 پیتی کوردی و ناوەدۆمەین]</ref>.
 
 
=== پاوانی ئاست-سەری گشتی ===
لە سێ پیت و زیاتر پێکهاتووەپێکھاتووە. ئەمانە [[بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکان|بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە پێسپێردراوەکانەوە]]- [[ئایکان]] [[ICANN]] بڕیاری دروستبوونیان ئەدات. وەکو (org) کە بۆ ڕێکخراوەکان organisation دانرا، یان پاوانی (name) بۆ ناوی تاکە کەس و هاوبەشگەکانھاوبەشگەکان.
 
== پەراوێزەکان ==
ھێڵی ٧٦:
[[lv:Augšējā līmeņa domēns]]
[[ms:Domain peringkat tinggi]]
[[nah:MātlatzālanMatlatzalan āxcāyōtlaxcayotl]]
[[nds:Top Level Domain]]
[[ne:ईन्टरनेट TLD]]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/پاوانی_ئاست-سەر»