|
میرنشینی سۆران
دامه‌زراندنیدامەزراندنی میرنشینی سۆران له‌لە لایه‌نلایەن کوردێکه‌وه‌کوردێکەوە بوو ناوی [[که‌ڵۆسکەڵۆس]] بوو. که‌ڵۆسکەڵۆس کوردێکی گه‌لێکگەلێک ناودار بووه‌بووە. له‌لە سه‌رده‌میسەردەمی میر مسته‌فادامستەفادا بارودۆخی میرنشینی سۆران گه‌شه‌گەشە ده‌کاتدەکات و خۆش ده‌بێتدەبێت. میر مسته‌فامستەفا له‌لە ساڵی 1813دا١٨١٣دا ده‌سه‌ڵاتیدەسەڵاتی میرێتی ده‌داته‌دەداتە ده‌ستیدەستی کوڕه‌که‌یکوڕەکەی خۆیه‌وه‌خۆیەوە کهکە ناوی [[میر محه‌ممه‌دمحەممەد]] بووه،بووە، میرمحه‌مه‌دمیرمحەمەد پیاوێکی هۆشیارھۆشیار و زیره‌کزیرەک بووه،بووە، زۆر به‌ناوبانگبەناوبانگ بووه،بووە، ئه‌مئەم میر محه‌مه‌ده‌محەمەدە زیاتر بهبە پاشا کوێره‌کوێرە به‌ناوبانگبەناوبانگ بووه‌بووە.<ref>{{cite news|last1=ئه‌ده‌بئەدەب|first1=كولتوورکولتوور|title=لە تیرۆری پاشای گەورەوە تا جمهوورییجمھووریی رواندز|url=http://www.rudaw.net/sorani/opinion/culture_and_literature/050820181|work=Rudaw}}</ref>
میر محه‌ممه‌دمحەممەد کاروباری میرێتی ده‌کاته‌دەکاتە دوو به‌شه‌وه‌بەشەوە:
# چارەسەرکردنی شەڕ و گێرەوکێشەی ناوخۆیی.
1 ـ چاره‌سه‌رکردنی شه‌ڕ و گێره‌وکێشه‌ی ناوخۆیی.
# خەبات لە پێناوی بەرفراوانکردنی میرنشینی سۆراندا. میرمحەمەد ـ پاشا کۆرە ـ پاش تێپەڕ بوونی سێ ساڵ بەسەر میرێتییەکەیدا، واتە لە ساڵی ١٨١٦دا کارخانەیەکی چەکی لە کاولان کە نزیکی ڕەواندزە دروست کرد.
لەو کارخانەیەدا، شمشێر تفەنگ و گوللە و تۆپ و چەرخی تۆپ و... ھتد درووست دەکران.
2 ـ خه‌بات له پێناوی به‌رفراوانکردنی میرنشینی سۆراندا. میرمحه‌مه‌د ـ پاشا کۆره ـ پاش تێپه‌ڕ بوونی سێ ساڵ به‌سه‌ر میرێتییه‌که‌یدا، واته له ساڵی 1816دا کارخانه‌یه‌کی چه‌کی له کاولان که نزیکی ڕه‌واندزه دروست کرد.
پاش ئەوەی میر سەربەخۆیی خۆی ڕاگەیاند و دەستی دایە خەباتی بەرفراوانکردنی سنووری میرنشینیی خۆی و ئۆردووگایەکی سەربازیی لە ٣٠٠٠٠ (سی ھەزار) سەرباز درووست کرد، لەوانە ١٠٠٠٠ (دە ھەزار) ی سوارە و ٢٠٠٠٠ (بیست ھەزار) یشی پیادە بوون.
له‌و کارخانه‌یه‌دا، شمشێر تفه‌نگ و گولله و تۆپ و چه‌رخی تۆپ و ... هتد درووست ده‌کران.
له‌لە ساڵی 1833دا١٨٣٣دا سنووری میرنشینیی سۆران گه‌لێکگەلێک به‌رفراوانبەرفراوان بوو. له‌لە باکووره‌وه‌باکوورەوە ده‌گه‌یشته‌دەگەیشتە جزیره‌جزیرە و له‌لە باشووریشه‌وه‌باشووریشەوە تاکوو زێی بچووک و له‌لە لایه‌کیلایەکی تریشه‌وه‌تریشەوە ده‌گه‌یشته‌دەگەیشتە سنووری میرنشینی بۆتان. ▼پاش ئه‌وه‌ی میر سه‌ربه‌خۆیی خۆی ڕاگه‌یاند و ده‌ستی دایه خه‌باتی به‌رفراوانکردنی سنووری میرنشینیی خۆی و ئۆردووگایه‌کی سه‌ربازیی له 30000 (سی هه‌زار) سه‌رباز درووست کرد، له‌وانه 10000 (ده هه‌زار)ی سواره و 20000 (بیست هه‌زار)یشی پیاده بوون.
میرمحه‌مه‌دمیرمحەمەد بۆ به‌ڕێوه‌بردنیبەڕێوەبردنی میرنشینیی خۆی، سیستێمێکی دانا. ▼▲له ساڵی 1833دا سنووری میرنشینیی سۆران گه‌لێک به‌رفراوان بوو. له باکووره‌وه ده‌گه‌یشته جزیره و له باشووریشه‌وه تاکوو زێی بچووک و له لایه‌کی تریشه‌وه ده‌گه‌یشته سنووری میرنشینی بۆتان.
لە سیستێمەکەیدا خەزێنەیەکی سێ بەشیی پێک ھێنا:
1# ـ به‌شیبەشی ماڵ و مڵکی تایبه‌تییتایبەتیی میر. ▼# بەشی داھات و باج.
# بەشی دارایی و فەرمانڕەوایی و شارەکان و... ھتد.
میرمحەمەد لە ساڵی ١٨٣٠دا لەشکرێکی مەزنی بە سەرۆکایەتیی ئیبراھیم پاشا، دژی سوڵتان مەحموودی دووەمی عوسمانی ناردە سەر سووریا و لە لایەکی تریشەوە لەشکرێکی تری بە سەرۆکایەتیی میرموراد ناردە ئێران و ئەو ناوچانەی کوردیان تیا دەژیا.
▲میرمحه‌مه‌د بۆ به‌ڕێوه‌بردنی میرنشینیی خۆی، سیستێمێکی دانا.
له سیستێمه‌که‌یدا خه‌زێنه‌یه‌کی سێ به‌شیی پێک هێنا:
▲1 ـ به‌شی ماڵ و مڵکی تایبه‌تیی میر.
2 ـ به‌شی داهات و باج.
3 ـ به‌شی دارایی و فه‌رمانڕه‌وایی و شاره‌کان و ... هتد.
میر له‌لە ساڵی 1834دا١٨٣٤دا په‌یمانێکیپەیمانێکی ئاشتیی له‌گه‌ڵلەگەڵ ئێراندا مۆر کرد. ▼میرمحه‌مه‌د له ساڵی 1830دا له‌شکرێکی مه‌زنی به سه‌رۆکایه‌تیی ئیبراهیم پاشا، دژی سوڵتان مه‌حموودی دووه‌می عوسمانی نارده سه‌ر سووریا و له لایه‌کی تریشه‌وه له‌شکرێکی تری به سه‌رۆکایه‌تیی میرموراد نارده ئێران و ئه‌و ناوچانه‌ی کوردیان تیا ده‌ژیا.
دەوڵەتی عوسمانیش ھەردەم خەریکی پلانی ھێرش بردنە سەر میرنشینی سۆران بوو، بەڵام ھەر سەر نەدەکەوت.
▲میر له ساڵی 1834دا په‌یمانێکی ئاشتیی له‌گه‌ڵ ئێراندا مۆر کرد.
له‌لە ساڵی 1836دا١٨٣٦دا عوسمانییه‌کانعوسمانییەکان بهبە سه‌رۆکایه‌تییسەرۆکایەتیی ڕه‌شیدڕەشید پاشا، هێزێکیھێزێکی گه‌وره‌گەورە و گرانیان نارده‌ناردە سه‌رسەر میرنشینی سۆران و شه‌ڕێکشەڕێک قورس به‌رپابەرپا بوو. له‌لە دواییدا هێزیھێزی عوسمانی توانیی ده‌وروبه‌ریدەوروبەری میرنشینیی سۆران بگرێ. ▼ده‌وڵه‌تی عوسمانیش هه‌رده‌م خه‌ریکی پلانی هێرش بردنه سه‌ر میرنشینی سۆران بوو، به‌ڵام هه‌ر سه‌ر نه‌ده‌که‌وت.
دوایی میرمحه‌مدمیرمحەمد خۆی چوو بۆ ئه‌سته‌مووڵئەستەمووڵ. سوڵتان مه‌حموودیمەحموودی دووه‌میدووەمی عوسمانی میری ئازاد کرد، به‌ڵامبەڵام له‌لە گه‌ڕانه‌وه‌داگەڕانەوەدا بۆسه‌یه‌کیانبۆسەیەکیان بۆ دا نا و بهبە نامه‌ردینامەردی میرمحه‌مه‌دمیرمحەمەد ـ پاشا کۆره‌کۆرە ـ یان کوشت و میرنشینیی سۆرانیان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌ھەڵوەشاندەوە. ▼▲له ساڵی 1836دا عوسمانییه‌کان به سه‌رۆکایه‌تیی ڕه‌شید پاشا، هێزێکی گه‌وره و گرانیان نارده سه‌ر میرنشینی سۆران و شه‌ڕێک قورس به‌رپا بوو. له دواییدا هێزی عوسمانی توانیی ده‌وروبه‌ری میرنشینیی سۆران بگرێ.
== ژیاننامەی میر محەممەد، پاشای گەورە یان پاشای کۆرە ==
▲دوایی میرمحه‌مد خۆی چوو بۆ ئه‌سته‌مووڵ. سوڵتان مه‌حموودی دووه‌می عوسمانی میری ئازاد کرد، به‌ڵام له گه‌ڕانه‌وه‌دا بۆسه‌یه‌کیان بۆ دا نا و به نامه‌ردی میرمحه‌مه‌د ـ پاشا کۆره ـ یان کوشت و میرنشینیی سۆرانیان هه‌ڵوه‌شانده‌وه.
یەکێکە لە میرە ھەرە بەناوبانگەکانی میر نشینی سۆران کە بە پاشای گەورە ناسراوە چوونکە لەسەردەمی حوکمرانیەتیەکەی بۆ بەڕێوەبردنی کاروبارەکانی ئیداری و سەربازی و ھتد.. لەھەر شوێن و ناوچەیەک میرێکی دانا بوو جا لەبەر ئەوەی ھەمووی لەژێر فەرمانی ئەو، کاریان دەکرد بۆیە لە لایان خەڵک ناونرابوو پاشای گەورە، ئەو پاشایە زۆرترین لاپەڕەی لە مێژووی کورد و میرنشینەکان تۆمارکردووە و سەرکردەیەکی بەتوانای سەردەمی خۆی بووە
ھەر لەسەردەمی ئەو ڕواندز پایتەخت بووە، کچی بایزبەگی باپشتی کە دەکاتە کچی مامی مارە دەکات بەڵام لە بەر دەست پێ کردنی شەڕ لەگەڵ عوسمانیە تورکەکان نایگوازێتەوە تاکو ساڵی ١٨٣٦ز عوسمانیەکان بە ھاوکاری یەزیدیەکان و عەشیرەتی مزوری، ڕواندز داگیردەکەن و ئەم پاشایە گەورەیە بە دیل دەگرن و بەناوی گفتوگۆ دەیبەنە ئەستەنبۆل لە ڕێگای گەڕانەوەی ھەر لە لایان عوسمانیەکان شەھیدی دەکەن، ھەرچەندە خەڵکی دەڤەری ڕواندز خۆیان بە نەوەی ئەو دادەنێن بەڵام لەبەر ھۆکاری ئەوە تەنھا ڕێزگرتنە بەڵکو ھیچ نەوەیەکی لەدووای خۆی بەجێ نەھێشتووە جونکە ژنی نەگواستبۆوە لەلایەکی تر لە کتێبی شەڕفنامەی بەدلیسی ھاتووە کە پاشماوەو خزم و کەسانی ھەیە کە بریتین لە ھەندێک بەگزادەکانی ڕواندز و باپشتیان و دەرگەڵە و ئاڵانێ و شەقڵاوەو..... ھتد.
دەگێڕنەوە دەڵێن دوژمنان چەندین شوێنی کوردستان داگیردەکەن بەڵام کەسێکی ئازاو چاونەترس بە ناوی ڕەشائاغا کە (دەبێتە باپیرە گەوڕەی لەتیف نادرئاغا و سالح نادرئاغا و خزم و سەرۆکی بنەماڵەی باویل ئاغا) بە بێ ئاگاداری پاشا خۆیی و بە ١٥٠-١٦٠کەس ڕووبەڕووی دوژمنان دەبنەوە لە ئەنجامدا بەسەر دوژمنان سەردەکەون، کاتێک کە ئەم ھەواڵە بە پاشا گەیشت، پاشا یاوەرێکی خۆی بەناوی (سۆراو) ناردی بەشوێنیاو خۆشی لەبەر دەرگا چاوەڕێی کرد و تاکو رەشاغا گەیشتە لای ئینجا لەگەڵ خۆی بردیە ژوورەوە و ھەر ئەم کاتە فەرمانی پلەی (فەرماندەیی سوپای) پێ بەخشی.
ھەموو رۆژانی ھەینی پاشای گەورە لە دووای نوێژی ھەینی لە دیوەخانەکەی پێشوازی لە خەڵک دەکرد بۆ دیتنیان و گفتۆگۆ کردن لەگەل کردنیان تاکو لە نزیکەوە ئاگاداری کاروبارو ئێش و ئازارەکانیان ببێ، جارێکیان رەشاغا مەلا عەزیز کە دەکاتە (باوکی باویل ئاغا) لەگەڵ خۆی دەبات بۆ دیوەخان، پاشا دەپرسێت ئەمە فەقێ عەزیزە ڕەشا ئاغاش دەڵێت (بەڵێ) پاشاش ووتی من حەزدەکەم گوێ لەدەنگی ڕاگرم جونکە مەلایەکەی زۆر مەتحی لە لای من کردیە، فەقێ عەزیزیش بەوپەڕی خۆشحاڵیەوە دەست دەکات بە خوێندنی قورئان بەڵام ھەر لەگەڵ دەست پێ کردنی بە (اعوز بااللە الشیطان الرجیم) پاشا لە جێگای خۆی ھەڵدەستێت و لەسەر چۆک دادەنیشێت کە تەواو بوو، پاشا ھەستا سەر پێ و لە چێگای خۆی دانیشتوو زۆر بە ھێمنی لەسەرخۆ فەرمووی (ئەم قورئان خوێندنەی زۆر خۆش بوو، دڵم نەرم و نیانی کەوتە ناوی، ھەیبەت لە دڵم پەیدابوو) ھەر ئەوکاتە بوخچەیەک ئەشیای کە بریتی بوو لە خەنجەرێکی کاڵا زیو و کورتەک و شەلوار و قوندەرەیەکی کڵاشی چاک و دەستە سڕێکی پێشکەش بە مەلا عەزیزی کرد.
لەوکاتەی کە عەلی بەگی میری یەزیدی بەخۆی و دوو کچی گیران، ئەم دوو کچە بوون بە موسڵمان و میر یەکیێکیانی لە رەسول پاشای برای مارە کرد و ئەوی تریشیان لە مەلاعەزیز مارە کرد بەڵام عەلی بەگ لە ھاوینەھەواری گەلی عەلی بەگ لە سێدارە درا ھەرچەندە میر زۆر عاشقی ئازایەتی بوو بەڵام لەبەر ئەوەی نەبووە موسڵمان بۆیە لەلایان مەلای خەتێ فتوای لەسێدارەدانی بۆ دەرجوو، جا ھەندێک کەس بۆ مێژوو شێواندن دەڵێن گەلی عەلی بەگ بەناوی عەلی بەگی مامی پاشای گەورە کراوە جونکە پاشا لەسەر خواردنی پارە و گەندەڵی لە سێدارەی داوە بەڵام ئەمە زۆر لە ڕاستیەوە دوورە جونکە پاشای گەورە ھیچ مامی نەبووە بە ناوی عەلی بەگ، ئەو گەلیە بەناوی عەلی بەگی یەزیدی ناونراوە کە لەوێ لەسێدارە دراوە.<ref>{{cite news|last1=بەشی|first1=یەکەم|title=لە تیرۆری پاشای گەورەوە تا جمھووریی رواندز|url=http://www.rudaw.net/sorani/opinion/culture_and_literature/270720181|work=Rudaw}}</ref>
=== سنووری میرنشینی سۆران === ▼
سەرچاوەکانی مێژووی ئیسلامی ئاماژهئاماژە بهبە زاراوەی سۆران دەکەن و دەڵین: (الصھران – السھران بلاد الصھریهالصھریە) . ▼و کۆنترین دەقی مێژوویی کهکە ناوی سۆرانی تێدا ھاتنبێت ئەم دەقەیە "مسالک الایصار" ھەروەھا لە (صبح الاعشی) دا باسی سۆرانی کراوه کراوە. ▼ئەمڕۆ ئەگەر بمانەوێت سنوری ئەم ناوچانە دیاری بکەین کە بهبە سۆران ناسراوه،ناسراوە، زۆر جار تەنھا [[ڕەواندز|ڕەواندزی]] بەدەستەوە ماوە ھەندێ جار سنووری دەسەڵاتی میرنشینەکانی دراوسێشی خستۆتة ژێر ڕکێفی خۆی و گرتوویەتی . بەڵام بهبە شێوەیەکی گشتی دەتوانیین بڵێین ئەم شوێنانەی لەماوەی ( 400٤٠٠) ساڵی دەسةڵاتی (سۆران) باڵا دەستی هەبووهھەبووە و ئەوان بهبە موڵکی خۆیان زانیوە بریتییە لە ([[ڕەواندوز]] ، ھاودیان ،ھاودیان، [[خەلیفان، سۆران|خەلیفان]] ، [[ھەریر]]، [[شەقڵاوە]]، [[ھەولێر]]، [[کۆیە (قەزا)]]، سماقولی ). ▼
سنوری ژووروی سۆران خۆی دەدا لەھەکاری و ناوچەکانی [[ ڕۆژهەڵاتیڕۆژھەڵاتی کوردستان]] ، لە خوارووشەوە ئەگەیشتە میرنشینی بابان . ▼
ھەر وەکوو صالحساڵح محەمەدامین دەڵێ سنووری دەسەڵاتی میرایەتی سۆران لە نێوان ھەردوو زێی گەورە دابووە و ھاوسنووربوو لەگەڵ میرنشینی بابان لە لایەک لەگەڵ میرنشینی بادینان لە لایەکی ترەوە. ▼
==ژیان نامەی میر محه‌ممه‌د،پاشای گه‌وره یان پاشای کۆره==
یه‌کێکه له میره هه‌ره به‌ناوبانگه‌کانی میر نشینی سۆران که به پاشای گه‌وره ناسراوه چوونکه له‌سه‌رده‌می حوکمرانیه‌تیه‌که‌ی بۆ به‌ڕێوه‌بردنی کاروباره‌کانی ئیداری و سه‌ربازی و هتد.. له‌هه‌ر شوێن و ناوچه‌یه‌ک میرێکی دانا بوو جا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌مووی له‌ژێر فه‌رمانی ئه‌و ، کاریان ده‌کرد بۆیه له لایان خه‌ڵک ناونرابوو پاشای گه‌وره ، ئه‌و پاشایه زۆرترین لاپه‌ڕه‌ی له مێژووی کورد و میرنشینه‌کان تۆمارکردووه و سه‌رکرده‌یه‌کی به‌توانای سه‌رده‌می خۆی بووه
هه‌ر له‌سه‌رده‌می ئه‌و ڕواندز پایته‌خت بووه ، کچی بایزبه‌گی باپشتی که ده‌کاته کچی مامی ماره ده‌کات به‌ڵام له به‌ر ده‌ست پێ کردنی شه‌ڕ له‌گه‌ڵ عوسمانیه تورکه‌کان نایگوازێته‌وه تاکو ساڵی 1836ز عوسمانیه‌کان به هاوکاری یه‌زیدیه‌کان و عه‌شیره‌تی مزوری ، ڕواندز داگیرده‌که‌ن و ئه‌م پاشایه گه‌وره‌یه به دیل ده‌گرن و به‌ناوی گفتوگۆ ده‌یبه‌نه ئه‌سته‌نبۆل له ڕێگای گه‌ڕانه‌وه‌ی هه‌ر له لایان عوسمانیه‌کان شه‌هیدی ده‌که‌ن ، هه‌رچه‌نده خه‌ڵکی ده‌ڤه‌ری ڕواندز خۆیان به نه‌وه‌ی ئه‌و داده‌نێن به‌ڵام له‌به‌ر هۆکاری ئه‌وه ته‌نها ڕێزگرتنه به‌ڵکو هیچ نه‌وه‌یه‌کی له‌دووای خۆی به‌جێ نه‌هێشتووه جونکه ژنی نه‌گواستبۆوه له‌لایه‌کی تر له کتێبی شه‌ڕفنامه‌ی به‌دلیسی هاتووه که پاشماوه‌و خزم و که‌سانی هه‌یه که بریتین له هه‌ندێک به‌گزاده‌کانی ڕواندز و باپشتیان و ده‌رگه‌ڵه و ئاڵانێ و شه‌قڵاوه‌و.....هتد.
ده‌گێڕنه‌وه ده‌ڵێن دوژمنان چه‌ندین شوێنی کوردستان داگیرده‌که‌ن به‌ڵام که‌سێکی ئازاو چاونه‌ترس به ناوی ڕه‌شائاغا که (ده‌بێته باپیره گه‌وڕه‌ی له‌تیف نادرئاغا و سالح نادرئاغا و خزم و سه‌رۆکی بنه‌ماڵه‌ی باویل ئاغا) به بێ ئاگاداری پاشا خۆیی و به 150-160که‌س ڕووبه‌ڕووی دوژمنان ده‌بنه‌وه له ئه‌نجامدا به‌سه‌ر دوژمنان سه‌رده‌که‌ون ، کاتێک که ئه‌م هه‌واڵه به پاشا گه‌یشت ، پاشا یاوه‌رێکی خۆی به‌ناوی (سۆراو) ناردی به‌شوێنیاو خۆشی له‌به‌ر ده‌رگا چاوه‌ڕێی کرد و تاکو ره‌شاغا گه‌یشته لای ئینجا له‌گه‌ڵ خۆی بردیه ژووره‌وه و هه‌ر ئه‌م کاته فه‌رمانی پله‌ی (فه‌رمانده‌یی سوپای) پێ به‌خشی.
هه‌موو رۆژانی هه‌ینی پاشای گه‌وره له دووای نوێژی هه‌ینی له دیوه‌خانه‌که‌ی پێشوازی له خه‌ڵک ده‌کرد بۆ دیتنیان و گفتۆگۆ کردن له‌گه‌ل کردنیان تاکو له نزیکه‌وه ئاگاداری کاروبارو ئێش و ئازاره‌کانیان ببێ ، جارێکیان ره‌شاغا مه‌لا عه‌زیز که ده‌کاته (باوکی باویل ئاغا) له‌گه‌ڵ خۆی ده‌بات بۆ دیوه‌خان ، پاشا ده‌پرسێت ئه‌مه فه‌قێ عه‌زیزه ڕه‌شا ئاغاش ده‌ڵێت (به‌ڵێ) پاشاش ووتی من حه‌زده‌که‌م گوێ له‌ده‌نگی ڕاگرم جونکه مه‌لایه‌که‌ی زۆر مه‌تحی له لای من کردیه ، فه‌قێ عه‌زیزیش به‌وپه‌ڕی خۆشحاڵیه‌وه ده‌ست ده‌کات به خوێندنی قورئان به‌ڵام هه‌ر له‌گه‌ڵ ده‌ست پێ کردنی به (اعوز باالله الشیطان الرجیم) پاشا له جێگای خۆی هه‌ڵده‌ستێت و له‌سه‌ر چۆک داده‌نیشێت که ته‌واو بوو ، پاشا هه‌ستا سه‌ر پێ و له چێگای خۆی دانیشتوو زۆر به هێمنی له‌سه‌رخۆ فه‌رمووی(ئه‌م قورئان خوێندنه‌ی زۆر خۆش بوو ، دڵم نه‌رم و نیانی که‌وته ناوی ، هه‌یبه‌ت له دڵم په‌یدابوو) هه‌ر ئه‌وکاته بوخچه‌یه‌ک ئه‌شیای که بریتی بوو له خه‌نجه‌رێکی کاڵا زیو و کورته‌ک و شه‌لوار و قونده‌ره‌یه‌کی کڵاشی چاک و ده‌سته سڕێكی پێشکه‌ش به مه‌لا عه‌زیزی کرد.
له‌وکاته‌ی که عه‌لی به‌گی میری یه‌زیدی به‌خۆی و دوو کچی گیران ، ئه‌م دوو کچه بوون به موسڵمان و میر یه‌کیێکیانی له ره‌سول پاشای برای ماره کرد و ئه‌وی تریشیان له مه‌لاعه‌زیز ماره کرد به‌ڵام عه‌لی به‌گ له هاوینه‌هه‌واری گه‌لی عه‌لی به‌گ له سێداره درا هه‌رچه‌نده میر زۆر عاشقی ئازایه‌تی بوو به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌بووه موسڵمان بۆیه له‌لایان مه‌لای خه‌تێ فتوای له‌سێداره‌دانی بۆ ده‌رجوو ، جا هه‌ندێک که‌س بۆ مێژوو شێواندن ده‌ڵێن گه‌لی عه‌لی به‌گ به‌ناوی عه‌لی به‌گی مامی پاشای گه‌وره کراوه جونکه پاشا له‌سه‌ر خواردنی پاره و گه‌نده‌ڵی له سێداره‌ی داوه به‌ڵام ئه‌مه زۆر له ڕاستیه‌وه دووره جونکه پاشای گه‌وره هیچ مامی نه‌بووه به ناوی عه‌لی به‌گ ، ئه‌و گه‌لیه به‌ناوی عه‌لی به‌گی یه‌زیدی ناونراوه که له‌وێ له‌سێداره دراوه.<ref>{{cite news|last1=بەشی|first1=یەکەم|title=لە تیرۆری پاشای گەورەوە تا جمهووریی رواندز|url=http://www.rudaw.net/sorani/opinion/culture_and_literature/270720181|work=Rudaw}}</ref>
▲===سنووری میرنشینی سۆران===
▲سەرچاوەکانی مێژووی ئیسلامی ئاماژه به زاراوەی سۆران دەکەن و دەڵین: (الصھران – السھران بلاد الصھریه) .
▲و کۆنترین دەقی مێژوویی که ناوی سۆرانی تێدا ھاتنبێت ئەم دەقەیە "مسالک الایصار" ھەروەھا لە (صبح الاعشی) دا باسی سۆرانی کراوه .
▲ئەمڕۆ ئەگەر بمانەوێت سنوری ئەم ناوچانە دیاری بکەین کە به سۆران ناسراوه، زۆر جار تەنھا [[ڕەواندز|ڕەواندزی]] بەدەستەوە ماوە ھەندێ جار سنووری دەسەڵاتی میرنشینەکانی دراوسێشی خستۆتة ژێر ڕکێفی خۆی و گرتوویەتی . بەڵام به شێوەیەکی گشتی دەتوانیین بڵێین ئەم شوێنانەی لەماوەی (400) ساڵی دەسةڵاتی (سۆران) باڵا دەستی هەبووه و ئەوان به موڵکی خۆیان زانیوە بریتییە لە ([[ڕەواندوز]] ، ھاودیان ، [[خەلیفان، سۆران|خەلیفان]] ، [[ھەریر]]، [[شەقڵاوە]]، [[ھەولێر]]، [[کۆیە (قەزا)]]، سماقولی ).
▲سنوری ژووروی سۆران خۆی دەدا لەھەکاری و ناوچەکانی [[ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] ، لە خوارووشەوە ئەگەیشتە میرنشینی بابان .
▲ھەر وەکوو صالح محەمەدامین دەڵێ سنووری دەسەڵاتی میرایەتی سۆران لە نێوان ھەردوو زێی گەورە دابووە و ھاوسنووربوو لەگەڵ میرنشینی بابان لە لایەک لەگەڵ میرنشینی بادینان لە لایەکی ترەوە.
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}
[[پۆل:خانەدانە کوردییەکان]]
| 