سۆسیالیزم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''سۆشیالیزم''' یان '''سۆسیالیزم''' سیستمێکی [[ئابووری]]ە کە خوازیاری خاوەنایەتی بە کۆمەڵی ئامرازەکانی پێکھێنان و سەرکردایەتی بە کۆمەڵ لە ئابووری دایە <ref>http://www.worldsocialism.org/articles/what_is_socialism.php{{بەستەری مردوو|url=http://www.worldsocialism.org/articles/what_is_socialism.php |date=تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref>, لە سەرەتادا سۆسیالیزمسۆشیالیزم و [[کۆمۆنیزم]] هاوواتاھاوواتا بوون بەڵام لە ئێستادا بە دوو سیستەمی جیا دەبینرێن بەوەی لە ڕووی هزریھزری ئابووری بازاڕ و ئابووری سەرمایەداری جیاوازبوونە<ref>http://www.diffen.com/difference/Communism_vs_Socialism</ref> ، بیروباوەڕێکی دیکەی سۆسیالیزمسۆشیالیزم ئەوەیە کە دەبێت ئامێر و کاڵا بۆ خزمەتکردنی بەکارهێنەربەکارھێنەر درووستکرێن نەک بۆ قازانجکردن .

سۆشیالیزم خۆی وشەیەکی فه‌ڕه‌نسییه‌فەڕەنسییە به‌بە مانای ده‌سته‌دەستە کۆمه‌ڵکۆمەڵ دێتدێت،<ref>https://www.vocabulary.com/dictionary/socialist</ref>، سۆشیالیزم قۆناغێکه‌قۆناغێکە که‌کە ئابووری وڵات به‌بە پێی یاسا له‌لە ده‌ستیدەستی حکومه‌تحکومەت دایه‌،دایە، دژی سه‌رمایه‌داریسەرمایەداری که‌کە له‌لە ده‌ستیدەستی سه‌رمایه‌داره‌کاندایەسەرمایەدارەکاندایە.

== بۆچوون و مێژوو ==

[[ڕۆبەرت ئۆین|ئۆین]] کە پیاوێکی وێڵزی بوو کە یەکەم پەیڕەوانی بانگەوازی سۆسیالیست بوو لەساڵی ١٨٤١ ،١٨٤١، کە ئێستاش ئۆین بە پێشەنگی بزووتنەوەی هەرەوەزیھەرەوەزی چاوی لێدەکرێت ،لێدەکرێت، ئۆین پێی وا بوو کە کرێکاران دەبێت خۆیان خاوەنی کارخانە بن و کاریشی لێبکەن ئەوسا بەشە داهاتداھات و سوودەکەی لەنێوان خۆیان ،خۆیان، [[کارل مارکس]] و [[فرێدریش ئەنگەڵس|فرێدریش ئەنگلز]] چەندین کتێبییان نوووسی لەسەر سەرمایەداری و کرێکار و سۆسیالیزمسۆشیالیزم و کۆمۆنیست کە دواییش لە مانیفێستێکیان بڵاوکردەو کە بوو بە ئایدیای کۆمۆنیستی بەنێوی [[مانیفێستی کۆمۆنیست]].

لەماوەی سەدەی نۆزدەهەمیشنۆزدەھەمیش چەندین شێوە پارتی سۆسیالیستی درووست بوون کە بەباڵی چەپ و باڵی ڕاست ناسران ،ناسران، وە ئایدیای سۆسیالیست دیموکراتی کە تێکەڵەیەکی سەرمایەداری و کۆمۆنیزمییە برەوی سەند کە تا هەنووکەشھەنووکەش چەندین پارتی سۆسیالیست دیموکراتی وڵاتەکان بەڕێوە دەبەن لەوێنەی وڵاتی فەڕەنسا.

[[پۆل:سۆسیالیزمسۆشیالیزم]]