سۆسیالیزم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''سۆشیالیزم''' یان '''سۆسیالیزم''' بەواتایەکی گشتی سیستەمێکی سیستمێکی [[ئابووری]]ە کە خوازیاری خاوەنایەتی بە کۆمەڵی ئامرازەکانی پێکهێنانپێکھێنان و سەرکردایەتی کردنیبە بەکۆمەڵەکۆمەڵ لە ئابووری دا،دایە و<ref>http://www.worldsocialism.org/articles/what_is_socialism.php{{بەستەری قۆناغێکەمردوو|url=http://www.worldsocialism.org/articles/what_is_socialism.php کە|date=تەممووزی ئابووری٢٠١٨ وڵات}}</ref>, بەپێیلە سەرەتادا سۆسیالیزم و [[کۆمۆنیزم]] هاوواتا بوون بەڵام یاسا لە دەستیئێستادا حکومەتبە دایەدوو نەوەکوسیستەمی لەدەستیجیا کەسانیدەبینرێن سەرمایەدار،بەوەی لە ڕووی هزری ئابووری بازاڕ و ئابووری سەرمایەداری جیاوازبوونە<ref>http://www.diffen.com/difference/Communism_vs_Socialism</ref> ، بیروباوەڕێکی دیکەی سۆسالیزمسۆسیالیزم ئەوەیە کە دەبێت ئامێر و کاڵاکانکاڵا بۆ خزمەتخزمەتکردنی کردنبەکارهێنەر بەدرووستکرێن کۆمەڵ بەکاردەهێنرێت نەوەکونەک بۆ قازانجکردن .

سۆسیالیزمسۆشیالیزم خۆی وشەیەکی فه‌ڕه‌نسییه‌ به‌ مانای ده‌سته‌ کۆمه‌ڵ دێت<ref>https://www.vocabulary.com/dictionary/socialist</ref>، سۆشیالیزم قۆناغێکه‌ که‌ ئابووری وڵات به‌ پێی یاسا له‌ ده‌ستی حکومه‌ت دایه‌، دژی سه‌رمایه‌داری که‌ له‌ ده‌ستی سه‌رمایه‌داره‌کاندایە.

[[ڕۆبەرت ئۆین|ئۆین]] کە پیاوێکی وێڵزی بوو وکە یەکەم پەیڕەوانی کەسبانگەوازی سۆسیالیست بوو کەلەساڵی بانگەوازی١٨٤١ بۆ، سۆسیالیزم کرد.کە ئێستائێستاش ئۆین بە پێشەنگی بزووتنەوەی هەرەوەزی چاوی لێدەکرێت،لێدەکرێت ئەو، ئۆین پێی وا بوو کە کرێکاران دەبێت خۆیان خاوەنی کارخانەبنکارخانە بن و کاریشی لێبکەن ئەوسا بەشە داهات و سوودەکەی لەنێوان خۆیاندا دابەشخۆیان دەکەن. دواتر، [[کارل مارکس]] و [[فرێدریش ئەنگەڵس|فرێدریش ئەنگلز]] چەندین کتێبییان نوووسی لەسەر سەرمایەداری و کرێکار و سۆسیالیزم و کۆمۆنیست نووسی کە دواتریشدواییش لە مانیفێستێکیان بڵاوکردەبڵاوکردەو و ئەو مانفێستەکە بوو بە ئایدیای کۆمۆنیستی بەناوی بەنێوی [[مانیفێستی کۆمۆنیست]].