ئیقبال لاھووری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب ئارام بکر پەڕەی موحه‌ممه‌د ئيقباڵى لاهوڕىی گواستەوە بۆ محەممەد ئیقباڵی لاھوڕی: چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان
ب شائەمراز، + داڕێژە، باشترکردن، تاگی بێسەرچاوە
ھێڵی ١:
{{بێسەرچاوە}}
{{زانیاریدانی فەیلەسووف
| ناو = موحەممەد ئيقبالئیقبال
| وێنە = Iqbal.jpg
| قەبارەی وێنە =
| لێدوان =
| سەردێڕ =
| ناوەکانی تر = هۆزانڤانیھۆزانڤانی ڕۆژئاواڕۆژاوا
| ناوی کاتی لەدایکبوون =
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = ٩ی تشرينىتشرینی يەكەم،یەکەم، ١٨٧٧
| شوێنی لەدایکبوون =
| ڕێکەوتی مردن = ٢١ی{{ڕێکەوتی ئازار،مردن ١٩٣٨و (تەمەن ٦٠) |df=yes|١٩٣٨|٤|٢١|١٨٧٧|١١|٩}}
| شوێنی مردن =
| هۆکاریھۆکاری مردن =
| نیشتەجێ =
| نەتەوە = ھندی-بەریتانی
Line ١٩ ⟶ ٢٠:
| قوتابخانە =
| بایەخە سەرەکییەکان =
| کتێبەکان = رازەكانىرازەکانی خودبوون <br/> ھێماکانی لە خۆبووران <br/>پەیامی پەيامى مەشريق مەشریق<br/> زەبوورىزەبووری عەجەم
| بیرۆکە گرنگەکان =
| کاریگەر بووە بە =
| کاریگەری بووە لەسەر =
| ئیمزا =
| لێدوانی ئیمزا = (| ماڵپەڕ = {{url|http://www.allamaiqbal.com}}}}
'''موحەممەد ئيقبالئیقبال''' (٩ی تشرينىتشرینی يەكەم،یەکەم، ١٨٧٧ – ٢١ی ئازار، ١٩٣٨) كەکە بە شێوەيەكىشێوەیەکی باو بە عەلامە ئيقباڵئیقباڵ ناسراوە، شاعير،شاعیر، فەيلەسوف،فەیلەسوف، رامياررامیار (سياسىسیاسیئەكاديمىئەکادیمی و پارێزەر و زاناىزانای موسوڵمانىموسوڵمانی هيندستانىھیندستانی بەريتانىبەریتانی بوو، كەکە بە ئيلهامبەخشىئیلھامبەخشی بزوتنەوەىبزوتنەوەی پاكستانپاکستان دائەنرێت. هەروەهاھەروەھا بە «باوكىباوکی رۆحىرۆحی پاكستانپاکستان» ناودەبرێت. هەرھەر وەكوەک چۆن بە يەكێكیەکێک لە گرنگترينگرنگترین ھێماکانی وێژەىوێژەی ئوردو دائەنرێت. كەکە كارەکارە ئەدەبييەكانىئەدەبییەکانی بە هەردووھەردوو زمانىزمانی ئوردو و فارسىفارسی بووە.
| ماڵپەڕ = {{url|http://www.allamaiqbal.com}}
}}
'''موحەممەد ئيقبال''' (٩ی تشرينى يەكەم، ١٨٧٧ – ٢١ی ئازار، ١٩٣٨) كە بە شێوەيەكى باو بە عەلامە ئيقباڵ ناسراوە، شاعير، فەيلەسوف، راميار (سياسى)، ئەكاديمى و پارێزەر و زاناى موسوڵمانى هيندستانى بەريتانى بوو، كە بە ئيلهامبەخشى بزوتنەوەى پاكستان دائەنرێت. هەروەها بە «باوكى رۆحى پاكستان» ناودەبرێت. هەر وەك چۆن بە يەكێك لە گرنگترين ھێماکانی وێژەى ئوردو دائەنرێت. كە كارە ئەدەبييەكانى بە هەردوو زمانى ئوردو و فارسى بووە.
 
ئيقباڵئیقباڵ وەكوەک شاعيرێكىشاعیرێکی دياردیار جێگاىجێگای سەرنجىسەرنجی [[پاكستانپاکستان|پاكستانييەكانپاکستانییەکان]]، [[ئێران|ئێرانييەكانئێرانییەکان]]، [[ھیندستان|ھیندييەكانھیندییەکان]]، بەنگلاديشييەكان،سريلانكييەكانبەنگلادیشییەکان، سریلانکییەکان و زانا نێودەوڵەتييەكانىنێودەوڵەتییەکانی تر بووە لە بوارىبواری وێژەییدا. ئەگەر چىچی ئيقباڵئیقباڵ زياترزیاتر وەكوەک شاعيرێكىشاعیرێکی گەورە ناسراوە، ئەو لە هەمانھەمان كاتداکاتدا «بيريارێكىبیریارێکی فەلسەفىفەلسەفی ئيسلامەئیسلامە لە سەردەمىسەردەمی مۆدێرندا.» يەكەمينیەکەمین كتێبىکتێبی شيعرىشیعری ئەو، رازەكانىرازەکانی خودبوون (اسرار خودىخودی) بە زمانىزمانی فارسىفارسی بڵاوكرايەوەبڵاوکرایەوە لە ١٩١٥، و كتێبەکتێبە شيعرييەكانىشیعرییەکانی تريشىتریشی لەوانە: ھێماکانی لە خۆبووران (رموز بىبی خودىخودیپەيامىپەیامی مەشريقمەشریق (پيامپیام مشرق)، و زەبوورىزەبووری عەجەم (زبور عجم). لە نێوان كارەکارە شيعرييەكانىشیعرییەکانی تريداتریدا ناسراوترينناسراوترین كارەكانىکارەکانی بەزمانىبەزمانی ئوردو بانگىبانگی دارا، بالىبالی جبريل،جبریل، زەربىزەربی كەليمکەلیم و بەشێكبەشێک لە ئەرمەغانىئەرمەغانی حيجازحیجاز. لە پاڵ شيعرەشیعرە فارسىفارسی و ئوردووەكانيدا،ئوردووەکانیدا، وتار و نامەكانىنامەکانی بە زمانىزمانی ئوردو و [[زمانی ئینگلیزی|ئينگليزىئینگلیزی]] كاريگەرييەكىکاریگەرییەکی زۆريانزۆریان هەبووەھەبووە لە رووىرووی كلتورىکلتوری و كۆمەڵايەتىکۆمەڵایەتی و ئايينىئایینی و ململانێ سياسييەكانداسیاسییەکاندا.
 
لە ساڵىساڵی ١٩٢٢دا، خەڵاتىخەڵاتی رێزلێنانىرێزلێنانی لە لايەنلایەن پاشا جۆرجىجۆرجی پێنجەمەوە پێدرا و نازناوىنازناوی (سێر-Sir)ىی پێبەخشرا، كاتێكکاتێک كەکە لە لەندەن خەريكىخەریکی خوێندنىخوێندنی ياسایاسا و فەلسەفە بوو، بوو بە ئەندام لە لقىلقی كۆمەڵەىکۆمەڵەی گشتىگشتی موسوڵمانانىموسوڵمانانی هيندھیند. دواتر، لە دانيشتنىدانیشتنی كانوونىکانوونی يەكەمىیەکەمی ١٩٣٠ی كۆمەڵەىکۆمەڵەی گشتىگشتی موسوڵمانانىموسوڵمانانی هينددا،ھینددا، گرنگترينگرنگترین وتارىوتاری سەرۆكايەتىسەرۆکایەتی خۆىخۆی پێشكەشكردپێشکەشکرد كەکە بە ناوىناوی وتارىوتاری ئەڵڵائاباد ئەناسرێت، كەکە لەم وتارەدا بابەتىبابەتی دروستكردنىدروستکردنی وڵاتێكىوڵاتێکی موسوڵمانىموسوڵمانی لە باكورىباکوری رۆژاواىرۆژاوای هيندستانداھیندستاندا خستەڕوو.
 
{{دەروازە|ژیاننامە}}
 
[[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]]