فەرموودە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی Iboshow (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی InternetArchiveBot |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز |
||
ھێڵی ١:
{{ئیسلام}}
'''فەرموودە'''، بریتییە لەوتەکانی پێغەمبەر [[محەمەد]] (د. خ) لەگەڵ کردارو ئەو رووداوانەی بێدەنگ بوە لەسەری و سیفەت و ژیاننامە و
== زانستی فەرمودە ==
نەتەوەی ئیسلامی لە دوای قورئان گرنگییان داوە بە فەرموودەکانی پیغەمبەر بەوەی سوننەتی پێغەمبەر بووە بە پایەی دووەم لە [[ئیسلام]]دا، و زانایان
== کتێبەکانی فەرموودە ==
=== لای سوننە ===
[[سوننە]] حەوت کتێبییان
{| class="wikitable"
|-
ھێڵی ١٨:
|-
|[[سەحیحی بوخاری]]
|[[بوخاری]] (
|
|-
|[[سەحیحی موسلیم]]
|[[موسلیم]] (
|
|-
|[[سونەنی ئەبوداوود]]
|[[ئەبوداوود]] (
|
|-
|[[سونەنی ترمزی]]
|[[ترمزی]] (
|
|-
|[[سونەنی نەسائی]]
|[[نەسائی]] (
|
|-
|[[سونەنی ئیبن ماجە]]
|[[ئیبن ماجە]] (
|
|-
|[[سونەنی دار قتنی]]
|[[
|
|-
|[[سونەنی
|[[
|
|}
===لای شیعە===▼
کتێبەکانی فەرموودەی [[شیعە]] جیاوازە لەوانەی [[سوننە]]، و فەرموودەکان لای شیعە بە تەنها ناگەڕێنەوە بۆ پێغەمبەر (د.خ) بەڵکو ئەشگەڕێندرێنەوە بۆ دوانزە ئیمامەکە، لەبەرئەوە هاوەڵی ئیمامەکانیان جێگەیەکی تایبەتییان هەیە لای شیعە و بە باشتریان ئەزانن لە هەندێک [[هاوەڵەکان]]. هۆی ئەمەش ئەوەیە کە شیعە وای دەبینن کە دوانزە ئیمامەکە سوننەتی پێغەمبەرییان لەبەر بووە.▼
===لای ئیبازی===▼
هەروەها [[ئیبازی|ئیبازییەکان]] موسنەدێکییان هەیە کە بە پلەی یەکەم پشتی پی ئەبەستن ئەویش موسنەدی ڕەبیع کوری حەبیبە، هەروەها پشت ئەبەستن بە [[سەحیحی بوخاری]] و کتێبی فەرموودەکانی تری سوننە.▼
▲=== لای شیعە ===
▲کتێبەکانی فەرموودەی [[شیعە]] جیاوازە لەوانەی [[سوننە]]، و فەرموودەکان لای شیعە بە
▲=== لای ئیبازی ===
==فەرمودەی قودسی==▼
▲
▲== فەرمودەی قودسی ==
بەو ووتە و فەرمایشتانە دەووترێت کەوا پێغەمبەری [[محەمەد]] دەیداتە پاڵ پەروەردگار، ھەروەھا بۆیە بە فەرمودە ناوبراوە چونکە پێغەمبەر دەیگێڕێتەوە لەخواوەندەوە ھەروەک چۆن فەرمودە دەگێڕدرێتەوە، زانایانیش سەبارەت بەفەرمودەی قودسی دوو ڕایان ھەیە:
# فەرمودەی قودسی وتەی پەروەردگارە پێغەمبەر بەتەنیا گێڕانەوەی لەسەرە.
# وتەکانی وەک فەرمودەکانی پێغەمبەری وایە بەڵام واتا و ماناکەی لەلایەن خواوەیە خراوەتە نێو دڵی پیغەمبەرەکەی.
=== جیاوازی نێوان فەرمودەی قودسی و قورئان ===
# فەرمودە قودسیەکان دەستەواژەکانی لەلایەن پێغەمبەر محەمەدەوەیە (د. خ) بەپێی ڕای ھەندێک، بەڵام واتاکەی لەلایەن خواوەیە لەرێگەی خەو یا خستنە نێو دڵ یاخود نیگایەکی دیار و ئاشکرا.
بەڵام [[قورئان]] دەستەواژە و واتاکەی لەلایەن خواوەیە بەنیگایەکی دیارو ئاشکرا، بەواتایەکی دیکە لەحاڵی بێداریدا [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]] بۆی دابەزاندووە نەک لەخەودا یاخود خستبێتیە نێو دڵیەوە.
# ھەروەھا گێڕانەوەی فەرموودە قودسیەکان گونجاوە گێڕانەوەی بەچەشنێ واتا بگەیەنێ، بەڵام [[قورئان]] یاساغە بەچەشنی واتا بگێڕدرێتەوە.
# فەرمودە قودسیەکان خوێندنەوەیان لەکاتی [[نوێژ]]دا ناخوێنرێتەوە بەڵام قورئانی پیرۆز دەخوێنرێتەوە لەنوێژ و بەندایەتی پێوە دەکرێ.
=== جیاوازی نێوان فەرمودەکانی پێغەمبەر لەگەڵ فەرمودەی قودسیدا ===
فەرمودەی قودسی ماناکەی لەلایەن خوداوەیە بەچەشنی کەوا پێغەمبەر [[محەمەد]] دەیداتە پاڵ پەروەدگار.
بەڵام فەرمودەی پێغەمبەر بەوچەشنە نییە و تێیدایە بەراوبۆچونی پێغەمبەر گوتراوە یاخود لەمیانەی وردبوونەوە لەراستیەکانی گەردوونەوە سەری گرتوە ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کەوتەی خوا نییە، ھەروەھا لەنێو فەرمودەکانی پێغەمبەریشدا ھەیە لەرێگەی نیگاوە بەپێغەمبەر راگەیەندراوە و پێغەمبەری خوا بەوتەی خۆی روونی کردوەتەوە ھەرچەندە ئەم بەشەیان لەلایەن خواوەیە وەک ئەوەی خستبێتیە دڵی یان فێری کردبێت بەڵام بەوتەی پێغەمبەر دەربڕاوە بۆیە دەدرێتە پاڵ پێغەمبەر، بەھەردوو جۆرەکەشیان دەگوترێت فەرمودەی پێغەمبەر بەھۆی ناوەکەیەوە کەلەسەری گیرساوەتەوە.
== گێرانەوەی فەرموودە ==
زۆر لە کەساییەتییەکان زیاتر لە ١٠٠٠ فەرموودەی پێغەمبەرییان گێڕاوەتەوە، لە
* ئەبوھورەیرە
* عەبدوڵڵا کوڕی [[عومەر کوڕی خەتتاب]]
* ئەنەس کوڕی مالیک
* عائیشە کچی [[ئەبووبەکر]]
* عەبدوڵڵا کوڕی عەبباس
* جابر کوڕی عەبدوڵڵا
* ئەبووسەعیدی خدری
ئەوانەی لە شوێنکەوتووەکان بە زۆر گێرانەوەی فەرموودە ناسراون، ئەمانەی خوارەوەن؛
* ئیمام ئیبن
* ئیمام [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]
* ئیمام [[مالیک کوڕی ئەنەس]]
* ئیمام [[بوخاری]]
* ئیمامی [[موسلیم]]
* ئیمامی [[ئەبوداوود]]
* ئیمامی [[ترمزی]]
* ئیمامی [[نەسائی]]
* ئیمامی [[ئیبن ماجە]]
== سەرچاوەکان ==
* [https://web.archive.org/web/20161030095127/http://kurdi.azadi.no/articles.php?cat_id=9 سەنتەری سەڵاحەدین]
* [https://web.archive.org/web/20150630004524/http://www.hadisarsivi.com/ سایتی لێکۆڵینەوەی فەرموودە]
* [http://hadith.al-islam.com فەرموودەی پیرۆز]
* [http://www.sultan.org سایتی لێکۆڵینەوەی فەرموودە]
* [http://www.islamport.com
* [https://web.archive.org/web/20081216005458/http://alalbany.net/albany_mawsoa.php
* [http://www.dorar.net/hadith.php بۆ گەڕان بە دوای فەرموودە]
* [http://www.sonnaonline.com/ فەرموودەی پێغەمبەر]
|