ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

وە لەم جەنگەدا نابێ ڕۆڵی بنیامین فرانکلین لەیاد کەین کە ڕێكخراوی ماسۆنی بەکارهێنا بۆ لاوازکردنی ئینگلیز.

 

{{سەرەکی|شەڕی ناوخۆی ئەمریکا}}

لە کلتوری بڕێک لە ویلایەتەکانی باشووردا ڕاگرتنی بەندە باو بوو؛ بەڵام لە ویلایەتەکانی باکووردا وانەبوو. بۆیە کاتێک [[ئەبراھام لینکۆڵن]]، نوێنەری زۆربەی ویلایەتەکانی باکوور و نوێنەری کۆمارییەکان، لە ساڵی [[١٨٦٠]]دا بووە سەرۆک کۆمار، بانگەوازی لابردنی ئەو یاسا و کولتورەیدا و ھەموو بەندەکانی بە پێی یاسا ئازاد ژمارد. ئەوە بووە ھۆی ئاڵۆزی نێوان ویلایەتەکانی باکوور و باشوور. لە ساڵی [[١٨٦١]] ئاگری [[شەڕی ناوخۆی ئەمریکا]] سازبوو کە تا [[١٨٨٦]] درێژەی بوو و تێیدا ٦٢٠ھەزار کەس کووژران بۆیە بە خوێنینترین شەڕی مێژووی ئەم وڵاتە دەناسرێت. لە ئاکامدا باکوورییەکان سەرکەوتن و بەندەداری بە پێی یاسا نەما. ئەو [[ئافریقا- ئەمریکایی|ئافریقا-ئەمریکائیانەش]] کە بە پێی یاسا ئیتر بەندە نەبوون، بوونە خاوەن مافی شارومەندی و مافی دەنگدان.

لە[[شەڕی جیھانیی دووەم]]، ئەمریکا دیسان بێلایەن بوو بەڵام پاش داگیرکرانی [[پۆلەند]] لە لایەن [[نازی|نازییەکانەوە]]، ئەمریکا بە ناردنی پێداویستییەکانی شەڕ بو ھێزەکانی ھاوپەیمانی و دواتر، کە ژاپۆن ھێرشی کردە سەر شارێکی ئەمریکا، بە فەرمی بووە ئەندامی ھاوپەیمانان و تێکەڵ بە شەڕ بوو. ئەمریکا یەکەم وڵاتبوو کە دەستی گەیشتە [[چەکی ناوەکی]] و بۆ یەکەم جار لەسەر [[ھیرۆشیما|ھیرۆشیمای]] ژاپۆندا تاقی کردەوە. شەڕەکە بە کۆڵدانی [[ژاپۆن]] کۆتایی ھات.

 

 

=== شەڕی سارد و ململانێی ناوخۆ ===