ئێڤاریست گالوا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز |
||
ھێڵی ٤:
|قەبارەی وێنە = 185px
|سەر دێڕ =
|
|شوێنی لەدایکبوون = [[پاریس]]
|
|شوێنی مردن = [[پاریس]]
|نیشتەجێ =
ھێڵی ١٣:
|بواری زانستی = [[بیرکاری]]
|شوێنی کار =
|ناسراو بە
|تێبینی =
|دین =
|پانویس =
|ئیمزا =}}
'''ئێڤاریست گالوا''' ({{بە فەڕەنسی|Évariste Galois}}) ماتماتیکزان و شۆڕشگێڕی [[فەڕانسەوی]] بوو. گالوا لە یەکەمین کەسانێک بوو بەردی بناغەی [[بیردۆزی گرووپ|بیردۆزی گرووپەکان]]ی دانا و لێکۆڵینەوەکانی ئەو شۆڕشێکی لە لقی [[جەبر]] بەرپا کرد و بە
▲'''ئێڤاریست گالوا''' ({{بە فەڕەنسی|Évariste Galois}}) ماتماتیکزان و شۆڕشگێڕی [[فەڕانسەوی]] بوو. گالوا لە یەکەمین کەسانێک بوو بەردی بناغەی [[بیردۆزی گرووپ|بیردۆزی گرووپەکان]]ی دانا و لێکۆڵینەوەکانی ئەو شۆڕشێکی لە لقی [[جەبر]] بەرپا کرد و بە هۆی بیردۆزی گالوا بابەتگەلێک وەکوو هەژمار گرینگی خۆیان لەدەست دا و بە جێگای هەژمار پێکھاتەگەلێک وەکوو [[گرووپ (بیرکاری)|گرووپ]]، [[حەڵقە]] و [[مەیدان]]، جێگای خۆیان کردەوە. [[بیردۆزی گالوا]] بوو بە هۆی ئەوەی ماتماتیکزانان بتوانن چەندین مەسەلەی بەناوبانگی بیرکاری کە دەمێک بوو پێیان سەرقاڵ بوون، شیکاری بکەن. یەکێک لەوان سەلماندنی ئەوەیە کە شیکاریی جەبری بۆ [[هاوکێشە]]ی [[ڕادەدار|فرەتێرمی]] لە پلەی ٥ و سەرتر بوونی نییە. هەروەها بابەتەگەلێک وەکوو [[سیانەیی گۆشە]]، [[تەربیعی بازنە]] بە یارمەتی بیردۆزی گاڵوا چارەسەر کران.
==ژیاننامە==▼
گالوا لە ڕێکەوتی ٢٨ تشرینی یەکەم ١٨١١ لە [[پاریس]] لەدایک بوو. تەمەنی ١٤ یان ١٥ ساڵ بوو لەجێگای خوێندنی وانەکانی قوتابخانە سەرقاڵی خوێندنەوەی [[ئەندازە]]ی [[لۆژاندر]] بەرهەمەکانی [[ژۆزێف لوی لاگرانژ|لاگرانژ]] و داهێنانەکانی [[ئابێل]] بوو. ناوبراو دوای ئەوەی نەیتوانی لە تاقیکردنەوەکانی قوتابخانەی پۆلی تێکنیک سەرکەوێت و بڕواتە زانکۆ و بە تایبەت بە هۆی ئەوەی ئاشنایەتی لەگەڵ زانایانی بەناوبانگ نەبوو چۆ دە ڕیزی ڕاپەرینەکانی سیاسی، ناوبراو کۆماریخوازێکی تووندڕەو بوو و لەسەر ئەو باوەڕە بوو:▼
▲== ژیاننامە ==
{{وتەی تایبەت|من بۆ ئەوەی ببمە زانایەکی گەورە شتێکم کەم هەیە کەواتە دڵی من ئاواتێکی هەیە و مێشکم ناتوانی ئەو ئاواتەی بەدیبێنێت.}}▼
▲گالوا لە ڕێکەوتی ٢٨ تشرینی یەکەم ١٨١١ لە [[پاریس]] لەدایک بوو. تەمەنی ١٤ یان ١٥ ساڵ بوو لەجێگای خوێندنی وانەکانی قوتابخانە سەرقاڵی خوێندنەوەی [[ئەندازە]]ی [[لۆژاندر]]
▲{{وتەی تایبەت|من بۆ ئەوەی ببمە زانایەکی گەورە شتێکم کەم
گاڵوا دوای ئەوەی چەند مانگ لە بەندیخانەدابوو، ئازاد کرا؛ و تەمەنی نزیک بیست ساڵ و حەوت مانگ دەبوو کە لە یارییەکی [[دوئێل]] لەسەر کچێک بریندار بوو و کوژرا.
▲گاڵوا دوای ئەوەی چەند مانگ لە بەندیخانەدابوو، ئازاد کرا؛ و تەمەنی نزیک بیست ساڵ و حەوت مانگ دەبوو کە لە یارییەکی [[دوئێل]] لەسەر کچێک بریندار بوو و کوژرا. هەندێک کەس لەسەر ئەو باوەڕە بوون دووژمنە سیاسییەکانی گاڵوا بە هێنانەمەیدانی ئەو کچە پیلانێکیان بۆ گاڵوا ڕێکخست و لە دوایدا مەسەلەی شەڕافەتیان کردە بیانوو و بە دۆئێلەک کە ئەنجامەکەی دیار بوو کوشتیان.<ref>Bourgne, R. ; J. -P. Azra (1962). Écrits et mémoires mathématiques d'Évariste Galois. Paris: Gauthier-Villars</ref>
== ئەمانەش ببینە ==
* [[بیردۆزی گرووپ]]
==سەرچاوەکان==▼
* {{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر = https://fa.wikipedia.org/wiki/اواریست_گالوا|سەردێڕ = اواریست گالوا|زمان = فارسی|سەردان = ٤ی ئابی ٢٠١٦}}▼
== پەراوێزەکان ==
{{پەراوێز}}
▲== سەرچاوەکان ==
▲* {{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر = https://fa.wikipedia.org/wiki/اواریست_گالوا|سەردێڕ = اواریست گالوا|زمان = فارسی|سەردان = ٤ی ئابی ٢٠١٦}}
{{دەروازە|ژیاننامە|ماتماتیک}}
|