کارڵ گۆستاف یۆنگ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
بنار (لێدوان | بەشدارییەکان) No edit summary تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
بنار (لێدوان | بەشدارییەکان) No edit summary تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
||
ھێڵی ٣٨:
==== ھاوسەرگیری ====
[[پەڕگە:Eugen Bleuler.png|وێنۆک|یۆگن بلولەر]]▼
لە ساڵی ١٩٠٣ یۆنگ ھاوسەرگیری لەگەڵ [[ئێما یۆنگ|ئێما ڕەیچنباخ]] کرد، ئێما کچی سەرمایەدارێکی سویسری بوو و باوکی خاوەنی کۆمپانیایەکی کاتژمێرسازی نێودەوڵەتی بوو، کاتێک لە ساڵی ١٩٠٥ باوکی مرد میراتی باوکی بۆ ئەو و خوشکەکەی جێما و لەگەڵ مێردەکانیاندا بوونە خاوەنی کۆمپانیاکە، ئاوەڵزاواکەی یۆنگ بووە بەڕێوبەری کۆمپانیاکە و یۆنگیش بووە ھاوبەش بەو ھۆیەشەوە تا ساڵانێکی زۆر باری داراییان زۆر بەرەو باشی چوو، ئێما زۆر ئارەزومەندی پیشەی مێردەکەی بوو بۆیە بووە یاریدەدەری و پاشتریش بە ھەوڵی خۆی بووە [[سایکۆئانالیز|دەروونشیکار]]، پێکەوە پێنج منداڵیان بوو چوار کچ و کوڕێک: ئاگەیس، گرێت، فرانز، ماریان، ھێلین. یۆنگ و ئێما بە ھاوسەری مانەوە تاوەکو مەرگی ئێما لە ساڵی ١٩٥٥.<ref>{{Cite book|title=jung:a biography|last=یۆنگ|first=کارڵ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=پەڕەی ٤٢٣}}</ref>
Line ٤٤ ⟶ ٤٣:
==== تاوەری بۆلینگن ====
▲[[پەڕگە:Eugen Bleuler.png|وێنۆک|یۆگن بلولەر]]
یۆنگ لە ساڵی ١٩٢٢ زەوییەکی کڕی لە لادێی بۆلینگن لە نزیک دەریاچەی زیورخ ، لە ساڵی ١٩٢٣ تاوەرێکی تیا دروستکرد و لە هەریەک لە ساڵەکانی ١٩٢٧ ، ١٩٣١ ، ١٩٣٥ نوێسازی و زیادکاری تیادەکرد لە لە کۆتاییدا بووە قەڵایەکی بچکۆلە و چوار تاوەری بچووک<ref>{{Cite book|title=یادەوەریەکان خەونەکان وێنەدانەوەکان|last=کارڵ|first=یۆنگ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=٢٢٣-٢٢٥}}</ref>، یۆنگ بە درێژایی ژیانی هەموو ساڵێک چەند مانگێکی لە تاوەری بۆلینگندا گوزەراندووە، لە ساڵی ١٩٥٠ لە یادی لە دایک بوونیدا یۆنگ بەردێکی شەشپاڵووی لە ڕۆژئاوای تاوەرەکە دانا کە سێ لای شەشپاڵووەکە نووسرابوو . لە لایەکی نوسرابوێک هەبوو کە لە کتێبێکی ئەڵمانیەوە وەرگیرابوو بە ناوی '''''Rosarium philosophorum'''''.
نووسینی لای یەکەم : ''ئەمە ئەوە بەردە نەویستراوەیە کە نرخێکی هەرزانی هەیە - گەمژەکان چەندێک لێی بسڵەمێنەوە ژیرەکان زیاتر خۆشیان لێیدێت''
لەسەر ئەم لایە تێبینیەکیش نووسراوە بەمجۆرە : ''لە یادی لەدایکبوونی ٧٥ ساڵیدا کارڵ یۆنگ وەکو سوپاسگوزاری ئەمەی دانا.''
لە لای دووەم نووسینێکی یۆنانی هەیە بەمجۆرە : ''کات منداڵێکە یاری دەکات ، شانشین لە دەستی منداڵێکدایە, ئەمە تێلێسفۆرۆسە کە بە ناو ڕێڕەوە تاریکەکانی ئەم کاکێشانەیەدا تێدەپەڕێت و وەکو ئەستێرەیەک دەدرەوشێتەوە، پەنجەی ئاماژە بۆ دەرچەکانی خۆر و ناوچەی خەونەکان درێژ دەکات''.<ref name=":0">{{Cite book|title=یادەوەریەکان خەونەکان وێنەدانەوەکان|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=٢٢٧}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|title=The Sacred In-Between: The Mediating Roles of Architecture|last=تۆماس|first=بارنی|publisher=|year=٢٠١٠|isbn=|location=|pages=}}</ref> لەسەر ئەم لایە [[ماندالا]]<nowiki/>یەکی چوار پارچەیی هەیە ، لای سەرەوە [[ساتێرن (میتۆلۆژیا)|ساتێرنە]] لای خوارەوە [[مارس (میتۆلۆژیا)|مارسە]] ، لای چەپ [[جووپیتەر]]<nowiki/>ە (نێر) لای ڕاست [[ڤینوس|ڤینوسە]] (مێ). لەلای سێیەمەوە کە ڕووی لە دەریاچەکەیە نوسراوێکی لاتینی هەیە بەمجۆرە : ''من هەتیوێکی تەنیام، لە هەموو جێیەک دەدۆزرێمەوە، من خۆم هەم بەڵام دژی خۆمم ، من لاوم و من پیرم لە یەک کاتدا، نە دایکمم ناسیوە نە باوکم، لەبەرئەوەی لە قوڵاییەکانەوە هاتووم وەکو ماسی، یان وەک بەردێکی سپی لە ئاسمانەوە کەوتوومەتە خوار، دارستان و شاخەکاندا تەی دەکەم و لە قوڵایی ڕۆحی مرۆڤدا خۆم حەشارداوە، من نەمر نیم لێ هێشتا بازنەی ژیان بەر من نەکەوتووە.''<ref name=":0" /><ref name=":1" />
== پەیوەندی لەگەڵ فرۆید ==
Line ٥٠ ⟶ ٥٦:
==== یەکناسین و ھاوکاری ====
یۆنگ تەمەنی سی ساڵان بوو کاتێک توێژینەوەیەکی خۆی بۆ [[زیگمۆند فرۆید|فرۆید]] نارد و دوای شەش مانگ فرۆید کۆمەڵێک وتاری خۆی بۆ یۆنگ نارد بۆ زیورخ، دوای یەک ساڵ یەکتریان بینی و بە وتەی یۆنگ لە یەکەم دیداریاندا ١٣ کاتژمێر بەسەریەکەوە گفتۆگۆیان کردووە پێکەوە،<ref>{{Cite book|title=Freud: A Life For Our Time|last=گێی|first=پیتەر|publisher=|year=١٩٩٨|isbn=|location=لەندەن|pages=پەڕەی ٢٢٢}}</ref> ئەمە سەرەتای پەیوەندیەکی پیشەگەرانە و ھاوڕێیانە بوو کە شەش ساڵی خایاند و لە ساڵی ١٩١٣ کۆتایی پێھات،<ref>{{Cite book|title=Freud-Jung Letters|last=ماکگویری|first=ویلیەم|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> لەو کاتەدا یۆنگ ببوە سەرۆکی ناوەندی دەروونشیکاری نێودەوڵەتی کە بە پاڵپشتی فرۆید ھەڵبژێردرابوو.
یۆنگ و فرۆید سەرەتا کاریگەریان لەسەر یەکتری جێھێشت، یۆنگ لە ساڵی ١٩٠٠ زانکۆی تەواوکرد خۆبەخشانە لەژێر دەستی یۆگن بلولەری دەروونشیکار کاری کرد لە نەخۆشخانەی بورگۆزلی،<ref>{{Cite book|title=jung: a biography|last=گێرھارد|first=وێر|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=پەڕەی ٧٧}}</ref> بلولەر یۆنگی بە کارەکانی فرۆید ئاشنا کرد و پێی وت ھەڵسەنگاندێک لەسەر پەرتووکی [[شیکردنەوەی خەونەکان (فرۆید)|شیکردنەوەی خەونەکان]] بنوسێت، لە ساڵی ١٩٠٥ یۆنگ وەکو پزیشکی تەواو دامەزرا لە نەخۆشخانەکەو لە بەشی پزیشکی زانکۆی زیورخیش بووە وانەبێژ،<ref>{{Cite book|title=jung: a biography|last=گێرھارد|first=وێر|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=پەڕەی ٧٩-٨٥}}</ref> لەو سەردەمەدا زانستی [[دەروونناسی]]لە سەرەتادا بوو، ئەوکاتە فرۆید پێویستی بە ھاوکار و شوێنکەوتوو ھەبوو بۆ ئەوەی بیرۆکەکانی بڵاوبکاتەوە و کارەکانی یۆنگیش ببووە سەلمێنەرێکی باش بۆ دەروون-شیکاریەکەی فرۆید، ئەمە لە کاتێکدا بوو کە کارەکانی یۆنگ لە نەخۆشخانەی بورگۆزلی ناو و ناوبانگیان بۆ دەستەبەر کردبوو، لە ٣ی ٣ی ١٩٠٧ لە شاری ڤیەنا بۆ یەکەمجار ڕوو بە ڕوو یەکتریان بینی.<ref>{{Cite book|title=jung: a biography|last=گێرھارد|first=وێر|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=پەڕەی ١٠٥-١٠٦}}</ref>
Line ٥٦ ⟶ ٦٢:
==== جیابوونەوە و ناکۆکی ====
کاتێک یۆنگ کاری لەسەر پەرتووکی [[دەروونناسی نائاگا|'''دەروونناسی نائاگا''']] دەکرد ناکۆکی و جیاوازی لە نێوانیاندا زیاتر بوو لەسەر سروشتی [[لیبیدو]] و [[ئایین]]، یۆنگ لە گرنگی سێکس و گەشە و پاڵنەری سێکسی کەمکردەوە و سەرنجی زیاتری خستە سەر [[نائاگای گشتی]]، بەراوردی ڕێگای چارەسەر و لێکدانەوەی [[ئالفرێد ئادلێر]] و فرۆیدی کرد ئاماژەی بەوەدا کە بیردۆزی ئەم دووانە زۆر جیاوازە و سەختە تەنھا [[پەڕگە:Hall Freud Jung in front of Clark 1909.jpg|وێنۆک|وێنەی کۆمەڵ لە بەردەم زانکۆی کلارک ڕیزی پێشەوە لە دەستی ڕاستەوە [[زیگمۆند فرۆید|فرۆید]]،[[گرانویل ستانلی ھۆڵ|ستانلی ھۆڵ]]، یۆنگ ڕیزی دواوە ئەبراھام بریڵ، ئێرنست جۆنس، شاندۆر فرنزی]]
یەکێکیان لەبەرچاوبگیرێت چونکە ھەردوکیان لە زۆر ڕووەوە ژیرانەن.<blockquote>پێویست بوو فرۆید ھەندێک لە نەخۆشەکانی خۆی لەسەر ڕێگای ئەدلەر چارەسەر بکات و ئەدلەریش دەبوو وردتر لە بۆچوونەکانی مامۆستای پێشووی وردبێتەوە بەڵام کەسیان ئەم کارەیان ئەنجام نەدا، ئەم دوو بیردۆزە کە تا ئێستا باسمان کردوون لە یەک لایەندا وەکو یەکن، ئەویش ئەوەیە کە ڕەفتاری مرۆڤ لە سێبەرەوە سەرچاوە دەگرێت، ئەم بیردۆزانە یان ڕاستتر بڵێین ئەم بۆچونانە ئەوە نیشان دەدەن ھۆکارەکانی نەخۆشی کامانەن و تا چ ڕادەیەک کارتێکەرن، بۆیە ئەم بیردۆزانە لە ئەرزشەکانی تاک ناکۆڵنەوە بەڵکو لە دژە ئەرزشەکانی تاک دەکۆڵنەوە و بە شێوەیەکی ناڕەحەتکەر ئاشکرایان دەکەن و لێکیان دەدەنەوە<ref>{{Cite book|title=روانشناسی و ضمیر ناخوداگاە - Psychology of Unconcious|last=کارڵ یۆنگ|first=وەرگێڕان (فارسی): محمد علی امیری|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=٥٤ و ٦٠}}</ref></blockquote> ▲[[پەڕگە:Sigmund Freud LIFE.jpg|وێنۆک|زیگمۆند فرۆید]]
، کە دەکاتە ئەو بەشەی نائاگا کە بە باوەڕی یۆنگ یادەوەری و بیرۆکەی تێدایە کە لە باوانەکان و خەڵکانی پێشووە بۆ تاک دەمێنێتەوە، یۆنگ پێیوابوو [[لیبیدو]] بۆ گەشەی کەسایەتی گرنگە وەلێ لەوەدا ھاوڕای فرۆید نەبوو کە تەواوی کەسایەتی مرۆڤ لە لیبیدوەوە شێوە دەگرێت،<ref>{{Cite book|title=دەروونناسی زانستی ئاکار Psychology: The Science of Behavior|last=کارڵسن|first=نێڵ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=پەڕەی ٤٣٤}}</ref> یۆنگ باوەڕی وابوو گەشەی تاک دەکەوێتە ژێر کاریگەری کۆمەڵێک ھۆکارەوە کە نەک تەنھا سێکس.
لە ساڵی ١٩١٢ کێشەی نێوانیان گەیشتە لوتکە لەبەرئەوەی یۆنگ پێیوابوو پشتگوێ خراوە پاش ئەوەی فرۆید سەردانی لودویک بینسوانەری ھاوڕێی کرد لە کروزلنگن بێئەوەی سەر لە یۆنگ بدات سەرەڕای ئەوەی کروزلنگن لە زیورخەوە نزیکە، یۆنگ دواتر بەم ڕوداوەی وت <nowiki>''ئاماژەی کزولنگن''</nowiki>. دوای ماوەیەکی کەم یۆنگ چوو بۆ ئەمریکا و لە زانکۆی فۆردھام چەند زنجیرە سیمینارێکی پێشکەشکرد کە دواتر لە ژێر ناوی ''بیردۆزی دەروونشیکاری'' بڵاوکرایەوە و بۆچونە جیاوازەکانی نێوانیان زیاتر دەرکەوت.[[پەڕگە:Sigmund Freud LIFE.jpg|وێنۆک|زیگمۆند فرۆید]]جیاوازیەکی تری لەگەڵ فرۆید لەسەر زاراوەی [[بیری نائاگا|نائاگا]] بوو، یۆنگ پێیوابوو بیردۆز و بۆچوونی فرۆید لەبارەی نائاگاوە زۆر ناتەواوەو نەرێنیە، بەپێی یۆنگ فرۆید وای دەڕوانی کە نائاگا بریتیە لە ھەست و خواستە متکراوەکان<ref name=":٠">{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2011/jun/06/carl-jung-freud-nazis|title=کارڵ یۆنگ بەشی دوو: پەیوەندیە پڕکێشەکەی لەگەڵ فرۆید|last=|first=|date=|website=زە گاردیان the guardian|publisher=|access-date=٢٧ی ١ی ٢٠١٨}}</ref>. یۆنگ وتی بێجگە لە نائاگای تایبەتی نائاگایەکی دیکەش ھەیە پێی دەوترێت [[نائاگای گشتی]] کە پەیوەندی بە شوێن وکاتەوە نییە و ھەموو مرۆڤەکان ھاوبەشن تێیدا و لەسەر [[نمونە یەکەمیەکان]] بەندە.
لە ساڵی ١٩١٢ یۆنگ و فرۆید یەکیان بینی لە دیدارێکی دەروونشیکارەکاندا لە [[میونشن]] دەربارەی ئەو گۆڤار و ڕۆژنامانەی کە لە بارەی دەروونشیکاریەوە دەنووسن،<ref>{{Cite book|title=ژیان و کارەکانی فرۆیدThe Life and Work of Sigmund Freud|last=جۆنس|first=ئێرنست|publisher=|year=١٩٥٣|isbn=|location=نیۆرک|pages=}}</ref> کاتێک یۆنگ لەبارەی بابەتی [[ئاخناتون]] دوا و باسی پەیوەندی ئەو بابەتەوە دەروونشیکاری کرد فرۆید لە ناکاو بێھۆش بوو و یۆنگ یارمەتی دا و خستیە سەر قەنەفەکە<ref name=":٠" />. یۆنگ و فرۆید بۆ دواجار لە مانگی نۆ ی ساڵی ١٩١٣ یەکیان بینی لە چوارەمین کۆنگرێسی نێودەوڵەتی دەروونشیکاری، یۆنگ وتارێکی پێشکەش کرد لەسەر [[جۆرە دەروونیەکان]] و [[دەروونگەرایی و کۆمەڵگەرایی]] لە [[دەروونناسی شیکاری|دەروونناسی شیکاریدا]] کە ئەم دەستەواژانەش جیاکاریەکی تر بوون لە نێوان دەروونناسی شیکاری یۆنگ و دەروونشیکاری فرۆید.
Line ٦٨ ⟶ ٧٢:
==== پەرتووکی سوور ====
لە ساڵی ١٩١٣ لە تەمەنی ٣٨ ساڵیدا دوای جیابونەوە لە فرۆید یۆنگ تووشی بەرکەوتنێکی قورس بوو لەگەڵ نائاگای خۆیدا، وێنە دەھاتە پێشچاوی و دەنگگەلێکی سەیری دەبیست، یۆنگ ترسابوو لەوەی تووشی [[شیزۆفرێنیا]] بووبێت، ھەرچۆنبێت یۆنگ پێیوابوو ئەمە ئەزموونێکی بەنرخە و بە [[خەیاڵی چالاک]] ناوی برد بۆیە لە دەفتەرێکدا ھەموو ئەو شتانەی نووسی کە ھەستی پێدەکرد، دواتر نووسراوەکانی ناو دەفتەرەکەی لە پەرتووکێکی سوور بەرگدا نووسییەوە کە ١٦ ساڵ بە پچڕ پچڕی کاری لەسەرکرد.<ref>{{Cite web|url=http://www.nytimes.com/2009/09/20/magazine/20jung-t.html|title=یۆنگ و جامی پیرۆزی نائاگا The Holy Grail of the Unconscious|last=|first=|date=|website=نیۆرک تایمز|publisher=|access-date=٣١ی ١ی ٢٠١٨}}</ref>
یۆنگ ھیچ تێبینی و سەرنجێکی جێنەھێشت دەربارەی پەرتووکەکەی کە خۆی پێیدەوت ''Liber Novus'' یاخود [[پەرتووکی سوور]]، سۆنۆ شامسادینی مێژووناسێکی بابەتی دەروونناسی بۆ سێ ساڵ ھەوڵیدا نەوەکانی یۆنگ ڕازی بکات بۆ بڵاوکردنەوەی پەرتووکەکە، تاوەکو مانگی نۆی ٢٠٠٨ کەمتر لە سی کەس پەرتووکەکەیان بینیبوو، لە ساڵی ٢٠٠٩ پەرتووکەکە بڵاوکرایەوە و پێشەکی پەرتووکەکە لەلایەن شامسادینیەوە نووسرابوو ھەروەھا بە زیاد لە ١٥٠٠ تێبینی و پەراوێزەوە،<ref>{{Cite book|title=پەرتووکی سوور The Red Book: Liber Novus|last=یۆنگ|first=کارڵ|publisher=|year=٢٠٠٩|isbn=|location=|pages=}}</ref> پاش ماوەیەکی کەم لە بڵاوکردنەوەی پەرتووکەکە بۆ چەندین زمانی جیاوازی وەرگێڕدرا.[[پەڕگە:The Red Book - Liber Novus.jpg|وێنۆک|پەرتووکی سوور]]▼
▲یۆنگ ھیچ تێبینی و سەرنجێکی جێنەھێشت دەربارەی پەرتووکەکەی کە خۆی پێیدەوت ''Liber Novus'' یاخود [[پەرتووکی سوور]]، سۆنۆ شامسادینی مێژووناسێکی بابەتی دەروونناسی بۆ سێ ساڵ ھەوڵیدا نەوەکانی یۆنگ ڕازی بکات بۆ بڵاوکردنەوەی پەرتووکەکە، تاوەکو مانگی نۆی ٢٠٠٨ کەمتر لە سی کەس پەرتووکەکەیان بینیبوو، لە ساڵی ٢٠٠٩ پەرتووکەکە بڵاوکرایەوە و پێشەکی پەرتووکەکە لەلایەن شامسادینیەوە نووسرابوو ھەروەھا بە زیاد لە ١٥٠٠ تێبینی و پەراوێزەوە،<ref>{{Cite book|title=پەرتووکی سوور The Red Book: Liber Novus|last=یۆنگ|first=کارڵ|publisher=|year=٢٠٠٩|isbn=|location=|pages=}}</ref> پاش ماوەیەکی کەم لە بڵاوکردنەوەی پەرتووکەکە بۆ چەندین زمانی جیاوازی وەرگێڕدرا.
== گەشتەکان ==
یۆنگ کۆتایی بە گۆشەگیریەکەی ھێنا بە بڵاوکردنەوەی کۆمەڵێک بابەت و وتار لە گۆڤارەکاندا، لە ساڵی ١٩٢١ کتێبی [[جۆرە دەروونناسیەکان|جۆرە دەروونناسیەکانی]] بڵاوکردەوە کە یەکێکە لە دیارترین و کاریگەرترین کتێبەکانی، لە دەیەی دواتردا کە یۆنگ چالاک بوو و بڵاوکراوەی زۆری ھەبوو ھاوکات بوو لەگەڵ چەندین گەشتدا بۆ ناوچە و وڵاتی جیاواز.
| |||