زازاکی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
کردکی، کرمانجکی، دملی
بNo edit summary
تاگەکان: دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ھێڵی ١:
{{خاوێن کردن}}
'''زازاکی''' (کردکی، کرمانجکی، دملی) یەکێکە لە زاراوە کوردیەکان کە لە [[باکووری کوردستان]]دا کۆمەڵە کوردێک پێی قسە دەکەن. لە شارەکانی وەکوو: [[ئامەد]] ([[دیاربەکر]]) و [[دەرسیمدێرسیم]] زازاکی ھەوە.
 
ھەتا ماوەیەکیش لەمەوبەر، ئەو کەسانەی‌ بە زمانی‌ زازا قسە دەکەن، بە بەشێکی‌ دانەبڕاو لە کورد لە قەڵەم ئەدران، کە بە سەر تورکیە، ئێران، عێراق و سوریەدا بڵاوبوونەتەوە. لە [[١٩٨٠کان]]دا،١٩٨٠کاندا، دروست کردنی‌ ئەلفبایەکی‌ لاتینیی‌ گونجاو بە زمانی‌ زازا بڵاوکرایەوە، بووە ھۆی‌ گەشەسەندنی‌ جۆرێک لە ناسیونالیزمی‌ زازایی‌ کە ھێندێک لە کوردەکان وەک دەستێکی‌ ھەواڵگرییە تورکییەکان ئاماژەی‌ پێ‌ دەکەن. وەک مەبەستێک بۆ پارچە پارچەکردنی‌ کوردەکان و لاوازکردنی‌ چەکدارەکانی‌ [[پارتی کرێکارانی کوردستان]].
 
[[ناسیۆناڵیزمی‌ زازایی]]‌زارایی ھێشتا لای‌ ھێندێک لە زازاکانەوە کە خۆیان بە کورد دەزانن، دژایەتی‌ دەکرێ. ناسیۆنالیزمی‌ زازایی‌ گرنگی‌ بە دیالێکتی‌ زازایی و ئەو زازاکیە رەسەنانە ئەدا کە لە تورکیە دان. ھێندێ‌ لە ناسیۆنالیستە زازاییەکانیش نیشتمانێکی‌ سەربەخۆی‌ زازاییان دەوێ‌ لە تورکیەدا کە پێی‌ دەڵێن (زازایستان) کە بێ‌ گومان لایەنگری‌ لە پەکەکە لە ناو قسەکەران بە دیالێکتی‌ زازاییدا کەم دەکاتەوە.
زازا (کە ژمارەیان دەوەستێتە سەر ئەوەی‌ تا چەند باوەڕمان بە رەگەزو پێناسەی‌ زمانەوانیان ھەبێ‌، رەنگە لە ملیۆنێکەوە تا سێ‌ ملیۆن بن) دابەش بوون بە سەر موسوڵمانی‌ سوننی‌ و عەلەوییدا. بە شێوەیەکی‌ ئاسایی‌ ئەوانەی‌ بە زازایی‌ قسە دەکەن بە کورد دادەنرێن و زازایش لای‌ ناسیۆنالیستە کوردەکان و زۆر لە زاناکانیش بە بەشێک لە زمانی‌ کوردی‌ دەزانرێ. ناسیۆنالیستە زازاییەکانیش دەڵێن کە ئەوان خەڵکێکی‌ سەربەخۆن، بە ھۆی‌ لێک تێنەگەیشتنی‌ ئەوانەی‌ بە زازایی‌ قسە دەکەن و ئەوانەی‌ بە کرمانجی‌ دەدوێن، کە نزیکەی‌ ٨٠% رەگەزی‌ کورد دەگرێتەوە. ھێندێ‌ زمانناسیش پێیان وایە زازایی‌ نزیکایەتیی‌ لەگەڵ زمانی‌ کوردی‌ و دیالێکتەکانیدا نیە. ھەر چۆنێک بێ‌ کەسایەتیی‌ رەگەزی‌ لە لایەن فاکتەرە نێوخۆییەکانیشەوە ھەروەک فاکتەرە دەرەکییەکانی‌ وەک رەگەزو زمان، کاری‌ لێ دەکرێ‌.
ناسنامەی‌ رەگەزی‌ بە شێوازێکی‌ گشتی‌ پێکھاتەیەکی‌ کۆمەڵایەتییەو دەکرێ سیاسەتی‌ دەوڵەت کاریگەرییەکی‌ زۆری‌ لە سەر ھەبێ‌.