ناسا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
شائەمراز، چاکسازی پۆل
ھێڵی ١:
{{زانیاریدانی ڕێکخراو
|ناو = فڕینناسی نیشتیمانی و بەڕێوەبەرایەتی بۆشایی ئاسمان <br /> National Aeronautics and Space Administration
|ڕەنگی باگراوند =blue
|ڕەنگی نووسین =white
ھێڵی ١١:
|لێدوانی نەخشە =
|سەردێڕی نەخشە =
|کورتکراوەی ناو =ناسا <br /> NASA
|دروشم =For the Benefit of All <br /> بۆ سوودی هەمووانھەمووان
|دامەزراندن =٢٩-٧-١٩٥٨ز٢٩ی حوزەیرانی ١٩٥٨
|نەمان =
|جۆر =زانستی
|ئامانج =
|نووسینگەکان =
|شوێن =[[واشینگتن دی سی]] ، [[ئەمریکا]]
|خزمەت لە ناوچەکانی =
|ئەندامیەتی =
ھێڵی ٣٤:
|خێزانی ڕێکخراو =
|لایەنگیرییەکان =
|بودجە =١٩.٥١٩٫٥ ملیارمیلیارد $ (FY 2017)
|ژ. ستاف = ١٨،٨٠٠١٨، ٨٠٠+
|ژ. خۆبەخشان =
|ماڵپەڕ = http://www.nasa.gov
|ناوی پێشوو =}}
'''ناسا''' (کورتکراوەی: National Aeronautics and Space Administration) ئاژانسێکی‌ئاژانسێکی سەربە حکوومەتی‌حکوومەتی [[وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا]]یە و بەرپرسە لە بەرنامەی‌بەرنامەی ئاسمانی‌ئاسمانی ئەو وڵاتە. ناسا ساڵی‌ساڵی ١٩٥٧ دامەزراوە و بودجەی‌بودجەی ساڵانەی‌ساڵانەی ١٦ ملیارمیلیارد دۆلارە. جگە لە بەرنامەی‌بەرنامەی ئاسمانی،‌ئاسمانی، ناسا بەرپرسیشە لە لێکۆڵینەوە مەدەنی و سەربازیە ئاسمانیە درێژخایەنەکانیش، ئاژانسی‌ئاژانسی ناسا مەزنترین ئاژانسی‌ئاژانسی ئاسمانییە لە جیھاندا.
}}
'''ناسا''' (کورتکراوەی:‌ National Aeronautics and Space Administration ‌) ئاژانسێکی‌ سەربە حکوومەتی‌ [[وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا]]یە و بەرپرسە لە بەرنامەی‌ ئاسمانی‌ ئەو وڵاتە. ناسا ساڵی‌ ١٩٥٧ دامەزراوە و بودجەی‌ ساڵانەی‌ ١٦ ملیار دۆلارە. جگە لە بەرنامەی‌ ئاسمانی،‌ ناسا بەرپرسیشە لە لێکۆڵینەوە مەدەنی و سەربازیە ئاسمانیە درێژخایەنەکانیش، ئاژانسی‌ ناسا مەزنترین ئاژانسی‌ ئاسمانییە لە جیھاندا.
 
== پرۆژەی میرکۆری ==
==پرۆژه‌ی‌ میركۆری‌==
 
بەھۆی ئەو بەرنامەی [[میرکۆری]]یەوە [[ناسا]] توانی نزیکببێتەوە لەوەی گەشتەکانی خۆی بۆ بۆشایی ئاسمان ئەنجام بدات، بۆ ئەوەی بزانن ئایا لە توانای مرۆڤدا ھەیە لە بۆشایی ئاسماندا بژی. بۆ ئەو مەبەستەش لەلایەن حکومەتی [[ئەمریکاوە]] لە بەشە جیاجاکانی سووپادا، چەند کەسێک دیاری کرا بۆ پشتگیری کردن لە [[ناسا]]. لە ئاکامی ئەو ھاریکاری و ھەماھەنگییەی لە نێوان سوپاو ئاژانسی ناسادا ھەبوو توانیان لە ٥ی ئایاری [[١٩٦١]] دا یەکەمین گەشتی ئاسمانیی ئەمریکایی رێک بخرێت و کەشتیوانێکی ئاسمانی بەناوی [[ئالان شیپارد]] لە سەر کەشتی ئاسمانیی [[فریدۆم]] بۆماوەی ١٥ خولەک لە بۆشایی ئاسماندا بمێنێتەوە، پاشان لە گەشتێکی دیکەدا لە رۆژی ٢٠ ی شوباتی [[١٩٦٢]]دا [[جۆن کلینن]] بۆ ماوەی ٥ کات ژمێر بەدەوری زەویدا بە ھۆی کەشتی [[فریند شیپ]]ەوە بسورێتەوە، لە پاش چەند گەشتێکی دیکەی بەردەوام توانرا بەرنامەی [[ئەپۆلۆ]] بەمەبەستی گەشتی سەر مانگ رێکبخرێت.
 
== پرۆژەی ئەپۆلۆ ==
به‌هۆی‌ ئه‌و به‌رنامه‌ی‌ [[میركۆری]]یه‌وه‌ [[ناسا]] توانی‌ نزیكببێته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ گه‌شته‌كانی‌ خۆی‌ بۆ بۆشایی‌ ئاسمان ئه‌نجام بدات ، بۆ ئه‌وه‌ی‌ بزانن ئایا له‌ توانای‌ مرۆڤدا هه‌یه‌ له‌ بۆشایی‌ ئاسماندا بژی‌ . بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش له‌لایه‌ن حكومه‌تی‌ [[ئه‌مریكاوه‌]] له‌ به‌شه‌ جیاجاكانی‌ سووپادا ، چه‌ند كه‌سێك دیاری‌ كرا بۆ پشتگیری‌ كردن له‌ [[ناسا]]. له‌ ئاكامی‌ ئه‌و هاریكاری و هه‌ماهه‌نگییه‌ی‌ له‌ نێوان سوپاو ئاژانسی‌ ناسادا هه‌بوو توانیان له‌ 5ی‌ ئایاری [[١٩٦١]] دا یه‌كه‌مین گه‌شتی‌ ئاسمانیی‌ ئه‌مریكایی‌ رێك بخرێت و كه‌شتیوانێكی‌ ئاسمانی‌ به‌ناوی‌ [[ئالان شیپارد]] له‌ سه‌ر كه‌شتی‌ ئاسمانیی‌ [[فریدۆم]] بۆماوه‌ی‌ 15 خوله‌ك له‌ بۆشایی‌ ئاسماندا بمێنێته‌وه‌ ، پاشان له‌ گه‌شتێكی‌ دیكه‌دا له‌ رۆژی‌ 20 ی‌ شوباتی‌ [[١٩٦٢]]دا [[جۆن كلینن]] بۆ ماوه‌ی‌ 5 كات ژمێر به‌ده‌وری‌ زه‌ویدا به‌ هۆی‌ كه‌شتی [[فریند شیپ]]ه‌وه‌ بسورێته‌وه‌ ، له‌ پاش چه‌ند گه‌شتێكی‌ دیكه‌ی‌ به‌رده‌وام توانرا به‌رنامه‌ی‌ [[ئه‌پۆلۆ]] به‌مه‌به‌ستی‌ گه‌شتی سه‌ر مانگ رێكبخرێت .
 
 
==پرۆژه‌ی‌ ئه‌پۆلۆ==
 
 
له‌ پاش چه‌ند گه‌شتێكی‌ یه‌ك له‌ دوای‌ یه‌كی‌ كه‌شتی‌ [[ئه‌پۆلۆ]] مرۆڤ توانی‌ پێبخاته‌ سه‌ر ووی‌ مانگ و زانیاری‌ ته‌واو له‌ باره‌ی‌ مانگه‌وه‌ ده‌ستبكه‌وێت . ئاژانسی‌ ناسای‌ ئه‌مریكایی‌ توانیویه‌تی‌ چه‌ند توێژینه‌وه‌و گه‌شتێكی‌ دیكه‌ش بۆ هه‌ساره‌ی‌ [[مه‌ریخ]] و [[زوهره‌]] و [[مشته‌ری‌]] و [[ئۆرانۆس]] و [[نیبتۆن]] رێك بخات به‌هۆی‌ چه‌ند كه‌شتییه‌كی‌ دیكه‌وه‌ كه‌ رۆبۆت و ته‌كنه‌لۆژیای‌ زیره‌ك به‌كار هاتووه‌ له‌ میانه‌ی‌ ئه‌و گه‌شتانه‌دا ، هه‌تا ئێستا ناسا توانیویه‌تی‌ چه‌ند كه‌شتییه‌كی‌ جۆر به‌جۆر ره‌وانه‌ی‌ بۆشای‌ ئاسمان بكات بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ و زانیاری‌ وه‌رگرتن له‌ گه‌ردوون و بۆشای‌ ئاسمان و هه‌ساره‌كان . له‌ پاش ناردنی‌ كه‌شتییه‌ ئاسمانییه‌كانی‌ وه‌ك [[ئه‌پۆلۆ]] و [[كۆلۆمبۆس]] كه‌ له‌ سالاَنی‌ [[١٩٨١]] دا به‌كار ده‌هاتن. دواترین گه‌شت و كاره‌كانی‌ ناسا له‌ ئێستادا بریتیه‌ له‌ ناردنی‌ كه‌شتی‌ لێكۆڵه‌ره‌وه‌ی‌ [[فۆنێكس]] بۆهه‌ساره‌ی‌ [[مه‌ریخ]] و توانیویه‌تی‌ گه‌لێك زانیاری‌ به‌ سوود سه‌باره‌ت به‌ ژینگه‌ی‌ ئه‌و هه‌ساره‌یه‌ ره‌وانه‌ی‌ زه‌وی‌ بكاته‌وه‌و له‌ داهاتوودا كه‌ڵك و خزمه‌تێكی‌ گه‌وره‌ به‌ مرۆڤایه‌تی‌ بگه‌یه‌نێت
 
لە پاش چەند گەشتێکی یەک لە دوای یەکی کەشتی [[ئەپۆلۆ]] مرۆڤ توانی پێبخاتە سەر ووی مانگ و زانیاری تەواو لە بارەی مانگەوە دەستبکەوێت. ئاژانسی ناسای ئەمریکایی توانیویەتی چەند توێژینەوەو گەشتێکی دیکەش بۆ ھەسارەی [[مەریخ]] و [[زوھرە]] و [[مشتەری]] و [[ئورانوس|ئۆرانۆس]] و [[نیبتۆن]] ڕێک بخات بەھۆی چەند کەشتییەکی دیکەوە کە رۆبۆت و تەکنەلۆژیای زیرەک بەکار ھاتووە لە میانەی ئەو گەشتانەدا، ھەتا ئێستا ناسا توانیویەتی چەند کەشتییەکی جۆر بەجۆر رەوانەی بۆشای ئاسمان بکات بۆ لێکۆڵینەوە و زانیاری وەرگرتن لە گەردوون و بۆشای ئاسمان و ھەسارەکان. لە پاش ناردنی کەشتییە ئاسمانییەکانی وەک [[ئەپۆلۆ]] و [[کۆلۆمبۆس]] کە لە سالاَنی [[١٩٨١]] دا بەکار دەھاتن. دواترین گەشت و کارەکانی ناسا لە ئێستادا بریتیە لە ناردنی کەشتی لێکۆڵەرەوەی [[فۆنێکس]] بۆھەسارەی [[مەریخ]] و توانیویەتی گەلێک زانیاری بە سوود سەبارەت بە ژینگەی ئەو ھەسارەیە رەوانەی زەوی بکاتەوەو لە داھاتوودا کەڵک و خزمەتێکی گەورە بە مرۆڤایەتی بگەیەنێت
 
== مێژوو ==
 
دوای‌دوای ئەوەی‌ئەوەی یەکێتی‌یەکێتی سۆڤیەتی‌سۆڤیەتی پێشوو لە ٤٤ی تشرینی‌تشرینی یەکەمی‌یەکەمی ساڵی‌ساڵی [[١٩٥٧]] دا مانگی‌مانگی دەستکردی‌دەستکردی [[سپوتنکی١]]ی رەوانەی‌رەوانەی بۆشایەکانی‌بۆشایەکانی ئاسمان کرد، ئەمریکا تووشی‌تووشی شۆک بوو ‌وو سپۆتنکی یەکیان بە شۆکی‌شۆکی سپۆتنک لەقەڵمدا. لەبەر ئەوە‌ئەوە ھەستیان کرد لە بواری‌بواری ئاسمانیدا لە دواوەن. کۆنگرێسی‌کۆنگرێسی ئەمریکا ھەستی‌ھەستی بەترسێکی‌بەترسێکی زۆر کرد، بۆیە لە سەرەتای‌سەرەتای ساڵی‌ساڵی ١٩٥٨ دەستی‌دەستی کرد بە جێبەجێکردنی‌جێبەجێکردنی بەرنامەی‌بەرنامەی میرکوری.
 
== سەرچاوەکان ==
Line ٦٢ ⟶ ٥٧:
 
{{commons|NASA}}
{{کۆڵکەکۆلکە}}
 
[[پۆل:ناسا]]
[[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٥٨ لە ویلایەتە یەکگرتووەکان]]
[[پۆل:حکوومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکان]]
[[پۆل:دەزگا ئاسمانیەکانئاسمانییەکان]]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/ناسا»