بێخوایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''بێخوایی''' یان '''خوانەناسی''' (بە[[ئینگلیزی]]: Atheism، بە[[عەرەبی]]: الحاد) بە مانا بڵاوەکەی بریتییە لە هەست نەکردن یان باوەڕ نەکردن بە بوونی [[خوا|خودا]].<ref name=eb2011-atheism>{{harvard citation no brackets|Nielsen|2013}}: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons&nbsp;... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God&nbsp;... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers&nbsp;... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g., "God" is just another name for love, or&nbsp;... a symbolic term for moral ideals."</ref> بریتییە لە وەسفێکپێناسەیەک بۆ ھەر گرتەیەکی بیرمەندییانەی ڕەتکەرەوەی باوەڕبوون بە[[خودا]] یان خواوەند، بێ باوەڕییش بە واتەیەکی بەرینتر و فراوانتر بریتییە لە نەبوونی بڕوا بە بوونی خودا. گرتەیەکی زانراوی [[ئیپستۆمۆلۆجی]]یە کە بانگھێشتە بۆ نەبوونی خودا یان خواوەند، لەبەرئەوەی مەرجی زانست (بەپێی بڕوای [[ئەفڵاتوون]]) ئەوەیە کە [[زانراو]] پێویستە دۆسییەیەکی [[لۆجیک]]یی درووست، سەلمێنراو و بڕوا پێکراو بێت. کاتێ بانگھێشتکردن بۆ بوونی خودا، لەلای بێ باوەڕ، شتێکی ناسەلمێنراو بێت، کەوا بێ بڕوا بوون بە بوونی خودا زانستیی نییە و بەڵکو شێوازێکە لە باوەڕی تاکەکەس کە پشتبەستوو نییە بە بەڵگە، و ئەوەش کە بەبێ بەڵگە دەخرێتە ڕوو، بەبێ بەڵگە ڕەت دەکرێتەوە. دیارترین کەس لەمرۆدا کە زۆرترین لێکۆڵینەوە و گفتوگۆ لەسەر بابەتی بێ باوەڕی ھەیە [[ڕیچارد دۆکینز]]ە کە بە بنەچە بەریتانیە، داوکینس پەرەسەندناس و نوسەریشە لە ھەمان کاتدا.