ماددە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب زانیاری زیاترم نوسی لەسەر ماددە
ھێڵی ١:
'''ماددە''' تەنێکە [[بارستایی]] و [[قەبارە]]ی ھەبێت و لە [[گەردوون]] [[بۆشایی]]یەک داگیر بکات پێی دەگوترێت ماددە. لە فیزیای نوێی گەردوونیدا ماددە بو چەند شێوەیەک پۆلین دەکرێت.
* ماددەی ڕوشن: کە نزیکەی ٠،٤% لە بارستایی گەردوون پێک دێنێت، و ئەو ماددەیە دەگرێتەوە کە بە چاو دەبینرێت و ڕوشنە.
* ماددەی نا ڕوشن: ئەو ماددانە دەگرێتەوە کە لە گەردووندا هەن و ڕوشناییان نیە، و نزیکەی ٣،٤% لە بارستایی گەردوون دەگرێتەوە.
* مادەەی تاریک dark matter: ئەەو ماددەیەیە کە لە بوشایی گەردوون هەستی پێ دەکرێت و تاقیکردنەوەکا بەردەوامن بو زیارتر ئاشکراکردنی ئەو ماددەیە، کە نزیکەی ٢٣% لە ماددەی گەردوون پێک دێنێت.
* بەشی هەرە زوری رێژەی ماددە لە گەردوون کە دەکاتە ٧٣% بریتیە لە وزی تاریک
 
== دۆخەکانی ماددە ==
بە شێوەیەکی گشتی پۆلێن دەکرێت بۆ سێ دۆخ.
# دۆخی ڕەقی.
# دۆخی شلی.
# دۆخی گازی.
# دۆخی پلازما. ( کە بە شێوەیەکی گشتی ئەو ماددانە دەگرێتەوە گە لە پلەی گەرمی بەرز دانە و بە نزمبوونەوەی پلەی گەرمی خەست نابنەوە)
 
== سەرچاوەکان ==