بنکەدراوە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 130.193.247.97 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی هیوا
ھێڵی ٣:
== مێژوو ==
ئەم وشە یەکم جار لە مانگی [[حوزەیران]]ی ساڵی ١٩٦٣ دا بەکار ھێنراوە. یەکەمین [[سیستم]]ی بەڕیوەبردنی بنکەدراوە لە [[دەیە]]ی ٦٠کاندا پەرەی سەند. بنکەدراوە وەکوو وشەیەکی گشتی یەکەم جار لە سەرەتاکانی دەیەی ٧٠ لە [[ئەوروپا]] و لە ساڵانی کۆتایی ئەم دەیەدا لە [[ئەمریکا]] لە گۆڤار‌ و ھەواڵنامە بەناوبانگەکان دا بەکار ھێنرا.
{{کورت}}
 
'''یەکەمین بەکارهینەرەکانی خولى داتا بەیس دەگەرێتەوە بۆ سالی ١٩٦٣ واتا کاتیک لە کۆمپانیاى system development Corporation بەر پرسیارەتى  بەکارخستنى پرۆژەیەک بە ناوى (گەشەپێدان و بەریوەبردنى ژمێریارى) یەک داتا بەیسى ناوەندى لە ئەستۆ گرت , داتا بەیس بە ناو نیشانى تاکە وشە لە سەرەتاکانی دەیەى ٧٠ لە ئەوروپا و لە کۆتایى یەکانى ١٠ ى ٧٠ لە گۆفارە باوەر پێکراوەکانى ئەمریکى بەکارهات .بانکى داتاى(Date Bank) لەسەرەتاکانى سالى ١٩٦٦ لە رۆژنامەى واشنتۆن بەکارهات .وینە :یەکەمین سیستەمى بەرێوەبردنى داتا بەیس لە دەیەى ٦٠ بەربلاو بوو ,لە پێشرەوەکانى  ئەم چاخەیە چارلس باخمن بوو.'''
 
'''راپۆرتەکانى باخمن ئەوەى پێشاندا کە گریمانەکانى ئەو بەکارهێنانى زۆر کایگەر ترى بوو دەست گەیشتن بە ئامێرەکانى خەزنکردن دەستە بەردەکات .'''
 
'''لەو سەردەمە دەستکارى کردنى داتاکان بە سەر بایەى کرتەکانى(punch)و شريتى موگناتيزى دەست کارى کردنى کۆمەلە زانیارى دەستە بەر دەکات ,لەو کاتانە دوو جۆر مۆدێلى داتاکان دروست بوو :CODASYL بویە هۆى بلاو بونەوەو گەشەکردنى مۆدێلى شەبەکەیی کە ریشەى لە لیدوانەکانى باخمن هەبوو و مۆدێلی زنجیرەکانی زیاتر کەبەهۆیNorth American Rockwell بوو و پاشان بە سود بینین لێی کۆمپانییایIBM  بةرهةميIMS  ي هێناية كايةوة .مؤدێلي پەیوەندی لە رێگەیE.F.Codd لەسالى ١٩٧٠ بوو ئەو مۆدێانەى تر کە هەبوو رەخنەى لێ دەگرتن , بۆ کاتێکى تا رادەیەک درێژ ئەم مۆدیلە لە کۆمەلگا زانستیەکان پەسەند کرا بوو .یەکەمین بەرهەمى سەرکەوتوو بوو میکرۆ کۆمپیوتەرەکان DBASE بوو کە بوو سیستەمە کارگیریەکان CP/M,PC-DOS/MS-DOS دروست کرا.'''
 
'''لەسالى ١٩٨٠ لێکۆلینەوە لەسەر مۆدێلى دابەشکراو  (Distributed Database  ) ئامێرەکانى داتابەیس                 ( Database Machine) کۆکراوە بوو, بەلام کاریگەرییەکى کەمى لەسەر بازار هەبوو.لە سالى ١٩٩٠ سەرنجەکان بە لاى مۆدێلى شت دانراو (Object-Oriented Database) راکێشرا.ئەم مۆدێلە بۆ کۆنترۆلکردنى داتاکانى پێویست بوو و بە سادەى لە سەر داتابەیس تایبەتیی یەکان,ئەندازیارى داتا بریتی یە لە ئەندازیارى  سۆفتوێر کە لەسەر  سەرچاوەکان  و داتایەکانی مەلتى مێدیا کار دەکات. لە سالى ٢٠٠٠ نوێکردنەوەیەک روویداو داتابەیسى (XML) هاتە کایەوە,ئاماجى ئەم مۆدێلە نەهێشتنى جیاوازى نێوان پێدانى بروانامەو داتاکانە یارمەتى دەدات کە سەرچاوەى زانیاریەکان چ دروست کرا بن یان لەگەل یەکتر جێ بگرن'''
 
'''بەکارهێنەرانی داتابەیس دەتوانن کۆمەلێک کرداری جۆراو جۆر لەسەر ئەم فایلانە ئەنجام بدەن وەکو:'''
 
'''§        زیادکردنی فایلێکی نوئ و خاڵی واتا بەتاڵ بۆ داتابەیسەکە.'''
 
'''§        زیادکردی داتا بۆ ئەو فایلانەی کە لەناو داتابەیسەکەمان هەن.'''
 
'''§        خوێندنەوەی داتایەکان لە فایلەکانی ناو داتابەیس.'''
 
'''§        ڕەشکردنەوەی داتایەکان لە فایلەکانی ناو داتابەیس'''
 
'''بەشێوەیەکی ئاسانتر ئەگەر باسی بکەین سیستەمی داتابەیس سیستەمێکی کۆمپووتەرە کە ئامانجەکەی زەخیرەکردنی زانیارەیەکانە وە بەکارهێنەران دەتوانن ئەم زانیاریانە بخوێننەوە وە بەکاربێنن وەهەروەها دەتوانن update بکەنەوە .'''
 
'''داتابەیسێکی سادە لە چوار پێکهاتە پێکدیت :'''
 
'''١-داتایەکان.'''
 
'''٢-هاردوێرەکان.'''
 
'''٣-سۆفوێرەکان.'''
 
'''٤-بەکارهێنەرەکان.'''
 
'''داتایەکان:'''
 
'''سیستەمی داتابەیس لە کۆمپووتەرە ئاسایەکان واتا pc ەکان وە کۆمپووتەرە گەورەکان یان سێرڤەرەکان بەکاردێن توانایەکانەی داتابەیسەکە پەیوەندیەکی ڕاستەوخۆیان هەیە بە جۆری کۆمپووتەرەکە کە ئەم سیستەمی لەسەر دادەبەزێنین سیستەمەکان لەسەر کۆمپووتەرە گەورەکان ، بە زۆری multi user ن، لە حالەتێکدا ئەم سیستەمانە لەسەر pc ەکان single user ن . سیستەمێکە لە یەک کاتدا تەنیا یەک کەس دەتوانێت کار بە داتایەسەکە بکات  user multi ئەو سیستەمانەن کە لەیەک کاتدا چەندکەس داتابەیسکە بەکاردێنن بەشێوەیەکی گشتی داتایەکان لە داتابەیسکە بە داتابەیسێکی گەورە وەک خالێکی زۆر گرنگ ڕەچاودەکرێن وە لەسیستەمە بچووکەکانیش گرنگیان هەیە لە خوارەوە باس لەم دوو خالانە دەکەین :'''
 
'''§     پوختەکردن و یەکجێکردنی داتا ئالۆزەکان: ئەمەیە کە داتابەیسەکان پێکهاتوون لە کۆمەلێک فایل کە بەشێک لە زانیاریە زیادەکان ڕەشدەکرێنەوە .'''
 
'''§     بیرۆکەی بە هاوبەش وەرگرتنی داتاکان: ئەویە کە داتایەکانی ناو داتابەیسەکە دەتوانێت لە نێوان چەند بەکارهێنەر بە هاوبەشی بەکاربهێنریت واتا هەر بەکارهێنەرێک بە پێی پێویستی خۆی ، بەشێکی تایبەت لە داتایەکان بەکاربێنێت بە بەکارهێنەرە جیاوازەکان لە یەک کاتدا دەتوانن بەشێک لە داتایەکان بەکاربێنن .'''
 
'''سۆفتوێر:'''
 
'''لە نێوان داتابەیسە فیزیایەکان وەکو فایلەکان و بەکارهێنەرەکان ، چینێک لە (software)هەیە  پێی دەلێن سیستەمی بەڕیوەبردنی داتابەیس  (DBMS)  ئیمکانیەتیک وەکو زیادکردن و ڕەشکردنەوەی فایل ، خوێندنەوەی داتایەکان لە داتابەس update کردنی ئەم داتایانە .... لەلایان DBMS ەوە ئەنجام دەدرێت یەکێک لەو کارانەی کە DBMS  ئەنجامی دەدات ئەویە بەکارهێنەر کە بەکارهێنەر دوور دەکات لە ڕووبەروو بونەوە لەگەل Hardware (هەر بەو جۆرە کە زمانەکانی پڕۆگرام نووسی ، پڕۆگرام نووس و بەکارهێنەر دوور  دەخاتەوە) لە کارکردنی ڕاستەوحۆ لەگەل Hardawre بەجۆرێکی تر ئەگەر باس بکەین DBMS دەبێتە هۆی ئەوە کە بەکارهێنەر وا هەست بکات کە داتابەیسەکان لە چینێک سەرتر لە Hardware ەکانن کردارەکانی بەکارهێنەر سەپۆڕت دەکات .'''
 
'''·        DBMS گرنگترین پێکهاتووی software هەموو سیستەمەکەیە ، بەلام تەنها ئەمە پێکهاتە نیە بۆ software پێکهاتووەکانی تر software بریتین لە و پڕۆگرامانەی کە بۆ یارمەتی دروستکراون ، کەرەسەکانی تایەبەت بەدروستکردن و یان پڕۆگرامە تایبەتیەکان ، کەرەسەکانی تایبەت بە Design ، نوسەرەکانی ڕاپۆرتەکان ، گرینگتر لە هەمووان Transaction Manager ە.'''
 
'''·        زۆر جار بە پڕۆگرامە تایبەتیەکانی فرۆشیارەکانیش دەڵین DBMS ، وەکوو داتابەیسە جیهانیەکانی DB2 کە تایبەتە بە کۆمپانیانی IBM ە.'''
 
'''بەکارهێنەر (User) :'''
 
'''بەکارهێنەرانی داتابەیس سێ جۆرن:'''
 
'''·        جۆری یەکەم: پڕۆگرام نووسەکان کە پڕۆگرامەکانی تایبەت بۆ بەکارهێنەرانی داتابەیسەکان دەنووسن ئەم پڕۆگرامانە داواکاریەکی تایبەت دەنێرن بۆ DBMS تا بتوانن بگەنە داتابەیسەکان وە بەکاریان بهێنن .'''
 
'''·        جۆری دووەم : بەکارهێنەرەکانی کۆتاین کە لە ڕیی Work station یان Terminal ەکان کار بە داتابەیسەکان دەکەن هەر بەکارهێنەرێک دەتوانێت لە ڕێی پڕۆگرامێکی تایبەتەوە بگاتە داتابەیسەکان و کاریان پێبکات .'''
 
'''·        جۆری سئ یەم : پێیان دەڵین بەڕیوەبەری داتابەیسەکان ، ئەرکی ئەم جۆرە بەکارهێنەرانە ئەوەیە کە داتابەیسەکان بەڕیوە ببەن و لە داواکاریەکانی دامەزراوەکان تێبگەن وە پێویستی ئەوان جێبەجیبەکەن .'''{{کورت}}
 
[[پۆل:تەکنۆلۆژیای زانیاری]]