ڕۆژوو لە ئیسلامدا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
نەشیاوە کە داڕێژەکە لە سەری وتارەکەوە بێت، چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان
ھێڵی ١:
{{نیشانەی وتاری ھەڵبژێردراو}}
 
{{ئەڕکانەکانی ئیسلام}}
'''ڕۆژوو''' ({{بە عەرەبی|الصیامالصيام}}) کە بە مانای واز ھێنان لە شتێک دێت، بۆ نمونە واز لە خواردن یان قسەکردن بھێنیت.<br />
'''ڕۆژوو''' یەکێکە لە پێنج بنەماکەی [[ئیسلام]]، ڕۆژوو بە ڕۆژووبونی مانگی ڕەمەزان ئەگرێتەوە لە ھەمان کاتدا لە ئیسلامدا ڕۆژووی خۆبەخشانە ھەیە کە موسڵمانان لە کاتە جیاوازەکانی ساڵدا دەتوانن بەڕۆژوو بن، ڕۆژوو لە ئیسلامدا وازھێنانە لە خواردنەکان ڕۆژێکی تەواو لە ھەڵاتنی شەبەقەوە تا ئاوابوونی خۆر، بەو مەرجانەی کە دیاریکراوە.
 
==فەزڵی ڕەمەزان==
{{شک
|سەردێر=ڕۆژوو
Line ١١ ⟶ ١٧:
|ناو٤=ڕۆژە
}}
 
{{ئەڕکانەکانی ئیسلام}}
'''ڕۆژوو''' ({{بە عەرەبی|الصیام}}) کە بە مانای واز ھێنان لە شتێک دێت، بۆ نمونە واز لە خواردن یان قسەکردن بھێنیت.<br />
'''ڕۆژوو''' یەکێکە لە پێنج بنەماکەی [[ئیسلام]]، ڕۆژوو بە ڕۆژووبونی مانگی ڕەمەزان ئەگرێتەوە لە ھەمان کاتدا لە ئیسلامدا ڕۆژووی خۆبەخشانە ھەیە کە موسڵمانان لە کاتە جیاوازەکانی ساڵدا دەتوانن بەڕۆژوو بن، ڕۆژوو لە ئیسلامدا وازھێنانە لە خواردنەکان ڕۆژێکی تەواو لە ھەڵاتنی شەبەقەوە تا ئاوابوونی خۆر، بەو مەرجانەی کە دیاریکراوە.
 
==فەزڵی ڕەمەزان==
ڕۆژووی ڕەمەزان فەڕزە لەسەر [[موسڵمان|موسڵمانان]] وەک لە [[قورئان|قورئاندا]] ھاتووە؛ '''{{عەرەبی|كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ}}'''.<br />
واتە؛ ڕۆژووی ڕەمەزان لەسەرتان پێویست کراوە ھەر وەکو لەسەر گەلانی پێش ئێوە پێویست کرابوو.<br />
ھێڵی ٢٢:
 
*پێغەمبەری خوا دەفەرموێت: (('''{{عەرەبی|من صام رمضان ايمانا واحتسابا، غفر له ما تقدم من ذنبه}}''')).
واتە؛ هەرکەسێکھەرکەسێک مانگی ڕەمەزان بە باوەڕەوە و لەڕێگەی خوادا بە ڕۆژوو بێت، خوا لە گوناهەکانیگوناھەکانی لەوەپێشی ئەبورێت.<ref>کتێبی ڕۆژوو/سایتی بەهەشتبەھەشت</ref>
*ئەبوو هورەیرەھورەیرە دەگێڕێتەوە لە پێغەمبەری خوا کە فەرموویەتی: کەخوای گەورە فەرموویەتی: ('''{{عەرەبی|كل عمل ابن آدم له إلا الصيام فإنه لي وأنا أجزي به , و الصيام جنة, فإذا كان يوم صوم أحدكم فلا يرفث ولا يصخب , فإن سابه أحد أو قاتله فليقل : إني امرؤ صائم, والذي نفس محمد بيده لخلوف فم الصائم أطيب عند الله من ريح المسك, للصائم فرحتان يفرحهما:إذا أفطر فرح و إذا لقي ربه بصومه}}''').<ref>فەرموودە هاوبەشەکانیھاوبەشەکانی بوخاری و موسلیم، نوسینی/ حەمەکەریم عەبدوڵڵا</ref>
واتە؛ هەمووھەموو کردەوەکانی ئادەمیزاد بۆ خۆیەتی جگە لە ڕۆژوو، ئەوە بەڕاستی بۆمنە و هەرھەر خۆشم پاداشتی ئەدەمەوە، هەروەهاھەروەھا ڕۆژوو قەڵغانە، ئەگەر ڕۆژێک کەسێکتان بەڕۆژوو بوو با ئەو ڕۆژە قسەی ناشیرین و هاتھات و هاوارھاوار نەکات، خۆ ئەگەر کەسێک جنێوی پێدا و شەڕی پێ فرۆشت با بڵێت؛ من کەسێکی بەڕۆژووم، سوێند بەو کەسەی گیانی محەمەدی بە دەستە بۆنی دەمی ڕۆژووەوان لە ڕۆژی قیامەتدا لە بۆنی میسک خۆشترە، هەروەهاھەروەھا دوو خۆشی هەیەھەیە بۆ ڕۆژووەوان کاتێک بەربانگ دەکاتەوە دڵخۆشە بەڕۆژوو شکاندنەکەی، کاتێکیش بە دیداری پەروەردگاری شاد دەبێت دڵخۆشە بە ڕۆژووەکەی.
*ئەبوو هورەیرەھورەیرە دەگێڕێتەوە کە پێغەمبەری خوا فەرموویەتی: ('''{{عەرەبی|إذا جاء رمضان فُتّحت أبواب الجنة ، وغُلّقت أبواب النار ، وصُفّدت الشياطين}}''').
واتە؛ کاتێک کە ڕەمەزان دێت دەروازەکانی بەهەشتبەھەشت ئەکرێنەوە، و قاپیەکانی دۆزەخ دادەخرێن، و شەیتانەکان کۆت دەکرێن.<ref>فەرموودە هاوبەشەکانیھاوبەشەکانی بوخاری و موسلیم، نوسینی/ حەمەکەریم عەبدوڵڵا</ref>
{{ئیسلام}}
 
==دەربارەی حیکمەتی ڕۆژوو==
#مرۆڤ دەستدەگرێت بەسەر خووەکانیدا، تا وای لێدێت لە کۆمەڵێک خووڕەوشت پێکهاتووەپێکھاتووە, و ئەو مرۆڤەی کە خووەکانی بەسەریدا زاڵن، ئەبێت بە بەندەیەک بۆیان و خوا ڕۆژووی فەڕز کردووە تا لەو بەندایەتیە ڕزگاری بکات، ڕۆژوو مرۆڤ فێری جۆرێک لە نەرمی ئەکات هەتاھەتا وەک ئامێرێک هەڵسوکەوتھەڵسوکەوت نەکات.
#لە ڕووی تەندروستیەوە زۆر سودی هەیەھەیە کە لەشی مرۆڤ پاکدەکاتەوە لە خواردنە ژاراویەکان، خواردنە گیانەوەریەکان مادەی چەورییان تێدایە کە زۆربوونی ئەبێتە هۆیھۆی توشبوونی مرۆڤ بە ئااتی نەخۆشیەکان، لە پاشاندا ڕۆژوو کاریگەڕیەکی ئێجگار باشی هەیەھەیە و نیشانەکانی کەم دەکاتەوە.
#خوا ڕۆژووی فەڕز کردووە تا دەوڵەمەند هەستھەست بە ئازاری هەژارھەژار و نەدارەکان بکەن، بەمەش خۆشەویستی و سۆز دروست دەبێت وکۆمەڵگە پێی بەهێزبەھێز دەبێت.
#خوا ڕۆژووی فەڕز کردووە تا هیمەتھیمەت بەهێزبەھێز ببێت و دەروون خۆڕاگر بێت و ڕاهێنانیڕاھێنانی موسڵمانە لەسەر ئارامگری.
 
پێغەمبەر ئەفەرموێت؛ ('''{{عەرەبی|ثلاثة حق على الله ألا يرد لهم دعوة: الصائم حتى يفطر، والمظلوم حتى ينتصر، والمسافر حتى يرجع}}'''.<br />
ھێڵی ٣٩:
 
==ئەرکانەکانی ڕۆژوو==
ڕۆژوو یەک بنەمای هەیەھەیە کە ئەویش وازهێنانەوازھێنانە لە خواردنەکان، بەڵام لە مەزهەبیمەزھەبی مالکیدا دوو بنەمای هەیەھەیە یەکەمیان وازهێنانوازھێنان لە خواردنەکان و دووەمیان نیەتە، و هەندێکیانھەندێکیان ئەڵێن نیەت مەرجە.
==مەرجەکانی ڕۆژوو لەسەربوون<ref> (سایتی سەڵاحەدین) http://kurdi.azadi.no/faq.php?cat_id=1</ref>==
#ئیسلام؛ کەواتە ڕۆژوو لە سەر بێباوەڕ نیە.
#تەکلیف؛ واتە : بالق بووبێ خۆی ناسیبێ و ھۆش و فامی تەواو بێت (عاقل) بێ ، چونکە مرۆڤ ئەرکی شەرعی ناکەوێتە سەر ئەگەر منداڵ بێ ، یا ھۆش و فامی تەواو نەبێ . پێغەمبەر دەفەرمووێ: {'''{{عەرەبی|رفع القلم عن ثلاثة: عن النائم حتیحتي یستیقظيستيقظ وعن الصبیالصبي حتیحتي یحتلميحتلم وعن المجنون حتیحتي یعقليعقل}}}''' ''ئەبو داود گێڕاویەتیەوە''. '''واتە : سێ کەس بەر پرسیار نین: خەوتوو تا لە خەو بێدار دەبێتەوە ، منداڵ تا باڵق دەبێ و خۆی دەناسی. شێت تا ھۆشی دێتەوەبەر . ئەبو داوود گێڕاویەتەوە.'''
#توانای رۆژوو گرتن: بۆیە لەسەر نەخۆشێک واجب نیەکە نەتوانێ بە ڕۆژوو بێ و ، نەخۆشیەکەش لە جۆرێک بێ کە چاوەڕێی چاک بوونی نەکرێ ، ھەروەھا واجب نابێ لەسەر ئافرەتێک کە عوزرێکی شەرعی ھەبێ وەک ئەوە دۆخی مانگانەی ، یا دوای منداڵ بوون.
''بۆ پیاوچاکان'' چەند مەرجێکی تری ھەیە, وەک پاراستنی چاو لەوەی خوا حەرامی کردووە، وپاراستنی زمان لە زەم و پوختان و درۆکردن و وپاراستنی گوێ لە شتە حەرامکراوەکان.
ھێڵی ٥١:
* جووتبوونی ژن و مێرد.
* چوونەژوورەوەی خواردن و خواردنەوە بۆ ناو دەمارەکان.
* هاتنەوەیھاتنەوەی ئاوی ئارەزووی بەدەستی مرۆڤ لەلای پیاوان.
* دەرچوونی خوێنی سووڕی مانگانە و سکپڕی لەلای ئافرەتان.
 
ھێڵی ٦٥:
==ڕۆژووی ڕەمەزان==
ڕۆژووی ڕەمەزان فەڕزە وەک پێغەمبەر دەفەرموێت؛ ('''{{عەرەبی|إن الله فرض صيام رمضان، وسننت لكم قيامه، فمن صامه وقامه ايمانا واحتسابا خرج من ذنوبه كيوم ولدته أمه}}''').<br />
واتە: خوا ڕەمەزانی فەڕز گرتووە و شەونوێژەکەی سونەتە لەسەرتان، ئەوەی ڕۆژووەکەی بگرێت و شەونوێژەکەی بکات بە باوەڕ و لە ڕێگەی خوادا, لە گوناهەکانیگوناھەکانی خۆش دەبێت وەک ئەوەی تازە لە دایک بووبێت.
 
==ڕۆژووی سووننەت==
چەندین ڕۆژووی سووننەت هەیەھەیە لە ئیسلامدا کە گرتنیان فەڕز نیە, بەڵام سوننەتن وەک؛
*ڕۆژووی شەش ڕۆژی مانگی شەوال.
*ڕۆژووی ڕۆژی عەرەفە.
*ڕۆژووی ڕۆژی عاشورا.
*ڕۆژووی زۆربەی مانگی شەعبان.
*ڕۆژوو گرتنی دووشەممە و پێنج شەممان لە هەفتەداھەفتەدا.
*ڕۆژووی سێ ڕۆژە سپییەکان (کە ١٣ و ١٤ و ١٥ی هەمووھەموو مانگێکە) و ... هتدھتد.
 
==بابەتە پەیوەندیدارەکان==