ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ئینێرشیا واتە ئایەخی یان سستی تەنەکان (بە ئینگلیزی: Inertia) بریتیە لە بەرهەڵستیکردنی هەر تەنێکی فیزیایی بۆ هەر گۆڕانێک لە دۆخی جوڵەی تەنەکەدا؛ئەمە بەرهەڵستیکردنی گۆڕان لە خێرایی و ئاڕاستە و دۆخی جێگیرییش دەگرێتەوە. ئینێرشیا بریتیە لە ویستی تەنەکان بۆ بەردەوامیدان بە جووڵە لەسەر هێڵێکی ڕاست و بە خێراییەکی نەگۆڕ. ڕێسای ئینێرشیا یەکێکە لە ڕێسا بنچینەییەکانی فیزیای کلاسیکی کە بەکاردێن بۆ وەسفکردنی جووڵەی تەنەکان و بۆ ڕوونکردنەوەی کاریگەری ئەو هێزانە کە دەخرێتە سەریان. ئنێرشیا لە وشەی لاتینی iners ەوە سەرچاوەی گرتووە کە مانای سستی و ناکارا دەدات. ئینێرشیا یەکێکە لە ڕوونکەرەوە بنەڕەتیەکانی بارستە، دیارە بارستە تایبەتمەندییەکی ژمێرراوی سیستەمە فیزیاییەکانە. زانای بە ناوبانگ ئیسحاق نیوتن ئینێرشیای وەک یاسای یەکەمی خۆی ناساند.
لە [[فیزیک]]دا، '''سرەوتن''' یان '''خاوی''' بریتییە لە خۆڕاگریی [[تەنی فیزیکی]] لە بەرامبەر گۆڕینی حاڵەتی جووڵەیدا. ''بنەمای سرەوتن'' یەکێکە لە بنەما سەرەکییەکانی [[فیزیکی کلاسیک]]، ئەو بنەمایانەی کەوا [[جووڵە|جووڵەی ماددە]] و چۆنیەتیی کاریگەریی ھێزە دەرەکییەکان لەسەر ئەو جووڵەیە ڕاڤە دەکەن. [[ئیساک نیوتن]] لە دەستپێکی بەرھەمە گرنگەکەی خۆی، [[پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتی]]، لە پێناسەی ژمارە ٣دا، ''خاوبوون'' یان ''سرەوتن'' پێناسە دەکات:<ref>[[ئیساک نیوتن]]، [[پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتی]]، وەرگێڕدراو بۆ سەر ئینگلیزی لەلایەن "ئەندروو مۆت"ەوە، ١٨٤٦، لاپەڕەی ٧٣.</ref>
<blockquote>
<span dir=ltr>،''vis insita''</span> یان ھێزی زگماکیی ماددە، توانایەکە بۆ خۆڕاگرتن، کە بەھۆیەوە ھەموو تەنێک، ئەوەندەی کە تێیدا دەمێنێتەوە، تێدەکۆشێت لە دۆخی ئێستایدا بەردەوام بێت، چ لە وچاندا بێت، یاخۆ یەکشێوەیانە لە ڕاستەھێڵێکدا بەرەوپێش لە جووڵەدا بێت.
<ref>
ئەمە دەقی پێناسەکەیە بە زمانی ئینگلیزی:
<p style="direction:ltr">The vis insita, or innate force of matter, is a power of resisting, by which every body, as much as in it lies, endeavors to persevere in its present state, whether it be of rest, or of moving uniformly forward in a straight line.
</p>
</ref>
</blockquote>
== سەرچاوەکان ==
{{reflist}}
[[پۆل:میکانیکی کلاسیکی]]
[[پۆل:بارستە]]
