کۆماری کوردستان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی Hidayet.jan (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی Masoud bukani
ھێڵی ١:
{{زانیاریدانی_وڵات
'''کۆماری''' کوردستان لە ٢ی رێبەندانی 2646ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی ژانویەی 1946 لە شاری مهابادی [[رۆژهەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی حیزبی دێموکراتی کوردستان دامەزرێنرا و پێشەوا قازی محەمممەد وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە سەدەی بیست دا‌ و لە دوای کۆماری ئاگری-لە تورکیا، دامەزرا. پایتەختەکەی شاری‌ مەھاباد بووە کە ئەکەوێتە باکووری‌ خۆراوای‌ ئێران. دامەزران‌ و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێ‌یەی‌ لە نێوان ئەمریکا‌ و سۆڤیه‌ت دا ھەبوو کە جەنگی ساردی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی‌ ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەنديی ئێران ده‌رهێنا. لە شاری‌ مھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەكەيان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی کۆمەڵەی‌ ژیانەوەی کوردستان (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەمەد، سەرۆکی بنەماڵەی‌ قازی، بە سکرتێريی پارتەکە ھەڵبژێردرا.کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەمەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی‌ و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی ٥ ساڵ تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد.
|ناو_خۆماڵی = Komarî Kurdistan
|ناو_فەرمی = کۆماری کوردستان
|ناوی_باو =
|ئاڵا_وێنە =Flag of Mahabad (1946–1947).png
|نیشانی_نەتەوەیی_وێنە =COA of the Republic of Mahabad.png
|دروژمی_نەتەوەیی =
|سروودی_نیشتمانی = [[ئەی ڕەقیب]]<br />
<center></center>
|سروودی_پاشایی =
|نەخشە_وێنە = LocationRepublicofKurdistan.png
|نەخشە_سەردێڕ =
|پایتەخت = [[مەھاباد]]
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|شار_گەورەترین =
|زمانەکان_فەرمی = [[کوردی]]
|زمانەکان_ناوچەیی =
|جۆری_زمانەکان =
|زمانەکان =
|ڕەگەز_گرووپەکان =
|جۆری_دەسەڵات = [[کۆمار]]
|پلەی_سەرۆک١ = [[سەرۆک کۆمار]]
|ناوی_سەرۆک١ = [[قازی محەمەد]]
|پلەی_سەرۆک٢ = [[سەرۆک وەزیران]]
|ناوی_سەرۆک٢ = [[حاجی بابەشێخ]]
|جۆری_وەرگرتنی_دەسەڵات = راگەیاندنی سەربەخۆیی
|زانیاریی_وەرگرتنی_دەسەڵات =
|ڕووداوی_سەربەخۆیی١ = سەردەمی مێژوویی
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی١ = [[شەڕی سارد]]
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٢ = راگەیاندنی سەربەخۆیی
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٢ = [[٢٢ی کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]]
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٣ = پاشەکشەی‌ [[سۆڤێت]]
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٣ = حوزەیرانی ١٩٤٦
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٤ = دەستبەسەراگرتنی لەلایەن ئێرانەوە
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٤ = [[١٥ی کانوونی دووەم]]ی ١٩٤٦
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٥ = لە سێدارەدانی سەرکردەکان
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٥ = [[٣٠ی ئازار]]ی‌ ١٩٤٧
|پلە_ڕووبەر =
|ڕووبەر_ک.م.٤گ = 37437
|مەزەندەی_ژمارەی_دانیشتوان =
|پلە_مەزەندەی_دانیشتوان =
|ساڵی_مەزەندەی_دانیشتوان =
|سەرژمێریی_دانێشتوان =
|ساڵی_سەرژمێریی_دانێشتوان =
|چڕیی_دانیشتوان_ک.م.٤گۆش =
|پلە_چڕیی_دانیشتوان =
|دراو = ریاڵی‌ ئێرانی
|کۆدی_دراو =
|کاتی_ناوچەیی =
|قەرەبووی_کات =
|کۆدی_تەلەفوون =
}}
 
 
'''کۆماری''' کوردستانمەھاباد لە ٢ی رێبەندانی 2646ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی ژانویەی 1946 لە شاری مهابادی [[رۆژهەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی حیزبی دێموکراتی کوردستان دامەزرێنرا و پێشەوا قازی محەمممەد وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە سەدەی بیست دا‌ و لە دوای کۆماری ئاگری-لە تورکیا، دامەزرا. پایتەختەکەی شاری‌ مەھاباد بووە کە ئەکەوێتە باکووری‌ خۆراوای‌ ئێران. دامەزران‌ و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێ‌یەی‌ لە نێوان ئەمریکا‌ و سۆڤیه‌ت دا ھەبوو کە جەنگی ساردی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی‌ ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەنديی ئێران ده‌رهێنا. لە شاری‌ مھاباد،مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەكەيان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی کۆمەڵەی‌ ژیانەوەی کوردستان (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەمەد، سەرۆکی بنەماڵەی‌ قازی، بە سکرتێريی پارتەکە ھەڵبژێردرا.کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەمەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی‌ و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی ٥ ساڵ تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد.
 
== بۆچوونی سۆڤیەت ==
 
ھێزەکانی [[سۆڤیەت]] و [[بریتانیا]] لە کۆتاییەکانی ئابی [[١٩٤١]] ئێرانیان داگیر کرد، دیارە سۆڤیه‌ت لە باکوورەوە. سۆڤێت بە گشتی دوودڵ بوون لە ئیدارەی‌ کوردی. ھێزیان لە نزیک مھابادمەھاباد دانەنا‌و تەنانەت نێردراوێکی مەدەنی ئەوتۆیان نەنارد بۆ ئەوەی کاریگەریی گەورە دروست بکات. لە رێگەی‌ چالاکیی (دۆستانە)وە، وەک دابینکردنی کەرەسەی‌ گواستنەوە، دەرکردنی سوپای‌ ئێرانی، و کڕینەوەی‌ تەواوی بەرھەمی تووتنەکەیان، پاڵپشتیی ئیدارەکەی‌ قازی‌یان دەکرد. لە لایەکی ترەوە، کوردەکان زۆر ئیدارەی کوردیان ئەبێزاند لەبەر ئەوەی رەتیان کردەوە ببنە بەشێک لە کۆماری دیموکراتی (فارس) ئازربایجان. ھەروەھا دژی‌ راگەیاندنی کۆماری‌ سەربەخۆی کوردی بوون.
 
== دامەزراندنی کۆمار ==