ئیقبال لاھووری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دروست کراو بە وەرگێڕانی پەڕەی «Muhammad Iqbal»
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد لە سەردێڕدا بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد وەرگێڕی ناوەڕۆک
 
پەرەپێدان، بەسەرداچوونەوە، خاوێنکردن، کوردیکردن، ویکیسازی، وێنە
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ھێڵی ١:
{{زانیاریدانی فەیلەسووف
{{زانیاریدانی فەیلەسووف}}به‌ڕێز موحه‌ممه‌د ئيقباڵ (9\تشرينى يه‌كه‌م\1877- 21\ ئازار\1938) كه‌ به‌ شێوه‌يه‌كى باو به‌ عه‌لامه‌ ئيقباڵ ناسراوه‌، شاعير، فه‌يله‌سوف، راميار (سياسى)،ئه‌كاديمى و پارێزه‌ر و زاناى موسوڵمانى هيندستانى به‌ريتانى بوو، كه‌ به‌ ئيلهامبه‌خشى بزوتنه‌وه‌ى پاكستان دائه‌نرێت. هه‌روه‌ها به‌"باوكى رۆحى پاكستان" دا ئه‌نرێت. هه‌ر وه‌ك چۆن به‌ يه‌كێك له‌ گرنگترين ره‌مزه‌كانى وێژه‌ (ئه‌ده‌ب)ى ئوردو دائه‌نرێت. كه‌ كاره‌ ئه‌ده‌بييه‌كانى به‌ هه‌ردوو زمانى ئوردو و فارسى بووه‌.
| ناو = موحەممەد ئيقبال
| وێنە = Iqbal.jpg
| قەبارەی وێنە =
| لێدوان =
| سەردێڕ =
| ناوەکانی تر = هۆزانڤانی ڕۆژئاوا
| ناوی کاتی لەدایکبوون =
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = ٩ی تشرينى يەكەم، ١٨٧٧
| شوێنی لەدایکبوون =
| ڕێکەوتی مردن = ٢١ی ئازار، ١٩٣٨ (تەمەن ٦٠)
| شوێنی مردن =
| هۆکاری مردن =
| نیشتەجێ =
| نەتەوە = ھندی-بەریتانی
| سەردەم =
| ناوچە =
| ئایین = [[ئیسلام]]
| قوتابخانە =
| بایەخە سەرەکییەکان =
| کتێبەکان = رازەكانى خودبوون <br> ھێماکانی لە خۆبووران <br> پەيامى مەشريق <br> زەبوورى عەجەم
| بیرۆکە گرنگەکان =
| کاریگەر بووە بە =
| کاریگەری بووە لەسەر =
| ئیمزا =
| لێدوانی ئیمزا = (
| ماڵپەڕ = {{url|http://www.allamaiqbal.com}}
}}
'''موحەممەد ئيقبال''' (٩ی تشرينى يەكەم، ١٨٧٧ – ٢١ی ئازار، ١٩٣٨) كە بە شێوەيەكى باو بە عەلامە ئيقباڵ ناسراوە، شاعير، فەيلەسوف، راميار (سياسى)، ئەكاديمى و پارێزەر و زاناى موسوڵمانى هيندستانى بەريتانى بوو، كە بە ئيلهامبەخشى بزوتنەوەى پاكستان دائەنرێت. هەروەها بە «باوكى رۆحى پاكستان» ناودەبرێت. هەر وەك چۆن بە يەكێك لە گرنگترين ھێماکانی وێژەى ئوردو دائەنرێت. كە كارە ئەدەبييەكانى بە هەردوو زمانى ئوردو و فارسى بووە.
 
ئيقباڵ وه‌كوەك شاعيرێكى ديار جێگاى سه‌رنجىسەرنجى پاكستانييه‌كان،[[پاكستان|پاكستانييەكان]]، ئێرانييه‌كان،[[ئێران|ئێرانييەكان]]، هيندييه‌كان،[[ھیندستان|ھیندييەكان]]، به‌نگلاديشييه‌كان،سريلانكييه‌كان،بەنگلاديشييەكان،سريلانكييەكان و زانا نێوده‌وڵه‌تييه‌كانىنێودەوڵەتييەكانى تر بووه‌بووە له‌لە بوارى ئه‌ده‌بداوێژەییدا. ئه‌گه‌رئەگەر چى ئيقباڵ زياتر وه‌كوەك شاعيرێكى گه‌وره‌گەورە ناسراوه‌،ناسراوە، ئه‌وئەو له‌لە هه‌مانهەمان كاتدا" «بيريارێكى فه‌لسه‌فىفەلسەفى ئيسلامه‌ئيسلامە له‌لە سه‌رده‌مىسەردەمى مۆدێرندا".» يه‌كه‌مينيەكەمين كتێبى شيعرى ئه‌و،ئەو، رازه‌كانىرازەكانى خودبوون (اسرار خودى) به‌بە زمانى فارسى بڵاوكرايه‌وه‌بڵاوكرايەوە له‌لە 1915،١٩١٥، و كتێبه‌كتێبە شيعرييه‌كانىشيعرييەكانى تريشى له‌وانه‌لەوانە: ره‌مزه‌كانىھێماکانی له‌لە خۆبووران ( رموز بى خودى)، په‌يامىپەيامى مه‌شريقمەشريق (پيام مشرق)، و زه‌بوورىزەبوورى عه‌جه‌معەجەم (زبور عجم). له‌لە نێوان كاره‌كارە شيعرييه‌كانىشيعرييەكانى تريدا ناسراوترين كاره‌كانىكارەكانى به‌زمانىبەزمانى ئوردو بانگى دارا، بالى جبريل، زه‌ربىزەربى كه‌ليمكەليم و به‌شێكبەشێك له‌لە ئه‌رمه‌غانىئەرمەغانى حيجاز. له‌لە پاڵ شيعره‌شيعرە فارسى و ئوردووه‌كانيدا،ئوردووەكانيدا، وتار و نامه‌كانىنامەكانى به‌بە زمانى ئوردو و [[زمانی ئینگلیزی|ئينگليزى]] كاريگه‌رييه‌كىكاريگەرييەكى زۆريان هه‌بووه‌هەبووە له‌لە رووى كلتورى و كۆمه‌ڵايه‌تىكۆمەڵايەتى و ئايينى و ململانێ سياسييه‌كانداسياسييەكاندا.
 
له‌لە ساڵى 1922دا،١٩٢٢دا، خه‌ڵاتىخەڵاتى رێزلێنانى له‌لە لايه‌نلايەن پاشا جۆرجى پێنجه‌مه‌وه‌پێنجەمەوە پێدرا و نازناوى (سێر-Sir)ى پێبه‌خشرا،پێبەخشرا، كاتێك كه‌كە له‌لە له‌نده‌نلەندەن خه‌ريكىخەريكى خوێندنى ياسا و فه‌لسه‌فه‌فەلسەفە بوو، بوو به‌بە ئه‌ندامئەندام له‌لە لقى كۆمه‌ڵه‌ىكۆمەڵەى گشتى موسوڵمانانى هيند. دواتر، له‌لە دانيشتنى كانوونى يه‌كه‌مىيەكەمى 1930ى١٩٣٠ی كۆمه‌ڵه‌ىكۆمەڵەى گشتى موسوڵمانانى هينددا، گرنگترين وتارى سه‌رۆكايه‌تىسەرۆكايەتى خۆى پێشكه‌شكردپێشكەشكرد كه‌كە به‌بە ناوى وتارى ئه‌ڵڵائابادئەڵڵائاباد ئه‌ناسرێت،ئەناسرێت، كه‌كە له‌ملەم وتاره‌داوتارەدا بابه‌تىبابەتى دروستكردنى وڵاتێكى موسوڵمانى له‌لە باكورى رۆژاواى هيندستاندا خسته‌ڕووخستەڕوو.
 
[[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٧٧]]