برادۆست: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
گەڕانەوە بۆ دەقی یەکەم و لابردنى دەسکاریە نارێکەکان تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
بەسەرداچوونەوە تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد |
||
ھێڵی ١:
'''برادۆست''' ناوى هۆزو دوو ده‌ڤه‌ره، يه‌كيان له باشوورى كوردستان و سه‌ر به پارێزگاى [[هه‌ولێر]]ه و مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ى [[سیدەکان]]ه. ده‌ڤه‌ره‌كه‌ى تر له [[ورمێ]] ([[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]])يه و به '''سۆما برادۆست''' ده‌ناسرێت. هۆزى برادۆست كه له مێژووى كوردا خاوه‌ن سه‌روه‌رى [[قه‌ڵاى دمدم]]ن به گوێره‌ى شه‌ره‌فنامه : ميرانى برادؤست بة بنه‌چه‌ك [[گۆران]]ن و له نه‌وه‌ى خانه‌دانى '''مير به‌درى حسنوى به‌رزيكانين'''<ref> شه‌ره‌فخانى به‌دليسى ،شه‌ره‌فنامه، وه‌رگێردراوى كوردى،1972، كۆرى زانيارى كورد، هه‌ژار، </ref> كه حوكمڕانى [[كرماشان]] و [[سنه]]و [[دينه‌وه‌ر]]يان ده‌كرد له رۆژگارى زلهێزبوونى پادشايانى بوه‌ێهى ده‌يله‌م . له رۆژگارى دوايى مه‌غۆله‌كان نازناوى خان به گه‌وره‌كاننيان دراوه كه ميرنشينێكى درێژخايه‌نيان له ورمێ و سيده‌كان دامه‌زراندووه. شاعه‌باسى گه‌وره له ساڵى 1609 هێرشى كردوونه‌ته سه‌ر و له قه‌ڵاى دمدم ميرى ناسراو به (خانى له‌پزێڕين) به‌رگرى كردووه‌و به پلان كوژراوه. به سه‌ر هاتى خانى له‌پزێرێن له كه‌له‌پوورى زاره‌كى كورديدا شوێنى ديارى هه‌يه.
ده‌سه‌ڵاتى برادۆسته‌كان له ورمێ به‌ره‌و كزبوون چوو، پاش راگواستن و ئاكنجى كردنى هۆزى توركمانى ئه‌فشار له لايه‌ن شاعه‌باسه‌وه، زۆر له ميره‌كانيان په‌نايان برده به‌ر ده‌وڵه‌تى عوسمانى له پێناو گه‌راندنه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵاتى پێشوويان<ref> مذكرات (مأمون بگ بن بيگه بگ ) وه‌رگێردراوى عه‌ره‌بى ، شكور مصطفى ، مطبعه المجتمع العلمى العراقى ، 1980</ref>.
دوامين ميرى برادۆسته‌كانى ورمێ [['''عه‌بدوڵابه‌گ بێنارى''']] بوو كه پێگه‌ى ميرايه‌تى له قه‌ڵاى بێنارى سه‌ر سنوور بوو. له شه‌ڕى به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ى له‌شكرى رووس 1916 رۆڵى گرينگى هه‌بوو. پاش كوشتارى ئاشووريه‌كان و شه‌ڕى به‌رده‌وامى كوردو عه‌جه‌م ناچار پاش ساڵى 1920له گه‌ڵ سمكۆ و ده‌يان سه‌رناسى كوردى ئێران په‌ناى بۆ ديوى سيده‌كان برد کە ئەوسا لە ژێر هەژموونى ئینگلیز دابوو. كاتێك سمكۆ شكاك گه‌ڕايه‌وه و له شنۆ به پلان تيرۆركرا ، عه‌وڵابه‌گى بێنارێ هه‌موو ئومێدێكى بڕا تا بگه‌ڕيته‌وه سه‌ر زێدى خۆى و له ده‌ورى 1940 له سيده‌كان
هۆزى برادۆست له ديوى سيده‌كان بريتيه له چوار به‌ش: به‌گزاده و پيره‌سنى و ره‌وه‌ندۆك و خواكوڕكى. له رۆژگارى دواى جه‌نگى جيهانى يه‌كه‌م گه‌لێك له كوردى ئاواره‌ى شكاك و شه‌مدينان هاوڕێ له‌گه‌ڵ سمكۆى شكاك و سه‌يدته‌هاى شه‌مدينان هاتنە ده‌ڤه‌رى سيده‌كان و ئێستا به مهاجر ده‌ناسرێن. بەگزادەکانى بەرازگر لە سەرتاى سەدەى بیستەمدا مەزنایەتى هۆزى برادۆستیان دەکرد.کە سیدەکان کرا بە ناحیە سەنگایی هێز لە ناو هۆزى برادۆست گۆڕرا گوندى لۆلان خانەقاى شێخ رەشید بوو بە به‌شێكى گرينگى پێكهێنه‌رى مێژووى هاوچەرخى برادۆست. مير مه‌حموودى خەلیفەش كه له گوندى مجێسه‌رى نزیک برادۆست دادەنیشت کرا بە ميرى برادۆسته‌كانى سيده‌كان و دواتر لە شەستەکانى سەدەى بیستەم کەریمخانى کوڕى جێى گرتەوە. کاتێک ''شێخ ڕەشید لۆلانی''شێخى لۆلانیش کۆچى دووایى کرد خانەقا گوازراوە بۆ شارى هەولێر بەهۆى بارى شەڕو راگوێزانى دواى شۆرشى ئەیلوول.
==لينكى په‌يوه‌ست به برادۆست
* [[سیدەکان]]
* [[قه‌ڵاى دمدم]]
ھێڵی ١٣:
{{reflist}}
[[پۆل:ھۆزە کوردییەکان]]
[[پۆل:١٦٠٩]]
[[پۆل:ھۆزەکانی کورد]] | |||