ژمارەی ڕێژەیی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary |
No edit summary |
||
ھێڵی ٤:
'''ژمارە ڕێژەیییەکان''' لە ئەنجامی دابەشکردنی [[ژمارەی تەواو|ژمارەیەکی تەواو]] بەسەر ژمارەیەکی تەواو کە سیفر نییە دروست دەبن واتە شێوەی [[کەرت]]یان هەیە. بۆ نموونە [[ڕێژە]]ی <math>\frac{\sqrt{3}}{2}</math> شێوەی [[کەرت]]ی هەیە، بەڵام ڕێژەیی نییە و [[ژمارەی ناڕێژەیی|ژمارەیەکی ناڕێژەی]]ییە بەڵام <math>\frac{3}{2}</math> ژمارەیەکی ڕێژەیییە. بە هێماکانی بیرکاری ژمارەی ڕێژەیی بە شێوەی :{x/y|x,y ϵZ ,y≠0|}=<math>\mathbb{Q}</math> دیاری دەکرێن.
[[ژمارەی تەواو|ژمارە تەواوەکان]] و [[ژمارەی سروشتی|ژمارە سروشتییەکان]] [[ژێرکۆمەڵ|ژێرکۆمەڵێ]]کن لە ژمارەی ڕێژەیی لەبەر ئەوەی ژێرەی تەواوی ژمارە سروشتییەکان [[١ (ژمارە)|یەک]]ە کەوایە هەموو ژمارە سروشتییەکان شێوەی [[کەرت]]ییان هەیە.
ژمارە دەیییەکان لە ڕیزی ژمارە ڕێژەییەکاندا هەژمار دەکرێن لەبەر ئەوەی هەر ژمارەی دەیی دەتوانین بە شێوەی کەرتێک بنووسین ژێرەکەی توانەکی ئەرێنی ۱۰ و سەرەکەی ژمارەیەکی تەواو بێت. ژمارە ڕێژەیییەکان ئەنجامی دابەشکردنی دوو ژمارە (ژمارەیەکی تەواو بەسەر ژمارەیەکی سروشتینە<ref>[http://www.chap.sch.ir/sites/default/files/books/91-92/104/001-028-C211-1.pdf chap.sch.ir]لاپەڕەی ۸.</ref>). لە نێوان دوو ژمارەی ڕێژەیی ناکۆتا ژمارەی ڕێژەیی هەیە. ژمارە ڕێژەیییە ئەرێنییەکان لە ژمارە ڕێژەیی نەرێنییەکان گەورەترن. یەکەمین پیتی وشەی ئینگلیزی Quotient واتە <math>\mathbb{Q}</math> [[هێما]]یەکە بۆ دیاریکردنی ژمارە ڕێژەیییەکان.
'''کۆکردنەوە و لێدەرکردنی ژمارەی ڕێژەیی''':
''شێوەی گشتی:''<br />
<math>\frac{a}{b} + \frac{c}{d} = \frac{ad+/-bc}{bd}.</math>
<br /><br />
''نموونە:'' <br />
<math>\frac{4}{3} + \frac{2}{5} = \frac{20+6}{15} = \frac{26}{15}</math>
<br /><br />
<math>\frac{5}{6} - \frac{5}{4} = \frac{20-30}{24} =\frac{-10}{24}</math>
<br /><br />
<br />
==سەرچاوەکان==
| |||