ھیندستان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

دوای زیاتر لە سەدەیەک داگیرکردن لەلایەن بەریتانیا و دەیان ساڵ لە ئابوریەکیئابووریەکی داخراو، خەریکە ھیندستان دەبێتە زلھێزێکی جیھان.

لە ساڵی ١٩٤٧ سەربەخۆیی لە بەریتانیا راگەیاندڕاگەیاند و ھەر لەو ساڵەدا پاکستانی لێ جیابۆوە، ئەم جیابوونەوەیە بووە ھەوێنی ئاڵۆزی و پێکدادانەکانی ساڵانی دواتر لە ناوچەکەدا لەوانە سێ شەری گەورە لە گەڵلەگەڵ پاکستان بە ھۆی ھەرێمی کشمیرەوە.

لە ساڵی ٢٠٠٤ خولێکی نوێی دانوسان لە نێوان ھەردولاھەردوولا دەستی پێکردوە. لە گەڵ ئەوەشدا کە ناوبەناو ھەندێک کردەوەی توندوتیژی و تەقینەوە باڵ دەکێشن بەسەر ئەم دانوستانەدا، زۆرجار کاربەدەستە ھندیەکان دەست و پێوەندەکانی پاکستان بە ئەنجامدانی ئەم کردەوانە تۆمەتبار دەکەن، بەڵام ھەردوولا بەردەوام ھەوڵی رەواندنەوەیڕەواندنەوەی ئەم گرژیانە دەدەن.

لە ساڵی ١٩٨٤ ئەندێراغاندی سەرۆک وەزیریوەزیرانی ئەو کاتەی ھیندستان لەلایەن پاسەوانانی خۆیەوە کە لە سیکە توندرەوەکان بوون، تیرۆر کرا. ھۆکاری ئەم کردەوەیە فەرمانێکی سەرۆک وەزیران بو بە سوپا تاکو میلیشیا سیکەکان لە پەرستگای ئاڵتونیی لە شاری ئامریسار دەربکەن.

لە ساڵی ١٩٩٢ تێکدانی مزگەوتی بابری لەلایەن ھندیە توندرەوەکان،توندڕەوەکان، شەروشەڕو تێکھەڵچونیتێکھەڵچوونی موسوڵمان و ھیندستانیەکانیھیندۆسییەکانی لێکەوتەوە.

دوای سەربەخۆیی ھندستان، جەواھر لەعل نەھرۆ یەکەم سەرۆک وەزیریوەزیرانی دوای دامەزراندنی کۆمارێکی سۆشیالست بوو. جەواھر لەعل نەھرۆ لەم پێناوەدا پەرەی بە ژێرخانی ئابوریئابووری وڵاتدا و بەشێک لەم سیاسەتانە لە قۆناغەکانی دوایی بوونە بارێکی قورس لەسەر بوجەی ئەو وڵاتە.

لە کۆتایی ھەشتاکان ھندستان دەرگاکانی خۆی بەرەو دونیای دەرەوە واڵا کرد. چاکسازی ئابووری و خستنەگەڕی سەرمایەی دەرەکی لە لایەن حکومەتەوە ھاندرا. ئێستا زۆربەی وڵاتە پێشکەوتوەکانیپێشکەوتووەکانی جیھان لە روویڕووی ئابوریئابووری و سیاسیەوە خوازیاری ئەوەن پەیوەندی پتەویان لەگەڵ ھندستان ھەبێت، تەنانەت چین کە سەردەمێک دوژمنی ھندستان بوو پەرەی بە پەیوەندیەکانی خۆی داوە لەگەڵ ئەم وڵاتەدا.