ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
|
|
'''لۆران دیزیرییە كابێلاکابێلا''' سەرۆك(٢٧ی كۆماریتشرینی كۆنگۆیدووەمی دیموكراسی[[١٩٣٩]] - ١٦ی کانوونی دووەمی [[٢٠٠١]]) سەرۆک کۆماری [[کۆماری کۆنگۆ|کۆنگۆی دیموکراتی]] بووە و ناوی وڵاتەكەیوڵاتەکەی لە زائیرەوە گۆڕیوە بۆ كۆنگۆ ،کۆنگۆ، لە یەنایریکانوونی ساڵیدووەمی 1938١٩٣٨ لە ئەنكۆرۆیئەنکۆرۆی هەرێمیھەرێمی شابا لەدایك بووە ،لەدایکبووە، لەدوای تەواوكردنیتەواوکردنی خوێندن لەزانكۆیلەزانکۆی فەرەنسا وەگیراوەوەرگیراوە بۆ خوێندنی فەلسەفەی سیاسی و پلەی لیسانسی لەفەلسەفەی سیاسیدا وەرگرتووە و دواتر گەڕاوەتەوە بۆ كۆنگۆیکۆنگۆی دیموكراسیدیموکراتی و پەیوەندی كردووەکردووە بە بزوتنەوەی نیشتیمانی و بۆتە سەركردەیسەرکردەی باڵی گەنجان لەبزوتنەوەكەلەبزوتنەوەکە. ▼
لۆران كابێلا
یەكەمیەکەم هەوڵیھەوڵی لۆران كابێلاکابێلا دژ بەدەسەڵات دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1960١٩٦٠ بەپشتیوانی ژمارەیەكژمارەیەک لەچەكدارانلەچەکداران هەوڵیھەوڵی كودەتایانکودەتایان داوە بەڵام ئەم هەوڵەھەوڵە سەركەوتووسەرکەوتوو نەبووە و شكستیهێناوەشکستیھێناوە و دواتر هەڵهاتووەھەڵھاتووە بۆ [[تانزانیا ]]، لەساڵی 1967١٩٦٧ حیزبی گەلی شۆڕشی پێكهێناوەپێکھێناوە و لەو ناوچانە گێگیربوونەجێگیربوونە كەکە لەدەروەیلەدەرەوەی دەسەڵات بووە و باڵێكیباڵێکی سەبازیشی بۆ ئەو حیزبە پێكهێناپێکھێنا بەمەبەستی شۆڕشكردنشۆڕشکردن دژ بەدەسەڵات. ▼▲لۆران دیزیرییە كابێلا سەرۆك كۆماری كۆنگۆی دیموكراسی بووە و ناوی وڵاتەكەی لە زائیرەوە گۆڕیوە بۆ كۆنگۆ ، لە یەنایری ساڵی 1938 لە ئەنكۆرۆی هەرێمی شابا لەدایك بووە ، لەدوای تەواوكردنی خوێندن لەزانكۆی فەرەنسا وەگیراوە بۆ خوێندنی فەلسەفەی سیاسی و پلەی لیسانسی لەفەلسەفەی سیاسیدا وەرگرتووە و دواتر گەڕاوەتەوە بۆ كۆنگۆی دیموكراسی و پەیوەندی كردووە بە بزوتنەوەی نیشتیمانی و بۆتە سەركردەی باڵی گەنجان لەبزوتنەوەكە.
▲یەكەم هەوڵی لۆران كابێلا دژ بەدەسەڵات دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1960 بەپشتیوانی ژمارەیەك لەچەكداران هەوڵی كودەتایان داوە بەڵام ئەم هەوڵە سەركەوتوو نەبووە و شكستیهێناوە و دواتر هەڵهاتووە بۆ تانزانیا ، لەساڵی 1967 حیزبی گەلی شۆڕشی پێكهێناوە و لەو ناوچانە گێگیربوونە كە لەدەروەی دەسەڵات بووە و باڵێكی سەبازیشی بۆ ئەو حیزبە پێكهێنا بەمەبەستی شۆڕشكردن دژ بەدەسەڵات.
لەساڵی 1975 بەفەرمانی لۆران كابێلا سێ قوتابی ئەمریكی و لێكۆڵەرێكی ئەڵمانیان لە زائیر ڕفاندووە و بەرامبەر بە ئازادكردنیشیان داوای 500 هەزار دۆلار و بڕێك چەكی كردووە لە ویلایەتەیەكگرتوەكانی ئەمریكا بەڵام لەدوای دانوستانێكی نهێنی لەنێوان لۆران كابێلا و ویلایەتەیەكگرتوەكانی ئەمریكا بارمتەكان ئازادكراون. ▼دوای ئەوەی شكست بەشكست ڕوبەڕوی لۆران كابێلا بۆتەوە لەكەمبالای پایتەختی ئۆغەندا جێگیربووە و خەریكی بازرگانیكردن بووە ، لەناوەڕاستی نەوەتەكاندا كە ئەفریقیا ڕوبەڕوی چەند قەیرانێك بۆتەوە بەهەلی زانیوە و هێزێكی گەورەی لە خێڵە ئەفریقیەكان پێكهێناوە و بەبەهێزترین چەكی سەربازی پڕچەكی كردونە و لە ساڵی 1998 كینشاسای پایتەخت كەوتۆتە ژێر دەستی لۆران كابێلاوە و ناوی وڵاتەكەی گۆڕیوە بۆ كۆنگۆ . ▼لە یەنایری ساڵی 2001 لۆران كابێلا بەدەستی یەكێك لەسەركردە سەربازیەكانی كوژراوە و دوای خۆیشی جۆزێفی كوڕی دەسەڵاتی كۆنگۆی گرتۆتە دەست. ▼
▲لەساڵی 1975١٩٧٥ بەفەرمانی لۆران كابێلاکابێلا سێ قوتابی ئەمریكیئەمریکی و لێكۆڵەرێكیلێکۆڵەرێکی ئەڵمانیان لە زائیر ڕفاندووە و بەرامبەر بە ئازادكردنیشیانئازادکردنیشیان داوای 500٥٠٠ هەزارھەزار دۆلار و بڕێكبڕێک چەكیچەکی كردووەکردووە لە ویلایەتەیەكگرتوەكانی[[ویلایەتە ئەمریكایەکگرتووەکانی ئەمریکا]]، بەڵام لەدوای دانوستانێكیدانوستانێکی نهێنینھێنی لەنێوان لۆران كابێلاکابێلا و ویلایەتەیەكگرتوەكانیویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریكائەمریکا بارمتەكانبارمتەکان ئازادكراونئازادکراون.
▲دوای ئەوەی شكستشکست بەشكستبەشکست ڕوبەڕوی لۆران كابێلاکابێلا بۆتەوە لەكەمبالایلە [[کامپالا]]ی پایتەختی ئۆغەندا[[ئووگاندا]] جێگیربووە و خەریكیخەریکی بازرگانیكردنبازرگانیکردن بووە ،بووە، لەناوەڕاستی نەوەتەكاندانەوەدەکاندا كەکە ئەفریقیا ڕوبەڕوی چەند قەیرانێكقەیرانێک بۆتەوە بەهەلیبەھەلی زانیوە و هێزێكیھێزێکی گەورەی لە خێڵە ئەفریقیەكانئەفریقییەکان پێكهێناوەپێکھێناوە و بەبەهێزترینبەبەھێزترین چەكیچەکی سەربازی پڕچەكیپڕ كردونەچەکی کردوون و لە ساڵی 1998١٩٩٨ كینشاسای[[کینشاسا]]ی پایتەخت كەوتۆتەکەوتۆتە ژێر دەستی لۆران كابێلاوەکابێلاوە و ناوی وڵاتەكەیوڵاتەکەی گۆڕیوە بۆ كۆنگۆ کۆنگۆ.
▲لە یەنایریکانوونی دووەمی ساڵی 2001٢٠٠١ لۆران كابێلاکابێلا بەدەستی یەكێكیەکێک لەسەركردەلەسەرکردە سەربازیەكانیسەربازییەکانی كوژراوەکوژراوە و دوای خۆیشی جۆزێفی كوڕیکوڕی دەسەڵاتی كۆنگۆیکۆنگۆی گرتۆتە دەست.
وەرگێڕانی لە ویكیپیدیای عەرەبیەوە ( محمد فاتح )
== سەرچاوە ==
* ویکیپیدیای عەرەبی.
[[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٩]]
[[پۆل:مردووانی ٢٠٠١]]
[[پۆل:سەرۆک کۆمارەکان]]
|
