ویکیپیدیا

ویکیپیدیا:نووسینی کوردی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 81.229.44.236 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی ئاسۆ
چاکسازی، نوێکردنەوە
ھێڵی ١:
بۆ یەکگرتوو کردنییەکگرتووکردنی شێوازی نووسینی وتارەکان و ئاسان کردنەوەیئاسانکردنەوەی کاری گەڕان و بەرگری لە دووبارەکاری، ویکیپیدیای کوردی چەند پێوەر و بڕیاری داناوە بۆ نووسینی کوردی. تکایە ھەر کەسێکەسێک دەیەوێت پەڕەکانی ویکیپیدیای کوردی دەستکاری بکات سەرەتا ئەم بڕیارانە بخوێنێتەوە و بە کاریان بێنێت.
 
# '''شێوەزار''': لەم ویکیپیدیایەدا وتارەکان تەنھاتەنیا بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی]] (سۆرانی) دەنووسرێن.
# '''ئەلفوبێ''': لێرە دەقەکان تەنھا بە [[ئەلفوبێی عەرەبیی زمانی کوردی]] دەنووسرێن. ئەگەر دەقەکەت بە لاتینی نووسراوە دەتوانیت بەرنامەیەکی [[بگۆڕی ئەلفوبێ]] وەک [[پەڵک کوردینووس]] بە کار بێنیت.
# '''یوونیکۆد''': لێرە دەقەکان تەنھاتەنیا لە سەر بنەمای [[یوونیکۆد]] دەنووسرێن بۆ ئەوەی کە لە ھەموو سیستەمەکانی جیھان بە یەک شێوە ببینرێن. ئەگەر دەقەکەت بە فۆنتە ناستانداردەکان وەک [[فۆنتەکانی عەلی]] نووسراوە دەبێت پێش ئەوەی بیخەیتە نێو ویکیپیدیا، بەرنامەیەکی بگۆڕی فۆنت بۆ یونیکۆد وەک [[پەڵک کوردینووس]] بە کار بێنیت.
# '''فۆنت''': پێویستە فۆنتێکی باش کە ھەموو پیتەکانی کوردی بە باشی نیشان بدات لە سەر سیستەمەکەت دامەزرابێت. ئێستا فۆنتی [[تەھۆما]] (وەشانی ٥ و سەرتر کە لە ویندۆزی ڤیستا و سەرتردا ھەیە) فۆنتی سەرەکیی ویکیپیدیایە. لە سیستەمی [[ئەندرۆید]]دا فۆنتی Droid Naskh ھیچ کێشەیەکی نییە بۆ ویکیپیدیا.
# '''ڕێنووس''': کەڵک لە ڕێنووسی یەکگرنوویەکگرتوو وەر دەگرین. بۆ زانیاری زیاتر: '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی زمانی کوردی]]'''
# '''خاڵبەندی''': ڕێساکانی بەکارھێنانی خاڵبندی لە '''[[ویکیپیدیا:خاڵبەندی]]''' شیکراونەتەوە.
# '''ژمارەکان''': بە گرووپی ژمارە عەرەبییەکان دەنووسرێن: ٠١٢٣٤٥٦٧٨٩ (ژمارە فارسییەکان: <s>۰۱۲۳۴۵۶۷۸۹</s> و ژمارە لاتینەکان <s>0123456789</s> بە کار نابرێن)
 
== پیتەکانی کوردی لە ستانداری یوونیکۆددایوونیکۆد ==
[[پەڕگە:H-E.png|وێنۆک|ڕاست|300px|نموونەیەک بۆ نیشان دانی جیاوازیجیاوازیی نێوان دو پیتی ھ و ە لە ئەلفوبێی کوردیدا]]
<div style="float:left; height: 300px; overflow: scroll;">
{| class="wikitable"
|-
! پیت
! ناوی [[یونیکۆدیوونیکۆد]] <br />(Arabic Letters)
!ژمارەی<br /> یونیکۆدیوونیکۆد
|-
|ئ || Yeh with Hamza above || 0626
ھێڵی ٨٨:
</div>
===[[ە|پیتی (ە ـە E)]]===
پیتی (ە ـە E) دەبێت بە یونیکۆدییوونیکۆدی ( 06D5 Arabic letter Ae) بنووسرێت. نەک بە دوو یونیکۆدییوونیکۆدی 0647 (Arabic letter Heh) و نووسەی جیاکەر Zero width non-joiner) 200C) چونکوو:
* زۆرترین پیتە لە کوردیدا و ئەگەر بە دوو پیت بنووسرێت قەبارەی وتارەکە لە خۆڕایی زۆر دەکات.
* بۆ سڕینەوەی دەبێت دوو جار delete یا backspace لێبدەیلێبدەیت.
* لە کاتی دەستکاری کردنی دەقەکە جیاکەرەکەوە لەوانەیە سەر لە بەشداربووان بشێوێنێت.
* لەوانەیە نووسەی جیاکەر کە نابینرێت بە بێ کارھێنان لە دەقەکەدا بمێنێتەوە و دەبێتە ھۆی کێشە لە گەڕاندا.
ھێڵی ٩٦:
===[[ھ|پیتی (ھ H)]]===
 
پیتی ھ (H) بە یوونیکۆدی 06BE - Arabic letter Heh Doachashmee دەنووسرێت، نەک بە یوونیکۆدی 0647 (Arabic letter Heh) چون «ه»ێی عەرەبی، پیتی «ھ»ێی کوردی بە دروستی نیشان نادات وەک: گوناه کە ئەشێئەشێت بە گوناھ بنووسرێت. بە ھۆی کەم بوونی ھ لە کۆتایی وشەکانی سۆرانییەوە ئەم کێشە ئەوەندە بەرچاو ناکەوێت. بەڵام لە شێوەزاری [[کورمانجی]] پیتی ھ بەشێوەیەکی بەرچاو لە کۆتایی وشەکاندا دەبینرێت، وەک: Pêşangeh, Xiwêndingeh, Tumargeh. ئەگەر ئەم وشانە بە پیتی عەرەبی بنووسرێن کاتێک یونیکۆدی 0647 بەکار ببەیت، ئەوا دەبنە پێشانگەه، خوێندنگەه، تۆمارگەه. بۆیە لێرەدا هەڵە لە بەکارهێنانی ئەو یونیکۆدە ڕوون دەردەکەوێت. کە دروستتر وایە بەم شێوانە بنووسرێن: پێشانگەھ، خوێندنگەھ، تۆمارگەھ.
 
===[[ک|پیتی (ک K)]]===
ھێڵی ١٠٢:
 
=== بە ستاندارد کردنی دەقەکان بۆ ویکیپیدیا ===
پێویستە ئەو دەقانە کە بە تەختەکلیلە پێشووەکان نووسراون پێش ئەوەی بخرێنە نێو ویکیپیدیا یونیکۆدەیوونیکۆدە ھەڵەکانی ڕاست بکرێنەوە. بۆ ئەم مەبەست دەکرێدەکرێت ھەر بەرنامەیەکی دەستکاری کردنی دەق کە ئامرازی دۆزینەوە و جێگرتنەوەی (find & Replace) ببێت بەکار بھێنرێت. ھەروەھا بەکارھێنانی بەرنامەی [[پەڵک کوردینووس]] ئامرازێکی ھەڵگرتنی، سەکۆسەربەست و سەرچاوەکراوەیە بۆ گۆڕینی ئەلفوبێکانی کوردی و ستاندارکردنی یونیکۆدەکان پێشنیار دەکریدەکرێت. ئەم بەرنامە بە شێوەی دەرھێڵ کاردەکات و زۆر خێرایە.
 
== تایپ کردنی کوردی ==
===لە نێو ویکیپیدیاداویکیپیدیا===
[[پەڕگە:Kurdish Keyboard Layouts in Central Kurdish Wikipedia.PNG|وێنۆک|500px|ئامرازەکانی تەختەکلیل لە ویکیپیدیای کوردیدا]]
لە کاتی دەستکاریکردنی پەڕەکانی ویکیپیدیا پێویستت بە دامەزراندنی تەختەکلیلی کوردی نییە و بە کلیلک کردن لە سەر دوگمەی ڕێکخستنەکانی زمان کە لە پاڵی ڕاست و لە لایلەلای دەقی ''بە زمانەکانی تر'' یان ''زمانەکان''دایە دەتوانیت تەختەکلیلی ناوخۆینێوخۆی ویکیپپیدیای کوردی چالاک بکەیت. ھەروەھا ئەگەر مافی دامەزراندنی بەرنامەت لە سەر سیستەمەکەت نییە (بۆ نموونە لە شوێنە گشتییەکان وەک زانکۆکان) دەتوانیت بەم شێوازە لە ویکیپیدیادا بە کوردی بنووسیت. [https://www.mediawiki.org/wiki/Universal_Language_Selector/ckb زانیاریزانیاریی زیاترزیادتر]
 
===لە ویندۆز دا===
لە [[ویندۆز ٨]] و وەشانەکانی سەرتریدا زمانی کوردی (Central Kurdish) بە شێوەی فەرمی ھەیە و تەنھا پێوستە لە ڕێگەی Control Panel\Clock,Language,and Region\Language زمانی کوردی چالاک بکەیتەوە. بەڵام دابەشکردنی پیتەکان لەسەر بنەمای پیتە لاتینەکان دانراوە و ھەندێ لە بەکارھێنەران پێیان خۆشە تەختەکلیلێکی تر دابمەزرێنن. شێوازی دابەشکردنی پیتەکانی تەختەکلیلەکان ئەمانەن:
* وەک تەختەکلیلی ئینگلیزی
: ئەم شێوازە بۆ ئەو کەسانەی کە لە سەر کلیلەکانی تەخەکلیلەکەیان پیتەکانی عەرەبی یان فارسی نەنووسراوە یان عادەتیان بە تایپ کردنی لاتین کردووە باشترە. بەڵام بۆ زۆرێزۆرێک لە پیتەکان دەبێت shift بگریت کە تایپ کردن سەخت دەکاتەوە و ھەروەھا بۆ ئەو کەسانە کە لە ئەلفوبێی لاتینیی کوردی نازانن زۆر سەختە. نموونە: [http://chawg.org/wiki/Chawg_Keyboard_Layouts تەختەکلیلی چاوگ]، [http://kurditgroup.org/download/fonts/system بۆ ویندۆزی ٧ و Vista: پرۆگرامی سەپۆرتی زمانی كوردی بۆ ویندۆز] بەرھەمی کورد ئای.تی گروپ، [http://www.nefel.com/articles/article_detail.asp?RubricNr=16&ArticleNr=163 نەفەل]،[http://www.zkurd.org/huner/ زانست پەروەرانیزانستپەروەرانی کورد]
 
* وەک تەختەکلیلی عەرەبی
: ئەم شێوازە بۆ ئەو کەسانەی کە لە سەر کلیلەکانی تەخەکلیلەکەیان پیتەکانی عەرەبی ھەیە یان عادەتیان بە تایپ کردنی عەرەبی ھەیە باشترە. لە جێگەی ئەو پیتانەی عەرەبی کە لە کوردیدا نین (ذ ث ص ض ط ظ ة لا ؤ ء) پیتە تایبەتەکانی کوردی (ژ پ ێ چ گ ڤ ه‌ ڕ ڵ ۆ وو) دانراوە و گرتنی shift بۆ پیتەکانی کوردی پێویست نیەنییە. نموونە: [http://chawg.org/wiki/Chawg_Keyboard_Layouts تەختەکلیلەکانی چاوگ] [http://www.talarsaz.net/mako/mako29/babat127.html تەختە كلیلى تەلارساز], [http://www.zkurd.org/huner/ تەختەکلیلى ز-كورد]
 
* وەک تەختەکلیلی فارسی
: ئەم شێوازە بۆ ئەو کەسانەی کە لە سەر کلیلەکانی تەخەکلیلەکەیان پیتەکانی فارسی ھەیە یان عادەتیان بە تایپ کردنی فارسی ھەیە باشترە. لە جێگەی ئەو پیتانەی فارسی کە لە کوردیدا نین (ث ظ ط ص ض ذ) پیتە تایبەتەکانی کوردی (ێ ھ ڤ ۆ ڵ ڕ) دانراوە و گرتنی shift بۆ ھیچ لە پیتەکان پێویست نیەنییە.
 
* ئەگەر ھیچکام لەم تەختەکلیلانەت بە دڵ نەبوو، دەتوانیت بەرنامەی [http://www.microsoft.com/globaldev/tools/msklc.mspx Microsoft keyboard layout creator] بە خۆڕایی دابەزێنیت و زۆر بە ئاسانی خۆت تەختەکلیلی دڵخوازت دروست بکەیت.
 
===لە لینوکس دا===
لە هەندێک لە دابەشکردنەکانی ئوبونتودا تەختەکلیلی کوردی ئامادەیە.
==== دێبیان و ئوبونتو ====
بڕۆ بۆ System > Preferences > Keyboard پاشان کرتە لە تابی Layout بکە و کرتە لە دوگمەی Add بکە، پەنجەرەیەکت بۆ دەکرێتەوە کە تیایدا دەتوانیت وڵات و تەختەکلیل هەڵبژێریت.
 
===لە ماک دا===
تەختەکلیلی کوردی ئامادەیە.
 
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی»