ئەندەلوس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ئەندەلوس کاریگەریەکی گەورەی ھەبوو لەسەر [[ئەوروپا]] و مەمالیکەکانی دەوروپشتی, و کاتێک [[دەوڵەتی ئەمەوی]] لە ئەدەلوس بنیاتنرا, زۆر لە لاوەکانی ئەوروپا ڕوویان ئه‌كرده‌ کۆردۆبا بۆ زانست. دەسەڵاتی ئیسلامی ئەندەلوس ٨٠٠ ساڵ بەردەوام بوو, ھەتاکو ئێستا ناوچەی باشوری ئیسپانیا بە ناوی ئەندەلوس ئەناسرێت, و بەشێک لە ئیسپانیای نوێ پێک دەھێنێت, زۆربەی بینا مێژوویەکانی ماوەتەوە کە ئەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی دەوڵەتی ئیسلامی لە ئەندەلوس, و زۆر وشەی ئیسپانی ھەیە کە سەرچاوەکەنیان ئەگەڕێنەوە بۆ زمانی عەرەبی.

 

 

==هه‌ندێك لە شار و هەڕیمەکانی ئەندەلوس==

شارێکی ئیسپانیایە کەوتە ژێر دەسەڵاتی ئیسلامیەوە وەک ھەموو شارەکانی تر بەڵام لاوازی ئەیگرتەوە لە ھەڵوەشانی حوکمەتە ئیسلامیەکە, قوتە کاسۆلیکیەکان بە خێرایی چوونە ناویەوە وگرتیان. شارەکە ئاسەواری شارستانیەتێکی گەورەی ئیسلامی تیا ماوەتەوە کە مێژوو نوسە موسڵمان ویەھودی ومەسیحیەکان سەرسام بوون پێی کاتێک سەردانیان کردووە.

 

 

ئەمەویەکان گرنگیان دا بە بنیاتنانی کۆردۆبا وژمارەی مزگەوتەکانی ئەگەیشتە ١٦٠٠ مزگەوت و مزگەوتی جامع بەناوبانگترین مزگەوتیەتی, وئیدریسی ئەڵێت نمونەی نیە لە نێو شارە ئیسلامیەکاندا, ١٠٠ ھەزار ناوەندی تیایە و ھەشتا ھەزار تەلاری تیایە, وژمارەی باخچەکانی کۆردۆبا ئەگاتە ٩ باخچەی گەورە کە ھەر یەکێکیان بە قەبارەی شارێکی گەورەیە, و لە دەوروبەریا سێ ھەزار گوند ھەیە, وبە پێی وتەی ھەندێک لە میژوو نوسان ژمارەی دانیشتوانی کۆردۆبا بە ملیۆنێک کەس ئەخەمڵێنن لە ڕۆژانی گەشەسەندنیا.