برادۆست: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''برادۆست''' ناوى هۆزوهۆزێکی دووگەورەی کوردە‌، کە بەسەر دووناوچەی سەرکی دا دابەشبوون ده‌ڤه‌ره‌، يه‌كيان له‌ باشوورى كوردستان و سه‌ر به‌ پارێزگاى [[هه‌ولێر]]ه‌ و مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ى [[سیدەکان]]ه‌ه‌، کە گەورەترین ناحیەی [[کوردستان]] و [[عێراق]]ە لە ڕووی ڕووبەرەوە.

ده‌ڤه‌ره‌كه‌ى تر له‌ [[ورمێ]] ([[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]])يه‌یە و به‌ '''سۆما برادۆست''' ده‌ناسرێت و هەروەها هەردوو ناوچەی (مەرگەوەڕ و ترگەوەڕ) هەن.

هۆزى برادۆست كه‌ له‌ مێژووى كوردا خاوه‌ن سه‌روه‌رى [[قه‌ڵاى دمدم]]ن به‌ گوێره‌ىکەلە [[شه‌ره‌فنامه‌]] :باس ميرانىلە هۆزی برادۆست بةکراوەو بنه‌چه‌كلە [[گۆران]]نکتێبەکەدا وبرادۆست له‌بە نه‌وه‌ى(ئیماڕاتی خانه‌دانىبرادۆست) '''ميرناوبراون به‌درى حسنوى به‌رزيكانين'''<ref> شه‌ره‌فخانى به‌دليسى ،شه‌ره‌فنامه‌، وه‌رگێردراوى كوردى،1972، كۆرى زانيارى كورد، هه‌ژار، </ref> كه‌ حوكمڕانى [[كرماشان]] و [[سنه‌]]و [[دينه‌وه‌ر]]يان ده‌كرد له‌ رۆژگارى زلهێزبوونى پادشايانى بوه‌ێهى ده‌يله‌م . له‌ رۆژگارى دوايى مه‌غۆله‌كان نازناوى خان به‌ گه‌وره‌كاننيان دراوه‌ كه‌ ميرنشينێكى درێژخايه‌نيان له‌ ورمێ و سيده‌كان دامه‌زراندووه‌.

. كاتێك سمكۆ شكاك گه‌ڕايه‌وه‌ له‌ شنۆ به‌ پلان تيرۆركرا ، عه‌وڵابه‌گى بێنارێ هه‌موو ئومێدێكى بڕا تا بگه‌ڕيته‌وه‌ سه‌ر زێدى خۆى و له‌ ده‌ورى 1940 له‌ سيده‌كان كۆچي دوايي كرد. <ref>فرهنگ دهخدا، فقره‌ برادوست[http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-5e7c1be8f86741169288603aa3fbe942-fa.html]</ref> جگە لە شەڕەفنامە، هۆزی برادۆست لە چەندین کتێب و دەست نووسی جیاوازدا باس کراون کە مێژووەکەیان بۆ ماوەیەکی زۆۆر پێش ئێستا دەگەڕێتەوە، بۆ نموونە جگە لەوەی کە لە شەڕەفنامە باس لەبرادۆست کراوە لە کتێبی (تاریخ افشار) باس لە (بەگزادان)ی برادۆست دەکات کە چن فەرمانڕەوایی ناوچەی "سۆما"یان کردووە.

هۆزى برادۆست له‌ ديوى سيده‌كان بريتيه‌ له‌ چوار به‌ش: به‌گزاده‌ و پيره‌سنى و ره‌وه‌ندۆك و خواكوڕكى. پيره‌سنى و خواكوڕكى دانيشتووى دێرينى ناوچه‌كه‌ن. له‌ رۆژگارى دواى [[جه‌نگى جيهانى يه‌كه‌م]] گه‌لێك له‌ كوردى ئاواره‌ى شكاك و شه‌مدينان هاوڕێ له‌گه‌ڵ سمكۆى شكاك و سه‌يدته‌هاى شه‌مدينان له‌ ده‌ڤه‌رى سيده‌كان دامه‌زران و ئێستا به‌ مهاجر ده‌ناسرێن. لۆلانيه‌كان به‌شێكى گرينگى پێكهێنه‌رى برادۆستن و خانه‌قاى لۆلانيه‌كان كه‌ له‌ گوندى لۆلان بوو له‌ سه‌ر ده‌مى شێخ ره‌شيدى لۆلان درووستكرا.