سیاسەت: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 197.130.176.147 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی Kushared
ب کوردیکردن
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ھێڵی ١:
{{بێ سەرچاوە}}
{{ئایدۆلۆژیای سیاسیڕامیاری}}
 
'''سیاسەتڕامیاری''' پرۆسەیەک یا شیوازێکی وەرگرتنی بڕیارە بۆ گروپەکان. ھەرچەند باوە کە سیاسەتڕامیاری بە حکومەتەوە وابەستە بێ، بەڵام سیاسەتڕامیاری لە ھەموو چاڵاکییەکانی مرۆڤدا و لە دامەزراوە ئەکادیمیایی و ئایینی و بازرگانیەکاندا بەدی دەکرێ.
 
زانستی سیاسیڕامیاری بریتیە لە دیراسەکردنیتوێژینه‌وه‌ی ھەڵس و کەوتی سیاسیڕامیاری و پشکنینی چۆنیەتی وەدەستھێنان و پێرەوکردنی دەسەڵاتە، بۆ نمونە توانای سەپاندنی ئیرادەی خۆت بەسەر کەسێکی تر.
تیۆرزانێک بەناوی ھارۆڵد لاسوێڵ بەم شێوەیە پێناسەی سیاسەتیڕامیاریی کردووە "کێ چی وەدەست دێنی و کەی و چۆن".
 
 
ھێڵی ١٧:
ڤی جی گلاید ئەو گۆڕانکاریەی کە بەسەر کۆمەڵگەی مرۆڤـ کە لە دەوروبەری ساڵی ٦٠٠٠ پێشی زاینیدا ھات بە شۆرشی شارستانی ناو دەبات. یەکێ لە روخسارەکانی ئەم جۆرە نوێیەی شارستانیەت بە دامەزراوەکردنی چینایەتی کۆمەڵایەتی و پیشە ناکشتوکاڵییەکان (لەوانە پیاوانی ئاین و پارێزەران) و باجسەندن و نوسینە. کە ھەموویان پێویستیان بە بوونی بە شوێنێکی پڕ لە دانیشتوانە- یاخود شارەکانە.
 
وشەی سیاسەتڕامیاری (politics) لە وشەی یۆنانی (polis) سەرچاوەی گرتووە. سیاسەتیڕامیاریی بازرگانی و ئاینی و ئەکادیمیایی و ھەموو جۆرە سشیاەتێکی تر – بە تایبەتی ئەوانەی بەدەست کەم سەرچاوەییەوە دەناڵێنن- ھەرەمێکی زاڵبون لەخۆیان دەگرن، کەواتە سیاسەتنڕامیارین. زۆربەی جار سیاسەتڕامیاری لەرووی پەیوەندی بە بەرێوەبردنی حکومەتەکاندا دەخوێندرێ.
کۆنترین شێوەی حکومەت شێوەی رێکخراوی خێڵکی بوو. حوکمی پاشایەتی میراتگری حوکمی گەورە پیاوانی خێل بوو و سیستەمیچکی فیوداڵ وەک ریچکخستنێگ کە تیایدا تاکە خێزانێک کۆنترۆڵی کاروبارە سیاسیەکانیڕامیاریەکانی گروپێک دەکرد. کەواتە مێژووی سیستەمی پاشایەتی بۆ ٥٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە کە بەردەوام بەشێوەیەک لە شێوەکان ھەبووە.
 
 
ھێڵی ٢٨:
* حکومەت ئەو دەستەیە کە دەسەڵاتی ھەیە یاسا دەربکات و بیانسەپێنێ.
 
== ھێزی سیاسیڕامیاری ==
 
رستە بەناوبانگەکەی ساموێل گۆمپەرز "دۆستەکانت خەڵات بکە و دوژمنەکانت سزا بدە" باس لە دوو جۆر لە پێنج جۆرەکەی ھێز دەکات کە زانایانی دەرونناسی کۆمەڵایەتی باسیان لێوە دەکەن، یاخود با بڵێن ھێزی ھاندەر incentive power (دەسەڵاتی خەڵاتکردن) و ھێزی خورتی coercive power (دەسەڵاتی سزادان). ھەرسێ ھێزەکەی تریش لەم دووانە ھەڵدەقوڵێن.
ھێڵی ٥٠:
 
 
[[پۆل:سیاسەتڕامیاری| ]]
[[پۆل:کۆمەڵگا]]