کۆردۆبا (ئیسپانیا): جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[دەوڵەتی ئەمەوی]] ڕووبەڕووی چەند شوڕشێک بوویەوە وفەرمانڕەواکانی بەڕێوەبردنی کاروبارەکانیان لە دەستدا، تا یەکێک لە حەفیدەکانی [[عەبدول ڕەحمان داخل]]، عەبدول ڕەحمانی سێیەم ناسراو بە ناسر بوو توانی توانی دەسەڵاتی ئەمەوییەکان بگەڕێنێتەوە وزۆربەی ئەندەلوس مل کەچ کات بۆ دەسەڵاتی خۆی لە قوڕتوبە، ئەمەش لە سەدەی دەی زاینیدا بوو، و بەھێزیەکەی گەیشتە ئاستێک ناوی خۆی نا خەلیفەی موسڵمانان، بە پشت بەستن بەو باوەڕەی کە خێزانەکەی لەپێشترە بۆ خەلافەت تا [[دەوڵەتی عەبباسی|عەباسیەکان]]، وناسڕ حوکمەتەکەی گواستەوە بۆ شارێکی نوێ لە دووری چەند میلێکەوە لە قوڕتوبە ناوی زەھرا بوو، لەگەڵ ئەوەی قوڕتوبە ھەر بە شاری سەرەکی مایەوە لە وڵاتدا، لە دوای ڕووداوی ڕەبز شارەکە گەیشتە ئەوپەڕی سەربەرزی لەسەردەمی خەلیفە عەبدول ڕەحمان ناسر وکوڕەکەی (حەکەمی دووەم)دا، ودەوڵەتی قوڕتوبە لە گرنگترین دەوڵەتە ئەوروپیەکانی سەدەی دەیەم بووە، ھەروەک سەرچاوەیەک بوو بۆ زانست وڕۆشنبیری لە ئەوروپادا، وپایتەختێک لە پایتەختە ئەدەبی وڕۆشنبیریە ئیسلامی وعەرەبیەکان.

==== سەردەمی مەلیکە تائیفیەکان وموڕابیتون ====

لە ساڵانی (١٠٢٠و ١٠٣٠)کان خەلافەت ڕوخا بە ھۆی شۆڕشی بەڕبەڕ وگەشەی مەلیکە تائیفیەکان کە دەوڵەتیان دابەش کرد بۆ ١٢ بەش، لەوانە، غەرناتە و ئیشبیلیە ومەڕیە وبلنسیە وتەڵتیڵە وسەرقستە وبەرازین وبەتڵیوس، وفەرمانڕەوا موسڵمانەکانی ئیشبیلیە وتەڵتیڵە بووە ناکۆکیان لەسەر قوڕتوبە تا جێگیر بوو لە دەستی پاشای ئیشبیلیە (موعتەمید کوڕی عیباد) ساڵی ١٠٧٨ز، قوڕتوبە پایەی پایتەختی دەوڵەتی لەدەستدا، وئەستێرەی ئیشبیلیە لە جیاتی قوڕتوبە بەرز بوویەوە.