تاوان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''تاوان''' یان گوناهـ کارێکە کە لەلایەن کەسێکەوە دژ بە یاساکانی وڵات یان ناوچەیەک دەکرێت. ئەو کەسە کە ئەو کارە دەکات بە ''تاوانبار'' دەناسرێت.

سەرەکیترین شتانێک کە بە تاوان ناو دەبرێن ئەوەیە کە وادەزانرێت ئەو شتە دەبێتە هۆیھۆی درووستبوونی کێشە بۆ کەسێکی تر. شتانێک وەک کوشتنی کەسێکی تر، ئازارگەیاندن بە کەسێکی کە یان دزین لە کەسێکی تر لە زۆربەی وڵاتەکان تاوان دێنە ئەژمار. هەروەهاھەروەھا دەکرێت خواردنی خواردنێکی تایبەت، وەک گۆشتی [[ئاژەڵگیانلەبەر]]ێکی سەیری نایاب، گەڵای [[کەندر]]، تاوان بن.

کاتێک کە هەندێھەندێ لە تاوانبارەکان لەو تاوانانە پارەیان پەیدا کردووە هەوڵھەوڵ دەدەن بۆ ڕێگر بوون لە دۆزینەوەیان لەلایەن پۆلیسەوە دەست دەکەن بە پارەشۆری! (کڕین و فرۆشتن بەو پارە کە پەیدایان کردووە.)

چەند ئاست بۆ تاوانەکان دادەنرێت کە لە هەندێھەندێ لە دەسەڵاتە دادوەرییەکاندا ئەمانەن:

وڵاتانی جیاواز ڕای جیاوازیان سەبارەت بەوە کە چ شتانێک تاوانن و چ کەسانێک خراپەن، هەیەھەیە. هەندێھەندێ شت کە لە وڵاتێک تاوانن لە وڵاتانی تر تاوان نین. زۆرێک لە وڵاتەکان ڕای خۆیان لەم بابەتەدا لە ئایین یان ڕووداوە ورووژێنەرەکان، کە خێرا بوونەتە هۆیھۆی دانانی یاسایەک، وەردەگرن. بۆ نموونە، [[ئایین]]ێک خواردنی چێشتێکی تایبەت بە تاوان دەزانێت.<div>کاتێک کە [[ئۆتۆمۆبیل]]ەکان زۆر بوون، خەڵکانێکی زۆریان لە ڕووداوەکانی جادەکان دەکوشت و بریندار دەکرد، بۆیە یاسای نوێیان بۆ دانان.</div>

لە زۆربەی وڵاتەکان پۆلیس هەوڵھەوڵ دەدات کە تاوانەکان بوەستێنێت و تاوانبارەکان پەیدا بکات. هەرھەر کات کە پۆلیس کەسێک پەیدا دەکات کە پێ دەچێت تاوانبار بێت، بەندی دەکات. دوایە، دادگا یان دادوەرێک سەبارەت بە تاوانبار بوونی ئەو کەسە بڕیار دەدات. ئەگەر بڕیاری دادگا یان دادوەر لەسەر تاوانبار بوونی ئەو کەسە بێت، ئەوا دەبێت یان پارە بدات یان ببرێتە بەندیخانە. هەندێھەندێ جار شایەد دادوەر بڕیاری لەسێدارە دانی ئەو کەسە بدات. ئەمە بە [[سزای مەرگ]] ناو دەبرێت. وڵاتانێک هەنھەن کە تاوانباران لە سێدارە دەدەن و وڵاتی تریش هەنھەن کە وا ناکەن.

[[پۆل:تاوان| ]]

[[پۆل:کۆمەڵناسیتاوانناسی]]

[[پۆل:یاسایاسای تاوانی]]